Altunkaya, Olur
| Altunkaya | |
|---|---|
 Mahallenin haritadaki yeri | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Altunkaya Altunkaya'nın Erzurum'daki konumu | |
Koordinatlar: 40°52′47″N 42°14′46″E / 40.8798°K 42.2462°D | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Olur |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[1] İhtiyar heyeti[1] |
| Rakım | 1788 m |
| Nüfus | 83 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25650 |
Altunkaya, Erzurum ilinin Olur ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Altunkaya köyünün eski adı yaygın biçimde Mehenk olarak bilinir. Ancak 1595 tarihli Osmanlı tahrir defterinde Mehank / Mehang (مهانك) olarak geçer. Gürcüce kaynaklarda ise Mehangi / Muhangi (მეჰანგი / მუჰენქი) biçiminde yazılmıştır.[5][6]
Mehang köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'nun yerleşim yerlerinden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre Gürcistan Vilayeti içinde Penek livasının Panaskert nahiyesinin köylerinden biriydi. Bu tarihte köyün nüfusu 22 Hristiyan haneden oluşuyordu. İspenç vergisi vermekle yükümlü erkekler Gogiça, Vartuan, Zakar, Yadigar, Tevdore, Mihran, Nuraziz, Budaha gibi adlar taşıyordu.[7]
Meheng köyü, Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan Osmanlı cebe defterinde Mehang (مهانك) şeklinde geçer. Hicri 1122 (1710/1711) tarihinde Penek livasının Penek nahiyesine bağlı olan köy, 20.000 akçe hasıla ile Abdullah adında birine zeamet olarak verilmişti. Hicri 1135 (1722/1723) tarihinde ise bu yerleşim Penek livasının Panaskerti nahiyesine bağlıydı ve hasılası 9.000 akçe idi.[8]
Osmanlı idaresinin askere alma amacıyla sadece erkek nüfusunu tespit ettiği 1835 yılında Mehang köyünde 9 hanede 27 erkek kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun yaklaşık 54 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Oysa köyde 1574 yılında 46 hane, 1595 yılında 22 hane yaşıyordu. Köyün nüfusunun 1835 yılına gelinceye kadar iyice azaldığı görülmektedir.[9]
Mehang, 1877-1878 savaşının ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinde Kahi, Oltu sancağının Tausker kazasının köylerinden biriydi. 1886 nüfus sayımında Megenk (Мегенкъ) olarak kaydedilmiş olan köyde 12 hanede, 39'u erkek ve 39'u kadın olmak üzere 78 kişi yaşıyordu. Bu tarihte köyün nüfusu "Türk" olarak kaydedilmiştir.[10] Mehenk köyünün nüfusu 1896 yılında 105 kişiye, 1906 yılında 141 kişiye yükselmiştir.[11]
Mehenk, 1940 genel nüfus sayımında Erzurum vilayetinin Oltu kazasına bağlı Olur nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 144 kişiden oluşuyordu.[12] Mehang veya Mehenk, "yabancı kökten geldiği" için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Altunkaya olarak değiştirilmiştir.[13] Altunkaya köyünün nüfusu 1965 yılında 206 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 73 kişi okuma yazma biliyordu.[14]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum'da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Olur Belediyesi'nin bir mahallesi olmuştur.[15]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Mahalle, Erzurum il merkezine 192 km, Olur ilçe merkezine 20 km uzaklıktadır.[16] Mahalle, Olur'un kuzeydoğusunda olup, 25.06 numaralı Olur-Oltu il yoluna, 14,4 km'lik bir köy yoluyla bağlıdır.[17]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 83[2] |
| 2021 | 83[2] |
| 2020 | 80[2] |
| 2019 | 79[2] |
| 2018 | 84[2] |
| 2017 | 79[2] |
| 2016 | 78[2] |
| 2015 | 78[2] |
| 2014 | 76[2] |
| 2013 | 81[2] |
| 2012 | 88[3] |
| 2011 | 90[3] |
| 2010 | 89[3] |
| 2009 | 89[3] |
| 2008 | 96[3] |
| 2007 | 93[3] |
| 2000 | 77[3] |
| 1990 | 158[18] |
| 1985 | 229[19] |
| 1965 | 206[20] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Olur Altunkaya Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 30 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.
- ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Altunkaya, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt; II cilt s. 387, III. cilt s. 584". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2020.
- ^ Tao (Gürcüce), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 88. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt; II cilt s. 375, III. cilt s. 584". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2020.
- ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, sıra no: 303, 620". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2025.
- ^ Tao (Gürcüce), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 88, 90. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, sıra no: 779". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 121, ISBN 9786052100271.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1944, s. 248.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 720". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 259.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ "Altunkaya Mahallesi". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.
- ^ "Google Maps detay". Google Maps. 21 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2024.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.