Trakya'nın İşgali
| Trakya'nın İşgali | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Türk Kurtuluş Savaşı | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Birleşik Krallık Fransa İtalya Yunanistan |
 Osmanlı İmparatorluğu Anadolu Hareketi | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Louis Franchet d'Espèrey Konstantinos Nider[1] Aleksandros Otoneos[1] Nikolaos Plastiras[2] |
Cafer Tayyar Paşa | ||||||
| Güçler | |||||||
|
: Trakya ordusu, Ekim 1922: 70.000[2]-150.000[3] (10.000'i Çatalca'da[1]): 12.000 (Ekim 1922)[4] | |||||||
| Kayıplar | |||||||
| 10 asker ölü (2 Ekim 1922)[5] | 20 milis ölü (2 Ekim 1922)[5] | ||||||
Trakya'nın İşgali, İtilaf Devletleri kuvvetlerince I. Dünya Savaşı'ndan sonra gerçekleştirilmiştir. Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan sonra, Edirne-İstanbul demiryolunu kontrol etmek üzere bir Fransız alayı Trakya'ya yerleşmiş bulunuyordu. Fransız generali Franchet d'Espèrey ile Yunanistan Başbakanı Venizelos arasında imzalanan antlaşma ile Kuleliburgaz-Hadımköy hattı Yunan ordusunun işgaline terk edilmişti. 14 Ocak 1919 tarihinde Hadımköy'den Kuleli ve Burgaz'a kadar bütün demiryolu istasyonları Yunanlar tarafından işgal edildi.
Bu gelişmeler karşısında, I. Kolordu Komutanı Cafer Tayyar Paşa, Mustafa Kemal Paşa'nın 9 Ocak 1920 tarih ve 55 sayılı emrine uyarak bütün Edirne vilayetinde sıkıyönetim ve seferberlik ilan etti. Diğer taraftan Trakya-Paşaeli Müdafaa Heyet-i Osmaniyesi, 31 Mart 1920'de Lüleburgaz'da yaptığı ilk kongresinde dış tecavüzler ve iç ayaklanmalar karşısında her türlü tedbir alma yetkisini kolordu komutanına ve merkez heyetine vermeyi kararlaştırdı.
San Remo Konferansı'nda, İtilaf Devletleri Edirne ile birlikte Doğu Trakya'yı da Yunanistan'a bırakmayı kararlaştırdılar.
Doğu Trakya'nın Yunanistan'a verilmesi kesinlik kazanınca, bölge halkı İstanbul hükûmetinden kendilerine bir fayda gelemeyeceğini anlayıp, çareyi Ankara yönetiminde aramaya başladılar.
9 Mayıs 1920'de Edirne'de toplanan, kuruculuğunu Edirne Belediye Başkanı Şevket Dağdeviren, Kasım Yolageldili, Faik Kaltakkıran ve Şeref Aykut'un yaptığı Trakya Paşaeli Müdafaa Heyet-i Osmaniyesi, 2. kongresinde Edirne ve Doğu Trakya'nın Yunanistan'a bırakılmasını kesinlikle reddetti ve ülke topraklarının savunulmasını kararlaştırdı. Bu amaçla, yerli halktan asker toplamayı ve silahlı savunma tedbirleri almayı kararlaştırdı. Ayrıca, Cemiyet programını değiştirmekle birlikte ismini de Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti haline getirerek, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin şubesi olmuştu.[6]
Sevr Antlaşması'nın imzalanmasını kolaylaştırmak, Osmanlı İmparatorluğu'na fiilen olduğu kadar hukuken de son vermek amacı ile İtilaf Devletlerinin de teşviki ile Yunan ordusu bir taraftan Anadolu'da bir taraftan da Trakya'da harekete geçti. 20 Temmuz 1920'de başlayan Yunan Taarruzu sonunda Edirne 24 Temmuz 1920'de düştü. Sevr Antlaşması'nın imzalanmasını takip eden günlerde Yunan hükûmeti kendi meclislerinden geçirdikleri bir kanunla Doğu ve Batı Trakya'yı bir genel valilik halinde Yunanistan'a kattığını ilan etti. Yunanlar tarafından Edirne ve Doğu Trakya'nın ilhakına rağmen, Trakya'da işgale karşı silahlı mücadele devam etmiştir.
25 Temmuz 1920'de Trakya'daki işgal harekâtının bitmesinden sonra Yunan Kralı I. Aleksandros, işgal edilen yeni yerleri görmek üzere bir geziye çıktı. İzmir Taburu'nun başında önce Edirne'ye, oradan Kırklareli yolu ile Midye'ye giderek Averof Zırhlısı ile de Gelibolu ve İzmir üzerinden Atina'ya döndü.[7][8][9]
Anadolu'da kazanılan büyük zafer ve orduların Boğazları geçerek Trakya'yı kurtarmak için harekete geçmeleri kararı karşısında, Boğazlarda bulunan İtilaf Devletleri ateşkes anlayışı içinde olmuşlardır. 15 Ekim 1922'de yürürlüğe giren Mudanya Ateşkes Antlaşması ile Doğu Trakya, Yunan kuvvetleri tarafından boşaltıldı. 25 Kasım 1922'de Edirne Valiliğine tayin edilen Şakir Kesebir, Türk yönetimini yeniden kurdu ve aynı gün Türk birlikleri Edirne'ye girdi. Lozan Konferansı sonunda, Yunanların Anadolu'da yakıp yıktıklarına karşılık, savaş tazminatı olarak Meriç Nehri'nin batı kıyısındaki Karaağaç ve Bosnaköy köprübaşlarının da Türkiye'ye katılması kararlaştırıldı. Karaağaç nahiyesi ile istasyonunun 15 Eylül 1923'te Yunanlar tarafından boşaltılmasından sonra, Doğu Trakya tam olarak işgalden kurtulmuş oldu.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Türk Kurtuluş Savaşı ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Greek army ready to defend Thrace 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., New York Times, 8 Ekim 1922 tarihli makale. (İngilizce)
- ^ a b Greek Army shows new war spirit, New York Times, 6 Ekim 1922 tarihli makale. (İngilizce)
- ^ Greece will fight to protect Thrace 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., New York Times, 23.09.1922. (İngilizce)
- ^ Rush more troops to control Thrace 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., New York Times, 18.10.1922. (İngilizce)
- ^ a b More bloodshed in Thrace 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., New York Times, 2 Ekim 1922. (İngilizce)
- ^ Bıyıklıoğlu Tevfik, Trakya'da Milli Mücadele Cilt 1 Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları Sayfa 124-280 1992 Ankara
- ^ “Kral Aleksandros Kırkkilise’de” Vakit 4 Ağustos 1920 nr. 943
- ^ Yalnız Kırkkilise’de Bir Mukavemet” İleri 4 Ağustos 1920 nr. 907
- ^ Doğruöz V. Türkan, Milli Mücadele’de Kırklareli Kırklareli Belediyesi Kültür Yayınları sayfa: 120 Kırklareli 2007
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Atatürk Araştırma Merkezi - Birinci Dünya Savaşı Sonrasında Fransızların Trakya'yı İşgali 10 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Edirne Tarihi ve Kültürü Web Sitesi 13 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Trakya Cephesi 29 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
 |