Nihahi Kilisesi
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Yokuşlu, Yusufeli |
| Koordinatlar | 40°41′05″K 41°20′09″D / 40.68472°K 41.33583°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Yıkılmış |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | 10-11. yüzyıl |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Yontma taş, dolgu duvar |
Nihahi Kilisesi (Gürcüce: ნიხახის ეკლესია), tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı ve eski adı Nihahi olan Yokuşlu köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Nihahi Kilisesi'nin bulunduğu Nihahi köyü, Orta Çağ'da Gürcistan oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu yerleşimi 1549 tarihli Gürcistan seferiyle Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyde 1574 tarihinde tamamı Hristiyan olan 65 hane yaşıyordu. Nihahi Kilisesi'nin köy halkının ibadet yeri olduğu anlaşılmaktadır. Nitekim İsi Kilisesi'yle yapısal benzerlikler gösteren kilisenin Osmanlıların bu bölgeyi ve köyü ele geçirmesinden birkaç yüzyıl önce, 10. yüzyılın ikinci yarısı ile 11. yüzyıl başlarında, Gürcü krallığı döneminde inşa edildiği tahmin edilmektedir. Köydeki Nihahi Kalesi de Gürcü hükümdar Mzeçabuki'nin İspir Kalesi'ni Osmanlılara terk etmek zorunda kalmasından itibaren Gürcistan'ın batı sınırındaki en önemli savunma yapılarından biriydi.[2][3]
Mimari
[değiştir | kaynağı değiştir]Nihahi Kilisesi'nin kalıntıları, Çoruh Nehri'nin sağ kıyısında küçük bir derede yer alır. Kiliseden geriye kalmış olan kuzey kısmı, 2014 yılından önce bugünkünden daha iyi durumdaydı. Bu tarihte Karayolları'nın yol çalışmaları sırasında kuzey duvarı büyük ölçüde yıkılmıştır. Geriye kalmış olan kısmının uzunluğu 8,25 metre, yüksekliği 1,7 metredir.[4][5] 2007 yılından önce yapılan tespitlere göre, kilise kareye yakın dikdörtgen planlı yapı, dolgu duvar tekniğinde kabaca yontulmuş taşlarla inşa edilmiştir. Kalıntılara göre kilisenin iki duvar payesi ve bunları birbirine bağlayan yarım daire kemerlerle üç bölüme ayrılmıştı. Bu özelliğiye Nihahi Kilisesi, Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı Altınçanak köyündeki Gürcü kilisesi İsi Kilisesi'yle benzerlik göstermektedir.[6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Fahriye Bayram - Turgay Yazar, "Artvin, Ardahan, Erzurum İli ve İlçelerinde Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması - 2006", 25. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2008, 1. Cilt, s. 265. 10 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-975-17-3315-3
- ^ Mirian Maharadze ve Zaza Şaşikadze, Yusufeli İlçesi (იუსუფელის რაიონი), Tiflis, 2022, s. 349. ISBN 978-9941-33-351-4
- ^ Fahriye Bayram - Turgay Yazar, "Artvin, Ardahan, Erzurum İli ve İlçelerinde Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması - 2006", 25. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2008, 1. Cilt, s. 265. 10 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-975-17-3315-3
- ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 89. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 88, ISBN 978-9941-478-17-8.
- ^ Fahriye Bayram - Turgay Yazar, "Artvin, Ardahan, Erzurum İli ve İlçelerinde Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması - 2006", 25. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2008, 1. Cilt, s. 265. 10 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-975-17-3315-3