Başkumandanlık Kanunu
| Başkumandanlık Kanunu | |
|---|---|
| Türkiye Büyük Millet Meclisi | |
Tam ad
| |
| Mevzuat metni | Türkiye Büyük Millet Meclisi Reisi Mustafa Kemal Paşa Hazretlerine Başkumandanlık Tevcihine Dair Kanun |
| Bölgesel kapsam | Türkiye |
| Kabul eden | Türkiye Büyük Millet Meclisi |
| Kanun numarası | 144 |
| Kabul tarihi | 5 Ağustos 1921 |
| Yayımlanma tarihi | 5 Ağustos 1921 |
| Yürürlük tarihi | 5 Ağustos 1921 |
| Yöneten kurum | Türkiye Büyük Millet Meclisi |
Başkumandanlık kanunu, Türk Kurtuluş Savaşı sırasında Kütahya-Eskişehir Muharebelerinden sonra Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin Mustafa Kemal Paşa'ya Türk ordusunun başkomutanlığını verdiği 5 Ağustos 1921 tarihli kanun.[1]
Mustafa Kemal, Kütahya-Eskişehir Savaşları'ndaki yenilginin sorumlusu olarak kendisinin gösterildiğini ifade etmiştir. Bu zor günlerde hiç düşünmeden vatanın kurtuluşu için bütün sorumluluğu almayı kabul etmiştir.
Mersin milletvekili Hüseyin Selâhattin Köseoğlu Bey, mecliste Mustafa Kemal için "Ordunun başına geçsin!" görüşünü ortaya atmıştır.
Tartışmaların giderek artması üzerine 4 Ağustos 1921 tarihinde mecliste yapılan gizli oturumda Mustafa Kemal, kendisini destekleyen milletvekillerine teşekkür ettikten sonra meclis başkanlığına bir önerge vermiştir. Bu önergede TBMM'nin yetkilerini (yasama, yürütme) fiili olarak kullanma şartıyla başkumandanlığı kabul edeceğini bildirmiştir. 5 Ağustos 1921'de Meclis tarafından çıkarılan bir kanunla başkumandanlık yetkisi 3 aylık bir süreyle Mustafa Kemal'e verilmiştir.[2]
Başkumandanlık Kanunu daha sonra üçer ay uzatılmıştır (30 Ekim 1921, 4 Şubat 1922, 6 Mayıs 1922). 20 Temmuz 1922'de Mustafa Kemal'in başkumandanlık yetkisi TBMM tarafından süresiz olarak uzatılmıştır. Bu yetkiyle Büyük Taarruz'da ordunun başına geçen Mustafa Kemal Paşa'nın, Kurtuluş Savaşı'nda zaferin kazanılmasında çok büyük payı olmuştur.
Mustafa Kemal Başkumadanlık görevini 29 Ekim 1923'te cumhurbaşkanı seçilinceye kadar sürdürmüştür.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Mustafa Kemal'in Başkomutanlığa Getirilmesi 5 Ağustos 1921". 14 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ 4. Başkomutanlık Yasası (5 Ağustos 1921) Ve Tekalif-İ Milliye Emirleri (7-8 Ağustos 1921) (PDF). Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı. 18 Nisan 2019. ss. 106-107.[ölü/kırık bağlantı]