Kaban, Olur
| Kaban | |
|---|---|
 Mahallenin haritadaki yeri | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Kaban XXX'nin Erzurum'daki konumu | |
Koordinatlar: 40°47′18″N 42°14′11″E / 40.7883°K 42.2364°D | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Olur |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[1] İhtiyar heyeti[1] |
| Rakım | 1788 m |
| Nüfus | 78 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25650 |
Kaban, Erzurum ilinin Olur ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaban'ın eski adı Kapani'dir. Gürcüce bir yer adı olan Kapani (კაპანი), eski Gürcücede dar ve kayalık yol, Tao-Klarceti bölgesindeyse yamaç anlamına gelir.[5] Bu yer adı Türkçeye "Kaban" şeklinde girmiştir. Nitekim 1595 tarihli Osmanlı mufassal defteri ile 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Kaban" (قبان) olarak geçer.[6][7]
Kapani, tarihsel Gürcistan'ın bir bölgesi olan Tao'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Kapani'nin 1595 tarihli Osmanlı tahrir defterinde büyük bir köy olarak yer almış olması buranın eski bir yerleşim olduğunu göstermektedir.[6]
Kapani köyü, 1574 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterinde "Kaban" (قبان) veya "Kapan" (قپان) olarak geçer. Bu sırada Ardahan-i Büzürg livasının Kamhisi nahiyesine bağlıy olan köyün nüfusu 66 haneden oluşuyordu. Bu nüfus içinde 5 hane Müslüman olmuştu.[8] 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterinde de Kaban (قبان) olarak geçen köy, Gürcistan Vilayeti içinde Penek livasının Kamhisi nahiyesine bağlıydı ve nüfusu 45 haneden oluşuyordu. Bu tarihte köyde yeni Müslüman olmuş iki hane bulunuyordu. Bu iki hanenin reislerine Davud ve Mahmud adı verilmiş, baba adı olarak da "Allah'ın kulu" anlamında "Abdullah" yazılmıştır. Köyün nüfusu Gürcüler ve Ermenilerden oluşuyordu. Kapani köyünde buğday, arpa ve darı tarımı ile şarapçılık ve arıcılık yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu. Üç adet su değirmeni bulunuyordu.[9][10][11]
Kapani köyü, Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan cebe defterinde de "Kaban" (قبان) şeklinde yazılmıştır. Hicri 1143 (1730/1731) tarihinde aynı idari konuma sahip olan köyün hasılası, önce 5.000 akçe, sonra 6.100 akçe olarak belirlenmişti.[12] Osmanlı idaresinin askere alma amacıyla sadece erkek nüfusunu tespit ettiği 1835 yılında Kapani köyünde 10 hanede 39 erkek kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun yaklaşık 78 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Bu tarihte köy halkı tamamen Müslüman olmuştu.[13]
Kapani, 1877-1878 savaşının ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinde Oltu sancağının Tausker kazasının köylerinden biriydi. 1886 nüfus sayımında Kaban (Кабанъ) olarak kaydedilmiş olan köyün nüfusu, 36'sı erkek ve 43'ü kadın olmak üzere, 9 hanede yaşayan 79 kişiden oluşuyordu. Nüfusun tamamı Türk olarak kaydedilmiştir.[14] Kapani köyünün nüfusu 1896 yılında 185 kişi, 1906 yılında 196 kişiye yükselmiştir.[15] Kısa zaman diliminde nüfusunun iki katını aşması, Rus idaresince köye yeni bir nüfusun yerleştirildiğini göstermektedir.
Kapani, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Kaban" (قبان) olarak geçer. Bu sırada köy Erzurum vilayetinin Tortum kazasının Olur nahiyesine bağlıydı.[7] 1935 genel nüfus sayımında aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 332 kişiden oluşuyordu.[16] Kaban köyünün nüfusu 1965 yılında 477 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 147 kişi okuma yazma biliyordu.[17]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum'da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Olur Belediyesi'nin bir mahallesi olmuştur.[18]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaban mahallesinin yerleşim merkezi, Erzurum il merkezine 180 km, Olur ilçe merkezine 19 km uzaklıktadır.[19] Olur'un güneydoğusunda olup, D.060 numaralı Olur-Oltu devlet yoluna, 7,5 km'lik bir köy yoluyla bağlıdır.[20]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 78[2] |
| 2021 | 79[2] |
| 2020 | 72[2] |
| 2019 | 68[2] |
| 2018 | 76[2] |
| 2017 | 73[2] |
| 2016 | 76[2] |
| 2015 | 82[2] |
| 2014 | 94[2] |
| 2013 | 80[2] |
| 2012 | 78[3] |
| 2011 | 79[3] |
| 2010 | 79[3] |
| 2009 | 85[3] |
| 2008 | 87[3] |
| 2007 | 99[3] |
| 2000 | 116[3] |
| 1990 | 309[21] |
| 1985 | 389[22] |
| 1965 | 477[23] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Olur Kaban Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 30 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.
- ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Kaban, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 7 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.
- ^ ""კაპანი" - Vephistkaosani Sözlüğü ("ვეფხისტყაოსნის" ლექსიკონი)". 1 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2022.
- ^ a b "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. cilt (1958): s. 578". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2024.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 225.
- ^ Tao (ტაო), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 86. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. Cilt (1958), s. 578". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2024.
- ^ "1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre "Gürcistan Vilayeti"nin etnik haritası". 1 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2024.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 367". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2024.
- ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, Sıra no: 879, 800". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2024.
- ^ Tao (ტაო), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 90. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - Sıra no: 774". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 121, ISBN 9786052100271.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbulbul, 1937, s. 195" (PDF). 10 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Ocak 2024.
- ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 259" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Ekim 2023.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ "Kaban Mahallesi". YerelNet.org.tr. 23 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.
- ^ "Kaban to Artvin - Kars Yolu". Kaban to Artvin - Kars Yolu. Erişim tarihi: 16 Ocak 2024.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
.png){kind=link}
.png){kind=link}