Duduna Kilisesi
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Balıkçılar, Ardahan |
| Koordinatlar | 41°09′04″K 42°50′21″D / 41.15111°K 42.83917°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Yıkık |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | Orta Çağ |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Taş |
Duduna Kilisesi (Gürcüce: დუდუნას ეკლესია), tarihsel Artani bölgesinde, günümüze Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Duduna olan Balıkçılar köyünde, Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.[1][2]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Gürcüce “duduna" (დუდუნა) veya "duduni" (დუდუნი) "şırıltı" anlamına gelir ve Gürcü gazeteci Konstantine Martvileli, Kura Nehri kıyısındaki köye bu ismin nehirden gelen sesle ilişkili olarak verildiğini yazar.[3][4] Duduna köyünün bulunduğu Artani, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biriydi. Osmanlıların, burayı ele geçirdikten sonra 1595 tarihinde gerçekleştirdikleri tahrire göre köyün nüfusu 69 Hristiyan haneden oluşuyordu.[5] Osmanlı döneminde köy halkı Müslümanlaşmış, kilise de işlevsiz hale gelmiştir. Nitekim Martvileli 1917 yılında köyde 165 Müslüman Gürcünün yaşadığını yazmıştır. Duduna Kilise bu tarihte büyük ölçüde yıkılmıştı.[1]
Mimari
[değiştir | kaynağı değiştir]Günümüze yıkılmış halde ulaşan Duduna Kilisesi, köyün yerleşim alanının kıyısında bulunmaktadır. Kura Nehri'nin sağ yakasında, derin vadinin yanı başında inşa edilmiş tek nefli ve dikdörtgen planlı (8,5×5 m) bir yapıdır. Yarım daire formlu apsisin bulunduğu doğru duvarı, diğerlerine göre daha iyi durumdadır. Apsis, dıştan düz duvarla sınırlandırılmıştır. Bugüne kalan duvarların yüksekliği, 1-3 metre arasında değişmektedir. Dış duvarların yüzey taşları tamamen sökülmüştür. İç kısımda ise birkaç yüzey taşı günümüze ulaşmıştır.[1][6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო–კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 43. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ Fahriye Bayram ve Turgay Yazar, “Artvin, Erzurum, Ardahan İli ve İlçelerinde Ortaçağ Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırmaları – 2009”, 28. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2011, 1. Cilt, s. 3. 15 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISSN: 1017-7663
- ^ "დუდუნი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt ISBN 0-9535878-3-5
- ^ Konstantine Martvileli, “Ardahan Bölgesinde” (არტაანის მხარეში), Sakartvelo gazetesi, 24 Eylül 1917, sayı: 230.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. Cilt (1958), s. 530". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2025.
- ^ Fahriye Bayram ve Turgay Yazar, “Artvin, Erzurum, Ardahan İli ve İlçelerinde Ortaçağ Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırmaları – 2009”, 28. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2011, 1. Cilt, s. 3. 15 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISSN: 1017-7663