Ara Güler
Ara Güler | |
|---|---|
| Արա Գյուլեր | |
 Ara Güler'in 2007 yılına ait bir fotoğrafı | |
| Doğum | Mıgırdiç Ara Derderyan 16 Ağustos 1928 Beyoğlu, İstanbul, Türkiye |
| Ölüm | 17 Ekim 2018 (90 yaşında) Şişli, İstanbul, Türkiye |
| Ölüm sebebi | Kalp yetmezliği |
| Defin yeri | Şişli Ermeni Mezarlığı, İstanbul |
| Milliyet | Ermeni |
| Vatandaşlık |  Türkiye |
| Eğitim | Getronagan Ermeni Lisesi |
| Meslek | |
| Evlilik | Suna Güler (e. 1984–2010) |
| Ödüller | Légion d'honneur Türkiye Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülleri Lucie Ödülleri |
| Resmî site | araguler.com.tr |
Ara Güler (Ermenice: Արա Կիւլէր; d. Mıgırdiç Ara Derderyan,[1] 16 Ağustos 1928; Beyoğlu, İstanbul - 17 Ekim 2018; Şişli, İstanbul), Türkiye Ermenisi gazeteci, foto muhabiri ve yazardır.[2]
İlk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Ara Güler, 1928'de İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde, Mıgırdiç Ara Derderyan adı ile, Ermeni bir ailenin oğlu olarak dünyaya geldi. İsmini “yakışıklı Ara” olarak bilinen Ararat Kralı Ara Geghetsik'ten, göbek adınıysa dedesi Mıgırdiç'ten alır.[3][4] 1935 soyadı kanununun ardından babası Dacat Bey Güler soyadını almış ve Mıgırdiç Ara Derderyan, Mıgırdiç Ara Güler olmuştur. Annesinin adı Verjin olan Güler'in eczacı olan babası Dacat Güler, Giresun'un Şebinkarahisar ilçesinin Yaycı köyünden altı yaşındayken öğrenim görmek için İstanbul'a gönderildi.[5] Çocukken sinemadan çok etkilenen Ara Güler'e babası lise döneminde 35 mm'lik bir film makinesi ve bir fotoğraf makinesi alarak Yeni İstanbul gazetesinde foto muhabiri olmasını teşvik etti. 1951 yılında Getronagan Ermeni Lisesi'nden mezun oldu.
Kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Lisedeyken film stüdyolarında sinemacılığın farklı dallarında çalıştı. Muhsin Ertuğrul'un yanında tiyatro ve oyunculuk eğitimi almaya başladı.[6] Amacı rejisör veya oyun yazarı olmaktı.[7] 1950'de Yeni İstanbul gazetesinde gazeteciliğe başladı. Bu yıllarda Ermenice gazete ve edebiyat dergilerinde öyküleri yayınlandı. Aynı zamanda İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi'ne devam ediyordu. Ancak gazeteci olmaya karar verdi.
1962 yılına kadar Hayat dergisinde fotoğraf bölümü şefi olarak çalıştı. 1961'de Birleşik Krallık'ta yayınlanan Photography Annual, onu dünyanın en iyi yedi fotoğrafçısından biri olarak tanımladı.[8] Aynı yıl Amerikan Dergi Fotoğrafçıları Derneğine kabul edildi ve bu kuruluşun Türkiye'den tek üyesi oldu.[9] Fotoğraf dünyasının çok önemli yayınlarında fotoğrafları kullanıldı, kendisinden bahsedildi. ABD'de, Almanya'da, Paris'te çeşitli sergiler açtı. Bu arada, Bertrand Russell, Winston Churchill, Arnold Toynbee, Picasso, Salvador Dali gibi birçok ünlünün fotoğrafını çekip, röportajlar yaptı.[10]
1979'da Türkiye Gazeteciler Cemiyeti'nin foto muhabirliği dalındaki birincilik ödülünü aldı. 1980'de fotoğraflarının bir kısmı Karacan Yayıncılık tarafından kitap haline getirildi. 1986'da Hürriyet Vakfı'nca basılan, Prof. Abdullah Kuran'ın yazdığı Mimar Sinan kitabını fotoğrafladı. Bu kitap 1987'de Institute of Turkish Studies tarafından İngilizce olarak yayınlandı.
1989'da Hil Yayınları Ara Güler'in Sinemacıları kitabını yayınladı. Yıllarca üstünde çalıştığı Mimar Sinan yapıtlarının fotoğrafları, 1992'de Fransa'da Edition Arthaud, ABD ve Birleşik Krallık'ta Thomas and Hudson, Singapur'da Archipelago Press tarafından Turkish Style başlığıyla, Fransa'da ise Albin Michel yayınevi tarafından Demeures Ottomanes de Turquie adıyla yayınlandı. Dünya Şirketler Grubu 1994'te Eski İstanbul Anıları, 1995'te Yitirilmiş Renkler kitabını yayımladı. Ana Yayıncılık ise 1994'te Bir Devir Böyle Geçti, Kalanlara Selam Olsun ve 1995'te Yüzlerinde Yeryüzü adlı kitapları yayımladı.
Ara Güler'in fotoğraflarının büyük bir bölümü Fransa, ABD ve Almanya'da çeşitli müzelerde sergilenmekledir. Fotoğraflarında Leica makinasını kullanmıştır. Fotoğrafın sanat dalı olmadığını düşünmektedir.[11] Ara Güler kendisini: "Ben de gazeteciyim. Fotoğrafçı değilim. Fotoğrafçı ile gazeteci arasındaki fark budur. Fotoğrafçı bomba patlar kaçar. Ama gazeteci peşinden gider olayı yakalamaya çalışır. Ben de bu yaşa kadar ona göre çalıştım" şeklinde tanımlıyor.[2]
Gazeteci Nezih Tavlaş'ın, fotoğrafın efsane ismi Ara Güler'in hayatını anlattığı Foto Muhabiri adlı 343 sayfalık kitapta Ara Güler'in doğduğu günden bugüne kadar tanık olduğu olaylar kronolojik bir sırayla anlatılırken bir yandan da Türkiye'nin 80 yıllık tarihi yer alıyor.[12] Kitabın sonunda Ara Güler ile yapılan bir nehir söyleşi ve aile albümünden fotoğraflar yer alıyor.
14 Mart 2024 tarihinde PTT, Ara Güler'in fotoğraflarından oluşan 2 anma pulu ve "Hayalimdeki İstanbul" adlı bir portföy yayınlanmıştır.[13]
Fotoğrafçılık kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1958'de Time-Life, Paris-Match ve Der Stern dergilerinin Yakın Doğu foto muhabirliği görevlerini üstlendi.
- 1961'de Hayat dergisinde fotoğraf bölüm şefi olarak çalışmaya başladı. Aynı yıllarda Henri Cartier-Bresson ile tanıştı.
- Birleşik Krallık'ta yayımlanan Photography Annual antolojisi onu dünyanın en iyi yedi fotoğrafçısından biri olarak tanımladı.
- ASMP'ye (Amerikan Dergi Fotoğrafçıları Derneği) tek Türk üye olarak kabul edildi.
- 1962'de Almanya'da çok az fotoğrafçıya verilen Master of Leica unvanını kazandı.
- İsviçre'de çıkan Camera dergisi kendisine özel bir sayı ayırdı.
- 1964'te Mariana Noris'in ABD'de basılan Young Turkey adlı yapıtında fotoğrafları kullanıldı.
- 1967'de Japonya'da çıkan Photography of the World antolojisinde Richard Avedon ile birlikte bir dizi fotoğrafı yayınlandı.
- 1967'de Kanada'da açılan İnsanların Dünyasına Bakışlar sergisinde, 1968'de New York Modern Sanatlar Galerisi'nde düzenlenen Renkli Fotoğrafın On Ustası adlı sergide aynı yıl Almanya'da, Köln'de Fotokina Fuarı'nda yapıtları sergilendi.
- 1970'te Türkei adında fotoğraf albümü Almanya'da yayımlandı. Sanat ve Sanat tarihi konularındaki fotoğrafları ABD'de Time-Life, Horizon ve Nesweek kitap bölümlerince ve İsviçre'de Skira Yayınevi tarafından kullanıldı.
- 1971'de Lord Kinross'un Hagia-Sophia (Ayasofya) kitabının fotoğraflarını çekti. Yine Skira yayınevince Picasso'nun 90. yaşgünü için yayınlanan Picasso Metamorphose et unite adlı kitap için Picasso'nun foto-röportajını yaptı.
- 1972'de Paris Ulusal Kitaplık'ta sergisi açıldı.
- 1975'te ABD'ne davet edildi ve birçok ünlü Amerikalının fotograflarını çektikten sonra Yaratıcı Amerikalılar adlı sergisini dünyanın birçok kentinde sergiledi. Yine aynı yıl Yavuz zırhlısının sökülmesini konu alan Kahramanın Sonu adlı bir belgesel film çekti.
- 1980'de fotoğraflarının bir kısmı Karacan Yayıncılığın bastığı Fotoğraflar adlı kitabında bastırdı.
- 1986'da Hürriyet Vakfı'nca basılan Prof. Abdullah Kuran'ın yazdığı Mimar Sinan kitabı'nı fotoğrafladı. Aynı kitap 1987'de Institute of Turkish Studies tarafından İngilizce olarak yayınlandı.
- 1989'da Ara Güler'in Sinemacıları kitabı basıldı.
- 1991'de Dışişleri Bakanlığı için Halikarnas Balıkçısı'nın (Cevat Şakir Kabaağaçlı) The Sixth Continent adlı kitabını fotoğrafladı.
- 1999'da Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, meslekte 50 yılını dolduran gazetecilere verilen “BURHAN FELEK” basın hizmeti ödülü
- 2016'da Leica Hall of Fame ödülünü kazandı. Almanya Photokina 2016 fuarında sergisi açıldı.[14]
Bu arada bütün dünyayı gezerek foto röportajlar yaptı ve bunları Magnum ajansı ile dünyaya duyurdu.[15] İsmet İnönü, Winston Churchill, Indira Gandi, John Berger, Bertrand Russell, Bill Brandt, Alfred Hitchcock, Ansel Adams, Imogen Cunningham, Salvador Dali, Maria Callas, Fikret Mualla, Picasso gibi birçok ünlü kişi ile röportajlar yapmış ve fotoğraflarını çekmiştir.[16]
En ünlüsü fotoğrafçılara poz vermeyen Picasso'dur. Yıllarca üstünde çalıştığı Mimar Sinan yapıtlarının fotoğrafları 1992'de Fransa'da, ABD ve Britanya'da Sinan, Architect of Souleiman the Magnificent adlı kitabı yayımlandı. Aynı yıl Living in Turkey adlı kitabı Britanya, ABD ve Singapur'da Turkish Style başlığıyla, Fransa'da Demeures Ottomanes de Turquie adıyla yayımlandı. 1994'te Eski İstanbul Anıları, 1995'te Bir Devir Böyle Geçti, Yitirilmiş Renkler ve Yüzlerinde Yeryüzü, fotograf kitapları yayımlandı.[17]
Ara Güler "fotoğraf sanatçısı" tanımını kabul etmemiş ve her zaman kendisinin "foto muhabiri" olduğunu söylemiştir.[18]
Ölümü ve cenaze töreni
[değiştir | kaynağı değiştir]
İstanbul'un Şişli ilçesinde özel bir hastanede konjestif kalp yetmezliği, kronik böbrek yetmezliği ve periferik arter hastalığı nedeniyle tedavi gören Ara Güler'in kalbi 17 Ekim 2018'de iki kez durdu ve doktorların müdahalesi sonrası yeniden çalıştırıldı. Yoğun bakım ünitesinde tedavisi devam ederken saat 23.05'te kalp atımı ve solunumu tekrar duran Güler, yapılan tüm müdahalelere rağmen 23.20'de öldü.[19] Güler'in ölümü üzerine aralarında Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Ermenistan Cumhurbaşkanı Armen Sarkisyan'ın da bulunduğu çok sayıda siyasetçi, akademisyen, gazeteci ve iş insanı taziye mesajı yayımladı.[20][21] Ara Güler için 20 Ekim 2018'de ilk olarak Galatasaray Meydanı'nda anma töreni düzenlendi. Daha sonra cenazesi Beyoğlu Üç Horan Ermeni Kilisesi'ne getirildi ve burada Türkiye Ermenileri Patrikliği Patrik Vekili Aram Ateşyan'ın yönettiği dini tören düzenlendi. Buradaki tören sonrasında Şişli Ermeni Mezarlığı'nda toprağa verildi.[22]
Özel hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ara Güler, yaşamı süresince iki evlilik yaptı. İlk evliliğini 1975 yılında Perihan Sarıöz ile yapan Güler dört yıl evli kaldı. Ara Güler 1980 yılında tanıştığı Suna Taşkıran ile 1984 yılında evlendi. Dünyayı dolaşan çiftin mutluluğu Suna Taşkıran Hanım'ın 2010 yılındaki ölümü ile son buldu. Ara Güler'in çocuğu yoktur.
Ödüller
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1979: Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Birincilik Ödülü (foto muhabirliği dalında)
- 2000: Fransa Légion d'honneur nişanı
- 2004: Yıldız Üniversitesi fahri doktora unvanı
- 2005: Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü
- 2008: İstanbul Fotoğraflarıyla İstanbul Turizm Özel Ödülü[23]
- 2011: Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü
- 2016: yılında "The Leica Hall Of Fame" Ödülü[14]
Kitapları
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1980: Fotoğraflar (Karacan Yayınları, İstanbul)
- 1989: Ara Güler'in Sinemacıları (Hil Yayınları, İstanbul)
- 1992: Sinan, Architect of Soliman the Magnificient (Editions Arthaud, Paris; Thames and Hudson, Londra ve New York)
- 1993: Living in Turkey (Albin Michel, 1993, Paris; Thames and Hudson, Londra ve New York; Archipelago Press, Singapur)
- 1994: Eski İstanbul Anıları (Dünya Yayınları, İstanbul)
- 1994: Bir Devir Böyle Geçti,Kalanlara Selam Olsun (Ana Yayıncılık, İstanbul)
- 1995: Yitirilmiş Renkler (Dünya Yayıncılık, İstanbul)
- 1995: Yüzlerinde Yeryüzü (Ana Yayıncılık, İstanbul)
- 1998: Ara Güler’e Saygı (YGS Yayınları, İstanbul, Hamburg)
- 1996: Babilden Sonra Yaşayacağız (Kısa hikâyeler, Aras Yayınevi, İstanbul)
- 2001: İstanbul des Djinns (Fata Morgana, Montpellier, Fransa)
- 2002: Yeryüzünde Yedi İz (Yapı Kredi Yayınları, İstanbul)
- 2003: 100 Yüz (Yapı Kredi Yayınları, İstanbul)
- 2004: Retrospektif – 50 Yıl Fotojurnalizm (YGS Yayınları, İstanbul, Bremen)
- 2005: Ara Güler (Antartist Yayınları, İstanbul)
- 2005: Ara’dan Yetmişyedi Yıl Geçti (Fotografevi Yayınları, İstanbul)
- 2007: Beyaz Güvercinli Adam (Fotografevi Yayınları, İstanbul);
- 2007: Ara Güler (Hachette)
Hakkındaki belgeseller
[değiştir | kaynağı değiştir]- İstanbul'un Gözü (2016)
- Der Fotograf Istanbuls Ara Güler (1998) Erdal Buldun - A. Özdil Savasci
- Bu Dünya Böyle Dünya / Ara Güler Belgeseli (2020) Coşkun Aral
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Ara Güler'i tanır mıydınız?
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 12 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2016.
- ^ "Dünyayı gören adam". 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2020.
- ^ Neyin Tavlaş. Foto Muhabiri Ara Güler’in Hayat Hikayesi. Yapı Kredi Yayınları. ISBN 978-9750833557.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2018.
- ^ "Ara Güler "merhaba İzmir!" Liseler İçin Öğretmen Rehber Kitapçığı" (PDF). ARKAS SANAT MERKEZİ. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Nisan 2021.
- ^ "Bir sistem eleştirisi olarak Ara Güler". Agos. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2021.
- ^ "g2o Turkey - The Eye of Istanbul: Ara Guler". g2o.com.tr. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2021.
- ^ "New York shines spotlight on Turkish photographer Guler". Anadolu Ajansı.com.tr. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2021.
- ^ "Ara Guler exhibition opens in London". wt.iletisim.gov.tr. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2021.
- ^ "Ara Güler: "Fotoğraf sanata benzer ama sanat değildir bana göre." | Sedef Kabaş soruyor". Sedef Kabaş. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2021.
- ^ Ara Güler'i Anlatan 'Foto Muhabiri' Kitabı 3 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Medyatava (9 Eylül 2009). 3 Mart 2012 tarihinde erişilmiştir.
- ^ Ara Güler Konulu Anma Pulu 18 Mart 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., PTT (12 Mart 2024). 18 Mart 2024 tarihinde erişilmiştir.
- ^ a b "Ara Güler receives the Leica Hall of Fame Award // 2016 // Global // Leica News // World of Leica - Leica Camera AG". en.leica-camera.com. 17 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2020.
- ^ "Ara Güler ve Magnum Fotoğraf Ajansı". Arkas News. 17 Mayıs 2020. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2021.
- ^ "Kaybolan İstanbul'un hafızası: Ara Güler". Enis Batur. Tarih Dergisi. Aralık 2017. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "62 yıllık bir dostluk ve 'Ara Güler' markası…". Ozan Sağdıç. Tarih Dergisi. Kasım 2018. 19 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2024.
- ^ ""Ben foto muhabiriyim, fotoğrafçı değilim."". 16 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2015.
- ^ "Ünlü Fotoğrafçı Ara Güler Neden Öldü?". Yeni Şafak. 18 Ekim 2018. 23 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2018.
- ^ "Ara Güler'in Vefatına İlişkin Taziye Mesajı". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 23 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2018.
- ^ "President Armen Sarkissian expressed condolences on the demise of Ara Güler". Ermenistan Cumhurbaşkanlığı. 23 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2018.
- ^ "Büyük Usta Ara Güler, Son Yolculuğuna Uğurlandı". Sputnik. 20 Ekim 2018. 23 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2018.
- ^ "İstanbul Turizm Ödülleri sahiplerini buldu". Zaman. 6 Kasım 2009. 19 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2011.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
|
Commons'ta dosyalar |
|
Vikisöz'de alıntılar |
- Resmî site
- Der Fotograf Istanbuls Fragman: https://www.youtube.com/channel/UCmCHjQgqFRljTjpEj1fwfKw?view_as=subscriber
| 2006 | .svg) | |
|---|---|---|
| 2007 | ||
| 2008 | ||
| 2009 | ||
| 2010 | ||
- Türkiye Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü sahipleri
- Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı Özel Ödülü sahipleri
- Türkiye Büyük Millet Meclisi Üstün Hizmet Ödülü sahipleri
- 1928 doğumlular
- Beyoğlu doğumlular
- İstanbul ili doğumlu gazeteciler
- İstanbul ili doğumlu yazarlar
- Türkiye Ermenileri
- 20. yüzyıl Türk yazarları
- 21. yüzyıl Türk yazarları
- Türk foto muhabirleri
- Ödüllü fotoğrafçılar
- Magnum fotoğrafçıları
- Türk fotoğrafçılar
- 20. yüzyıl Türk gazetecileri
- 21. yüzyıl Türk gazetecileri
- Burhan Felek Basın Hizmet Ödülü sahipleri
- Subay sınıfı Légion d'honneur sahipleri
- Etnik Ermeni fotoğrafçılar
- Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Başarı Ödülü sahipleri
- 2018'de ölenler
- İstanbul ilinde hastalıktan ölenler
- Türkiye'de kalp yetmezliğinden ölenler
- Türkiye'de solunum yetmezliğinden ölenler
- Şişli Ermeni Mezarlığı'na defnedilenler
- İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesinde öğrenim görenler