Ortauli Kilisesi
Ortauli Kilisesi (Gürcüce: ორთაულის ეკლესია), tarihî Tao bölgesinde, günümüzde Ortauli (Örtülü) köyünün bugünkü hali olan Şenkaya kasabasında ortadan kalkmış bir kilisedir.[1][2] Köyün Türkçe adına bağlı olarak Örtülü Kilisesi olarak da bilinir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Gürcü arkeolog ve tarihçi Ekvtime Takaişvili, 1907 yılında Tao-Klarceti bölgesinde gerçekleştirdiği araştırma gezisi sırasında Ortauli (Örtülü) köyünde iki kilise tespit etmişti. İki yapı da yıkık durumdaydı; ancak bunlardan biri görece korunmuştu. Haç planlı ikinci kiliseyi Takaişvili Tiflis'e taşımayı planlamış, ancak taşıma işi gerçekleşmemişti. Takaişvili'nin verdiği bilgiye göre Rus ordusunda görevli bir Gürcü subay 1917 yılında kiliseyi taşıma işini üstlenmiş, ancak taşıması çok zor olduğu için yapı Kosori köyü yakınlarında bırakılmıştır. Takaişvili kiliseyi 8-9. yüzyıla, Yakov Smirnov ise 6-9. yüzyıllara tarihlendirmiştir.[3] Bu yapıdan günümüze bir iz kalmamıştır.[2] Köydeki ikinci kilise 1907 yılında samanlık olarak kullanılıyordu.
Mimari
[değiştir | kaynağı değiştir]Ekvtime Takaişvili'nin verdiği bilgiye göre, 1907 yılında iyi durumda olan kilise, eski bir kilisenin yerinde inşa edilmişti. Yapı, sıradan taşlarla inşa edilmiş, ancak pencere, kemer ve silmelerde kesme taşlar kullanılmıştı. Kilise, haç planlı ve üç apsisli bir yapıydı. Batı haç kolunda giriş kapısı, apsislerde de birer pencere bulunuyordu. Sunağın bulunduğu haç kolu dışarıdan yuvarlak, diğer kollar ise köşeli forma sahipti. Doğu tarafı daya iyi korunmuş, diğer duvarlar ve kemerler büyük ölçüde yıkık haldeydi. Çevresinde büyük bir mezarlık bulunuyordu. İri mezar taşlarının bir kısmı at ve koç formundaydı. Bazı mezar taşlarında oyma haç ve tarım aletleri figürleri vardı.[3]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ ""Şenkaya İlçesi" - Erzurum Ansiklopedisi". 18 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2025.
- ^ a b 2017 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2017 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2018, s. 69. 31 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-9-4
- ^ a b "Ekvtime Takaişvili, 1907 Yılı Kola-Oltisi ve Çangli'de Arkeolojik Araştırmalar Gezisi (არქეოლოგიური ექსპედიცია კოლა-ოლთისში და სოფელ ჩანგლში 1907 წელს), Paris, 1938, s. 38" (PDF). 27 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Temmuz 2025.