Tezonisi Kilisesi
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Tezonisi |
| Koordinatlar | 40°32′51″K 41°54′35″D / 40.54750°K 41.90972°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Yıkıntılar |
| Mimari | |
| Mimari tür | Tek nefli kilise |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | Orta Çağ |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Kaba yontu taş, kireç harcı |
Tezonisi Kilisesi (Gürcüce: ტეზონისის ეკლესია), tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Zardenisi olan Sarısaz mahallesinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Ortadan kalkmış bir yerleşim olan Tezonisi köyünün kilisesidir. Bulunduğu köyün adından dolayı Zardenisi Kilisesi (ზარდენისის ეკლესია) olarak da bilinir.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Tezonisi Kilisesi ile Tezonisi köyünün bulunduğu Tao bölgesi, Orta Çağ'da Gürcistan'ın sınırları içinde yer alıyordu. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 1549 tarihli Gürcistan seferinin ardından Gürcülerden ele geçirmiştir. Tezonisi, 1574 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Oltu livasının Güney nahiyesine bağlı bir köydü ve bu tarihte Müslüman olmuş 4 hane bulunuyordu.[2] Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili'nin 1907 yılındaki araştırma gezisinin notlarında kilisenin bulunduğu yerin "Tezonisi" (ტეზონისი) olarak adlandırıldığını belirtmiş, ancak bir yerleşimden söz etmemişti.[3] Bu tespit, bu tarihten önce köyün otadan kalktığını, geriye sadece kilisesinin kaldığını göstermektedir.
Mimari
[değiştir | kaynağı değiştir]Tezonisi Kilisesi günümüze büyük ölçüde yıkılmış olarak ulaşmıştır. Çatı örtüsü tamamen çökmüş olan yapının duvarları görece sağlam kalmıştır. Kabaca yontulmuş taşlar ve kireç harcıyla inşa edilmiş olan kilise, tek nefli bir yapıdır. Yapının güney cephesine bitişik ikinci bir yapı bulunuyordu. Bu yapı apsis ile son buluyordu. Güney ve batı cephelerinde olmak üzere, iki giriş kapısı bulunmaktadır.[4][5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Ekvtime Takaişvili, 1907 Yılı Kola-Oltisi ve Çangli'de Arkeolojik Araştırmalar Gezisi (არქეოლოგიური ექსპედიცია კოლა-ოლთისში და სოფელ ჩანგლში 1907 წელს), Paris, 1938, s. 78". 29 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2025.
- ^ Tao (ტაო), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 76. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ "Ekvtime Takaişvili, 1907 Yılı Kola-Oltisi ve Çangli'de Arkeolojik Araştırmalar Gezisi (არქეოლოგიური ექსპედიცია კოლა-ოლთისში და სოფელ ჩანგლში 1907 წელს), Paris, 1938, s. 78". 29 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2025.
- ^ "Ekvtime Takaişvili, 1907 Yılı Kola-Oltisi ve Çangli'de Arkeolojik Araştırmalar Gezisi (არქეოლოგიური ექსპედიცია კოლა-ოლთისში და სოფელ ჩანგლში 1907 წელს), Paris, 1938, s. 78". 29 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2025.
- ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 238 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7