Sindisgomi Kilisesi

Sindisgomi Kilisesi (Gürcüce: სინდისგომის ეკლესია), tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Sindisgomi olan Yalnızçam köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.

Tarihçe

Sindisgomi Kilisesi, bugünkü Yalnızçam yerleşiminin 2,5 kilometre kuzeydoğusunda yer alır. Ortadan kalkmış bir yerleşim olan Almona (ალმონა), bu kiliseye yakın bir yerde bulunuyordu. Bundan dolayı bu yapının Almona köyünün kilisesi olması ihtimali de vardır. Eski adı Sindisgomi olan Yalnızçam köyünün sınırları içinde yer aldığı için Sindisgomi Kilisesi olarak adlandırılmaktadır. Sindisgomi ve Almona köylerinin yer aldığı Artani bölgesini Osmanlılar 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Bu iki yerleşimin nüfusu, 1595 tarihli Osmanlı tahrir defterine göre Gürcülerden oluşuyordu. Nitekim Hristiyan Gürcülerin ibadet yeri olan Sindisgomi Kilisesi'nin Gürcü krallığı döneminde, 9-10. yüzyıllarda inşa edildiği tahmin edilmektedir. Günümüze yarı yıkık halde ulaşmış olan Sindisgomi Kilisesi, ilk kez 2014 yılında Gürcü raştırmacılar tarafından tanımlanmıştır.

Mimari

Sindisgomi Kilisesi, Kura Nehri’nin sağ kıyısında, düzlenmiş yüksekçe bir alanda yer alır. Dikdörtgen planlı (18×20 m) büyükçe bir yapı olup yer altında bir katı daha bulunmaktadır. Kilisenin içi yıkıntılarla dolmuştur. Tek apsisli bir yapı olan kilisenin güney ve kuzey kısmında birer apsisi bulunan küçük mekanlar yer alır. Kilisenin apsisinin iki yanında ise, kalın duvarların içinde gömülü birer küçük oda bulunur. Sunağın yer aldığı bu apsis derin yarım yuvarlak bir şekilde planlanmıştır. Kuzey duvarı güney duvarına göre günümüze daha sağlam ulaşmıştır. Ancak dolgu duvar tekniğiyle inşa edilmiş olan duvarların kesme yüzey taşları sökülmüştür. Sadece toprak seviyesinde ilk sırada birkaç yüzey taşı kalmıştır. Kesme taşlar iç mekanda da yer yer kalmıştır. Yanlardaki iki mekanın apsisleri büyük ölçüde yıkılmış olup bugünkü haliyle duvarlarının yüksekliği yarım metre kadardır. Her iki apsisin sunak tarafında birer küçük niş bulunur. Kilisenin doğu duvarları batı duvarlarına kıyasla daha fazla yıkılmıştır. Yan mekanların altında tonoz örtülü odalar (5,0×2,5 m) yer alır. Güneydeki odanın çatı örtüsü çökmüştür. Kuzeydekininki ise, sağla halde günümüze ulaşmıştır. İki odanın da giriş kapıları yarıya kadar toprak altında kalmıştır. Bu mekanların mezar odaları olduğu tahmin edilmektedir.