Eruşeti Kilisesi
 Güncel Görsel
Kaynak: Dzeglebi.ge | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Oğuzyolu, Hanak |
| Koordinatlar | 41°15′24″K 42°57′52″D / 41.25667°K 42.96444°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Harabe |
| Mimari | |
| Mimari tür | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | 4. yüzyıl |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Taş |
Ertşeti Kilisesi (Gürcüce: ერუშეთის ეკლესია; okunuşu: "eruşetis ek'lesia"), Türkiye sınırları içinde kalmış olan tarihsel Eruşeti bölgesindeki Gürcü kilisesidir. Bugünkü Ardahan ilinin Hanak ilçesinde yer alan Eruşeti köyünde inşa edilmiştir. Gürcistan'daki ilk Hristiyan mabedi olarak bilinir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Eruşeti Kilisesi, Kartlis Tshovreba'daki anlatıya göre 4. yüzyılda Kral Mirian için inşa edilmiştir. Üç nefli bir bazilika olan yapı, aynı zamanda piskoposluk merkeziydi.[1] Kilisenin bulunduğu Eruşeti köyünde 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine 28 Hristiyan haneden oluşan bir Gürcü köyüydü.[2][3] Günümüzde yıkık durumda olan kilise, 18. yüzyılda ayakta duruyordu. Gürcü arkeolog Ekvtime Takaişvili 1902 yılında Eruşeti bölgesini ziyaret ettiğinde, kilise yıkılmıştı. Günümüzde kiliseden geriye sunağın cephe taşları dışında, duvarları ve sütun başlığı kalmıştır.[4][5]
Mimari
[değiştir | kaynağı değiştir]Eruşeti Kilisesi, Ekvtime Takaişvili 1902 yılında verdiği bilgiye göre dikdörtgen planlı bir yapıydı. Bu tarihte sadece iki basamaklı temel, sunağın doğu yarım daire biçimindeki çıkıntısı ve ana nefin batı duvarı ayakta duruyordu. Üç bölümden oluşan yapıda Atzkuri Kilisesi'nin planı tekrar edilmişti. Kilisenin güney ve kuzeyde bitişik birer papel bulunuyordu. Kilisenin duvarları içten ve dıştan düzgün kesme taşlarla kaplıydı. Sunak kısmı Atzkuri Kilisesi'nde olduğu gibi üç yarım daire şeklinde çıkıntı yapıyordu. Batı penceresinin üst kısmında fresk izleri, kilisenin içinin sonradan boyandığını gösteriyordu. Kilisenin girişler güney ve batıdan bulunuyordu. Pencereler büyük ve üstleri yuvarlaktı. Sunak alanının için Takaişvili'nin ziyaret ettiği sırada samanla doluydu ve bundan dolayı bu kısımla ilgili bir tespit yapılamamıştır.[4]
Gürcü araştırmacılar 2014 yılında, bir köylü tarafından saklanan bu kiliseye ait rölyeflere ulaşmıştır. Kenarları kırık gri küçük bir taşın üzerinde, oval ve geniş gözlere sahip bir insan yüzü tasvir edilmiştir. Komki köyünde, bir yüzünde kabartma haç bulunan kesme taşın da Eruşeti Kilisesi'ne ait olduğu, taşı bulunduran köylü tarafından ifade edilmiştir.[6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 205, ISBN 978-9941-478-17-8.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი: გამოკვლევა: წიგნი III), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 555". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2025.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი: თარგმანი: წიგნი II), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 469". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2025.
- ^ a b Ekvtime Takaişvili, Материалы по археологии Кавказа, собранные экспедициями Московского археологического общества : Выпуск XII veya Христианские памятники, Moskova, 1909, s. 69-70.
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო–კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 34 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო–კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 34-35 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
| Otorite kontrolü |
|
|---|
