Alatarla, Oltu
| Alatarla | |
|---|---|
 Mahallenin haritadaki yeri | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Alatarla Alatarla'nın Erzurum'daki konumu | |
Koordinatlar: 40°37′56″N 41°47′39″E / 40.6323°K 41.7942°D | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Oltu |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[1] İhtiyar heyeti[1] |
| Rakım | 1646 m |
| Nüfus | 170 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25400 |
Alatarla, Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Alatarla'nın eski adı Havaği veya Huvahi'dir. Nitekim Vaçidzor Manastırı'na ait ve 15. yüzyıla tarihlenen bir belgede bu yerleşimin adı Havaği (ხავაღი) olarak geçer.[5] 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Huvak / Hovak (خواق) şeklinde yazılmıştır.[6] Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan cebe defterinde de benzer biçimde, Huvak (هواك) veya Havak (خواق) olarak geçer.[7]
Havaği ya da Huvahi (ხუვახი), Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köydeki Huvahi Kalesi ve kiliseler bu dönemden kalmıştır.[8] 1574 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre, Oltu sancağının Anzavi nahiyesinin köylerinden biriydi. Köyün nüfusu 131 Hristiyan haneden oluşuyordu. Huvahi'nin o dönem için büyük bir yerleşim olduğu bu kayıttan da anlaşılmaktadır.[9][10]
Havaği, Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan cebe defterine göre Hicri 1108 (1696/1697) tarihinde Mamirvan livasının Mamirvan nahiyesine bağlıydı ve hasılası 3.000 akçe idi. Hicri 1124 (1712/1713) tarihinde ise, Oltu sancağının Anzavi nahiyesine bağlıydı. Hasılası 11.500 akçe olarak belirlenmişti.[7]
Havaği, 1835 tarihli Osmanlı nüfus tespitinde Çıldır Eyaleti'ne bağlı Oltu sancağının köylerinden biriydi. Sadece erkek nüfusunun tespit edildiği bu tarihte, Müslim nüfus defterine göre 44 hanede 103 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun yaklaşık 206 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[11]
Havaği, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Havak / Hovak (خواق) adıyla Erzurum vilayetinin Oltu kazasının merkez nahiyesine bağlı köylerden biriydi.[12] 1940 genel nüfus sayımında aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 533 kişiden oluşuyordu.[13] Huvahi veya Hovak Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında Alatarla olarak değiştirilmiştir.[14] 1965 genel nüfus sayımında Alatarla köyünün nüfusu 851 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 198 kişi okuma yazma biliyordu.[15]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum'da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Oltu Belediyesi'nin bir mahallesi olmuştur.[16]
Alatarla köyünün 200 metre yukarısında, bir kayanın üzerine eski bir kale bulunmaktadır. Büyük bir yapı olan Huvahi Kalesi'nden günümüze yüksek duvarlar kalmıştır. Köyün güneydoğusunda, dere kenarında ikinci bir kale yer alır. Bu kaleden geriye yüksek duvarlar ve içinde bazı yapıların kalıntıları kalmıştır. Alatarla köyü sınırları içinde ayrıca dört adet kilise kalıntısı bulunmaktadır.[17]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Mahalle, Erzurum il merkezine 155 km, Oltu ilçe merkezine 35 km uzaklıktadır.[18] Mahalle, Oltu'nun kuzeybatısında olup, D.062 numaralı Erzurum—Ardahan (Tortum-Oltu) devlet yoluna, İnciköy ve İğdeli mahalleleri üzerinden 22,5 km'lik bir köy yoluyla bağlıdır.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 170[2] |
| 2021 | 177[2] |
| 2020 | 212[2] |
| 2019 | 191[2] |
| 2018 | 179[2] |
| 2017 | 117[2] |
| 2016 | 128[2] |
| 2015 | 124[2] |
| 2014 | 149[2] |
| 2013 | 113[2] |
| 2012 | 107[3] |
| 2011 | 118[3] |
| 2010 | 118[3] |
| 2009 | 127[3] |
| 2008 | 130[3] |
| 2007 | 137[3] |
| 2000 | 291[3] |
| 1990 | 476[19] |
| 1985 | 532[20] |
| 1965 | 851[21] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Oltu Alatarla Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 17 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.
- ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Alatarla, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.
- ^ "Ekvtime Takaişvili, 1907 Yılı Kola-Oltisi ve Çangli'de Arkeolojik Araştırmalar Gezisi (Gürcüce), 1938, Paris, s. 64". 29 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2021.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი : გამოკვლევა : წიგნი III), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 599". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2024.
- ^ a b Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, Sıra no: 9, 324. 30 Aralık 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 225-226. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ Tao (ტაო), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 76. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ Mamia Pağava, "ექსპედიციის დღიურები" (Araştırma Gezisi Günlükleri), Çorohi dergisi, Batum, 2019, No: 6, s. 61-91. 19 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISSN 0134-3459
- ^ Göksal Kalkan, "Oltu Sancağı Müslim Nüfus Defterinin transkripsiyon ve değerlendirmesi [h.1251 (m.1835/1836)]", Amasya, 2022, s. 265. 29 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yüksek lisans tezi
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 224.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 247.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 679". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2021.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 258.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2017, s. 225-226 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ "Alatarla Mahallesi". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.