Robot
 | Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda tartışma sayfasında bir yorum yapın.
|
| Makale serilerinden |
 |
Robot, otonom veya önceden programlanmış görevleri yerine getirebilen elektro-mekanik bir makinedir. Güncel tanımı ile robotlar, elektronik ve mekanik birimlerden oluşan, algılama yeteneğine sahip olan ve programlanabilen cihazlardır. Başka bir tanımla robotlar, canlıların işlevlerini ve davranışlarını taklit edebilen, fiziksel yeteneklere ve yapay zekâya sahip, disiplinler arası öğeler içeren mühendislik ürünleridir.[1]
Robotlar doğrudan bir operatörün kontrolünde çalışabildikleri gibi bağımsız olarak bir bilgisayar programının kontrolünde de çalışabilir. Robot deyince insan benzeri makineler akla gelse de robotların çok azı insana benzer.
Günümüzde robotların en büyük kullanım alanı endüstriyel üretimdir. Özellikle otomotiv endüstrisinde çok sayıda robot kullanılır. Bunların çoğu kol şeklindeki robotlardır. Bunlar parçaları monte eden, birleştiren, kaynak ve boya yapan robotlardır.[2]
Evlerde robot kullanımı giderek artmaktadır. Evlere giren ilk robotlar Furby, AIBO gibi oyuncaklardır. Başta ABD'de olmak üzere ev işlerine yardımcı olan robotların kullanımı da giderek yaygınlaşmaktadır. Yerleri kendi kendine süpüren robot elektrik süpürgeleri büyük talep görmektedir.
Tanım
[değiştir | kaynağı değiştir]Robot duyargaları (sensör) ile çevresini algılayan, algıladıklarını yorumlayan, bunun sonucunda karar alan (yapay zeka), karar sonucuna göre davranan, eylem olarak hareket organlarını çalıştıran veya durduran bir aygıttır. Bu tanıma göre bilgisayara paralel port ile bağlı ve klavyeden kontrol edilen bir araba robot değildir. Çünkü kendisi tek başına karar vermemekte, bizim klavyeden verdiğimiz talimatları uygulamaktadır.[3] Ancak aynı araba duyargaları ile algıladıklarını yorumlamak üzere bilgisayarın mikroişlemcisini kullanıp, yorumlatıyor ve kendi karar alabiliyor, algılamalarına göre bizden bağımsız davranabiliyorsa o artık bir robottur.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Robot kelimesi, ilk defa Karel Čapek'in 1920 yılında yazdığı R.U.R. - Rossum's Universal Robots adlı (ve Türkçeye Halid Fahri tarafından R.U.R. - Alemşumul Suni Adamlar Fabrikası adıyla çevrilip, Osmanlıca olarak 1927 yılında Devlet Matbaası tarafından da yayınlanan) eserinde yer almış ve daha sonra tüm dünyada kullanılmaya başlanmıştır.[4] Karel Čapek'in R.U.R. adlı oyununda mekanik ve otonom, ama insanca duygulardan yoksun yaratıklar olarak kullanılan robot, daha sonra birçok bilimkurgu romanına konu olmuştur. Isaac Asimov ünlü robot serisiyle teknolojik açıdan tutarlı bir robot kavramı yaratır ve robotların amacının insana hizmet olduğunu, bir robotun kendi amaçlarını insanların amaçlarına hiçbir zaman tercih edemeyeceğini koyduğu 3 Robot Yasası'yla belirler. Bu robot yasaları şu anda insanla robot arasındaki ahlaksal ve hukuksal ilişkinin temelini oluşturmaktadır.[kaynak belirtilmeli]
Modern robotlar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Mobil robot
[değiştir | kaynağı değiştir]Mobil robotlar[5], ortamlarında hareket etme yeteneğine sahiptir ve tek bir fiziksel konuma sabitlenmezler. Günümüzde yaygın olarak kullanılan bir mobil robot örneği, otomatik kılavuzlu araçtır (AGV). AGV, zemindeki işaretleyicileri veya telleri takip eden veya görüş veya lazer kullanan bir mobil robottur.[6] AGV'ler bu makalenin ilerleyen kısımlarında ele alınmaktadır.
Mobil robotlar ayrıca endüstri, askeri ve güvenlik ortamlarında da bulunur.[7] Ayrıca tüketici ürünleri, eğlence amaçlı veya vakum temizleme gibi belirli görevleri yerine getirmek için de ortaya çıkarlar. Mobil robotlar, güncel araştırmaların büyük bir bölümünün odak noktasıdır ve hemen hemen her büyük üniversitenin mobil robot araştırmalarına odaklanan bir veya daha çok laboratuvarı vardır.[8]
Mobil robotlar genellikle montaj hattı|montaj hat]]ları gibi sıkı bir şekilde kontrol edilen ortamlarda kullanılır çünkü beklenmedik müdahalelere yanıt vermekte zorluk çekerler. Bu nedenle çoğu insan nadiren robotlarla karşılaşır. Ancak temizlik ve bakım için kullanılan ev robotları gelişmiş ülkelerde evlerde ve evlerin çevresinde giderek daha yaygın hale geliyor. Robotlar askerî uygulamalarda da kullanılabilirler.[9]
Endüstriyel robotlar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Endüstriyel robotlar genellikle birleştirilmiş bir eklemli kol (çok bağlantılı manipülatör) ve sabit bir yüzeye tutturulmuş bir uç efektörden oluşur. En yaygın uç efektör türlerinden biri tutucu tertibatıdır.
Uluslararası Standardizasyon Örgütü, ISO 8373'te manipüle eden endüstriyel robotun tanımını şu şekilde vermektedir: "Endüstriyel otomasyon uygulamalarında kullanılmak üzere sabit veya mobil olabilen, üç veya daha fazla eksende programlanabilen, otomatik olarak kontrol edilen, yeniden programlanabilir, çok amaçlı bir manipülatör."[10]
Bu tanım Uluslararası Robotik Federasyonu, Avrupa Robotik Araştırma Ağı (EURON) ve birçok ulusal standart komitesi tarafından kullanılmaktadır.[11]
Hizmet robotu
[değiştir | kaynağı değiştir]En yaygın endüstriyel robotlar, öncelikle mal üretimi ve dağıtımı için kullanılan sabit robotik kollar ve manipülatörlerdir. "Hizmet robotu" terimi daha az iyi tanımlanmıştır. International Federation of Robotics geçici bir tanım önermiştir, "Hizmet robotu, üretim operasyonları hariç, insanların ve ekipmanların refahı için yararlı hizmetleri gerçekleştirmek üzere yarı veya tam otonom olarak çalışan bir robottur."[12]
Asimov'un robot yasaları
[değiştir | kaynağı değiştir]- 0. Yasa: Bir robot, insanlığa zarar veremez veya hareketsiz kalarak insanlığın zarar görmesine izin veremez. (Bu yasa, sonradan "Sıfırıncı Yasa" olarak eklenmiştir.)
- 1. Yasa: Bir robot, 0. yasa ile çelişmediği sürece, hiçbir şekilde insan türüne zarar veremez veya hareketsiz kalarak zarar görmesine izin veremez.
- 2. Yasa: Bir robot, 0. ve 1. yasaları ile çelişmediği sürece, kendisine insanlar tarafından verilen komutlara itaat etmek zorundadır.
- 3. Yasa: Bir robot, 0., 1. ve 2. yasalar çelişmediği sürece, kendi varlığını korumak zorundadır.
Robotik
[değiştir | kaynağı değiştir]Bazı görevler için insanın yerini tamamen alabilecek, bazı görevler için ise insanlara yardım edebilecek sistemlerin hazırlanmasıyla ilgili çalışmaları kapsayan bilim dalıdır. Bu bilim dalında çalışan kişiler genel olarak yazılımcılar, elektriksel donanım tasarımcıları, mekanik donanım tasarımcıları ve bunların üreticileridir.
Robotik Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Batı yazınında MÖ 300 yıllarında Yunan matematikçi Archytas tarafından buharla çalışan bir güvercin yapılmış olduğu belirtilse de, robotikle ilgili bilinen en eski yazılı kayıt, Cezeri'ye aittir. Robotik ile ilgili tarihteki ilk önemli çalışmalara imza atan Cezeri; otomatik saatler, abdest alma ya da ikram hizmetinde bulunan makineler gibi icatlar ortaya çıkartmıştır. El-Cezeri'nin yaptığı bu otomatların enerji kaynağı ise yer çekimi kuvvetiydi.[13] Bu kuvvet de ya düşürülen bir ağırlık, ya boşalan bir kaptaki şamandıra ya da batan bir cisim sayesinde enerji üretiyordu.
Sinemalardaki robotlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Sinemada, robotik konvansiyonel bir görsel efekt tekniği olarak yer bulmuştur. Sanatsal görüş, malzeme bilgisi ve teknik birleştiğinde çok gerçek efektler elde edilebilmektedir. Genellikle bu konuda bilgi azdır, çünkü efekt şirketleri tekniklerini gizli tutmaktadır.[14] Ancak genel olarak Mekatronik konusunda bilgili kişilerin ilgilendiği bir alandır. Sinemada robotikin nasıl gerçekleştirildiğini görmek için korku ve yaratık filmleri:
- Homunculus, 1916
- Der Golem, 1920
- Frankenstein, James Whale, 1931
- Metropolis, Fritz Lang, 1927
- Gibel Sensatsii, Aleksandr Andrievski, 1935
- Doctor Satan's Robot, William Witney-John English, 1940
- The Day the Earth Stood Still, Robert Wise, 1951
- The Invaders from Mars, William Cameron Menzies, 1953
- Robot Monster, Phil Tucker, 1953
- Tobor the Great, Lee Sholem, 1954
- Gog, Herbert L. Strock, 1954
- Devil Girl from Mars, David MacDonald, 1954
- Forbidden Planet, 1956
- The Mysterians, Iroshiro Honda, 1957
- Cylons, Battlestar Galactica, 1970, 2004
- The Invisible Boy, Hermann Hoffman, 1957
- Alphaville, Jean Luc Godard, 1965
- Dr. Who and the Daleks, Gordon Flemyng, 1965
- Docteur Goldfoot and the Bikini Machine, Norman Taurog, 1965
- Human Duplicators, Hugo Grimaldi, 1965
- 2001:A Space Odyssey, Stanley Kubrick, 1968
- THX 1138, George Lucas, 1971
- Silent Running, Douglas Trumbull, 1972
- Westworld, Michael Crichton, 1973
- Sleeper, Woody Allen, 1973
- Futureworld, Richard T. Helffron, 1977
- Demon Seed, Donald Cammel, 1977
- Star Wars, George Lucas, 1977
- Alien, Ridley Scott, 1979
- Galaxina, William Sachs, 1980
- Saturn 3, Stanley Donen, 1980
- Blade Runner, Ridley Scott, 1982
- Androide, Aaron Lipstadt, 1983
- Runaway, Michel Crichton, 1984
- Terminatör, James Cameron, 1984
- Daryl, Simon Wincer, 1985
- Deadly Friend, Wes Craven, 1986
- Short Circuit, John Bedham, 1986
- Star Trek, The Next Generation, Gene Roddenberry, 1987
- Robocop, Paul Verhoeven, 1987
- Bunker Palace Hotel, Enki Bilal, 1989
- Roboforce, David Chung, 1989
- Cyborg, Albert Pyun, 1989
- Screamers, Christian Duguay, 1995
- Bicentennial Man, Chris Columbus, 1999
- Lost in Space, Stephen Hopkins, 1998
- The Iron Giant, Brad Bird, 1999
- A.I. Artificial Intelligence, Steven Spielberg, 2001
- i Robot, Alex Proyas, 2004
- Robots, Chris Wedge, 2005
- Transformers, Michael Bay, 2007
- Wall-E, Andrew Stanton, 2008
- Transformers: Revenge of the Fallen, Michael Bay, 2010
- Suretler, Jonathan Mostow, 2009
- Chappie 2015
Robot türleri ve alt dalları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Tarım robotu
- Analog robot
- Otonom robot
- Bang-bang robot
- Bush robotu
- Teslimat robotu
- Hibrot
- Mobil robot
- Gezgin robot
- Model robot
- Silikon olmayan robot
- Kişisel robot
- Android robot
- İnsansı robot
- Kablo robotu
- Böcek benzeri robot
- Jonglör robot
- Peristaltik robot
- Ksenobot
- İnsansız kara aracı
- İnsansız hava aracı
- Otomatik yönlendirmeli araç
- Eğitimsel robot
- Eğlence robotu
- Tıbbi robot
- Mikro hava aracı
- Askerî robot
- Kurtarma robotu
- İnşaat robotu
- Uzaktan kumandalı sualtı aracı
- Robot süpürge
- Seks robot
- Hizmet robotu
- Ev robotu
- Sosyal robot
- Kişisel robot
- Mürettebatsız araç
- Robot bacak
- Robot kol
- Gynoid
- FANUC
- Robot kinematiği
- Nesnelerin interneti
- Araçların interneti
- Robot İşletim Sistemi
- Mekanik dış iskelet
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ [Şişman B., "Eğitimde Robot Kullanımı", Eğitim Teknolojileri Okumaları 2016, İşman A., Odabaşı H.F., Akkoyunlu B., Ed., TOJET, Ankara, ss.299-314, 2016]
- ^ Harris, Tom (16 Nisan 2002). "How Robots Work". How Stuff Works. 26 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2007.
- ^ Tesfaye, Mehret (13 Ağustos 2009). "Robots to get their own operating system". Ethiopian Review. 18 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Atılım Üniversitesi Robot Teknolojileri Uygulama ve Araştırma Merkezi - Robotlar" (PDF). 24 Ocak 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2012.
- ^ Moubarak, Paul M.; Ben-Tzvi, Pinhas (2011). "Adaptive manipulation of a Hybrid Mechanism Mobile Robot". 2011 IEEE International Symposium on Robotic and Sensors Environments (ROSE). ss. 113-118. doi:10.1109/ROSE.2011.6058520. ISBN 978-1-4577-0819-0.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;seegridisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Zhang, Gexiang; Pérez-Jiménez, Mario J.; Gheorghe, Marian (5 Nisan 2017). Real-life Applications with Membrane Computing (İngilizce). Springer. ISBN 978-3-319-55989-6.
- ^ Kagan, E.; Shvalb, N.; Gal, I. (2019). Autonomous Mobile Robots and Multi-Robot Systems: Motion-Planning, Communication, and Swarming. John Wiley and Sons. ISBN 978-1-119-21286-7.PP 65-69.
- ^ Patic, Deepack; Ansari, Munsaf; Tendulkar, Dilisha; Bhatlekar, Ritesh; Naik, Vijaykumar; Shailendra, Pawar (2020). "A Survey On Autonomous Military Service Robot". 2020 International Conference on Emerging Trends in Information Technology and Engineering (Ic-ETITE). IEEE International Conference on Emerging Trends in Information Technology and Engineering. ss. 1-7. doi:10.1109/ic-ETITE47903.2020.78. ISBN 978-1-7281-4142-8.
- ^ "Definition of a robot" (PDF). Dansk Robot Forening. 28 Haziran 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2007.
- ^ "Robotics-related Standards Sites". European Robotics Research Network. 17 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2008.
- ^ "Service Robots". International Federation of Robotics. 27 Ekim 2012. 18 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "13 Milestones in the History of Robotics". 8 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2025.
- ^ "The Rise of AI and Robotics in Cinema". 18 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2025.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]
Bilgisayar biliminin alt dalları | ||
|---|---|---|
| Matematiksel temeller |  | |
| Hesaplama teorisi | ||
| Algoritmalar ve veri yapıları | ||
| Programlama dilleri ve derleyiciler | ||
| Eşzamanlı, paralel ve dağıtık sistemler | ||
| Yazılım mühendisliği | ||
| Sistem mimarisi | ||
| Telekomünikasyon ve ağ oluşturma | ||
| Veritabanları | ||
| Yapay zekâ | ||
| Bilgisayar grafikleri | ||
| İnsan-bilgisayar etkileşimi | ||
| Bilimsel hesaplama | ||
Bilgisayar bilimi, ACM Hesaplama ve Sınıflandırma Sistemi'ne göre farklı konu ve alanlara ayrılabilir. | ||
| Basit makine |  | |
|---|---|---|
| Saat | ||
| Kompresörler ve pompalar | ||
| Dıştan yanmalı motor | ||
| İçten yanmalı motor | ||
| Bağlantı | ||
| Türbin | ||
| Kanat profili | ||
| Elektronik | ||
| İlişkili | ||
| Ana hatlar | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Alt türler |
| ||||||||||||
| Kültür |
| ||||||||||||
| Medya |
| ||||||||||||
| Konular |
| ||||||||||||
| İlgili maddeler | |||||||||||||
