Cocorta
Cocorta (Gürcüce: ჯოჯორთა), tarihi Cavaheti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı Kayabeyi köyünün sınırları içinde ortadan kalkmış bir köydür. Bu köyden geriye, köyün kilisesi olan Cocorta Kilisesi'nin yıkıntıları ulaşmıştır.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Gürcüce bir yer adı olan Cocorta (ჯოჯორთა), Türkçeye aynı şekilde girmiştir. Nitekim 1595 tarihli Osmanlı mufassal defteri ile 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Cocorta (جوجورتە) olarak geçer.[2][3]
Cocorta köyün bulunduğu Cavaheti, tarihsel Gürcistan’ı oluşturan bölgelerden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 1578 yılında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyün kilisesi olan Cocorta Kilisesi de bu dönemden kalmıştır.
Cocorta köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı mufassal defterine göre, Gürcistan Vilayeti içinde, Çıldır livasının Kurd Kalası nahiyesine bağlıydı. Köyün nüfusu 9 Hristiyan haneden oluşuyordu. İspenç vergisi vermekle yükümlü hane reisleri Vardzel, Gogiça, Papia, Abesalom, Abudara, Kakala gibi Gürcü adları taşıyordu. Köyde buğday, arpa, çavdar, keten tohumu tarımı ile arıcılık yapılıyor, koyun ve domuz besleniyordu.[4][5]
Cocorta köyü, Çıldır Eyaleti’nin 1694-1732 dönemini kapsayan Osmanlı cebe defteri ile 1886 tarihli Rus nüfus sayımında bir köy olarak yer almamıştır.[6] Bununla birlikte 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Cocorta (جوجورطە) adıyla Kars vilayetinin Çıldır kazasının Kurta Kala nahiyesinin 15 köyünden biriydi.[3] Sonraki nüfus sayımlarında adının geçmemesi, Cocorta’nın köy olmaktan çıktığını göstermektedir. Cocorta gününüzde kaplıca ve içmelerle ünlü bir yerdir. M. Fahrettin Kırzıoğlu 1948 tarihli notlarında, Kavtarnagebi (Kertene) köyünün aşağısında Cocorta'nın bulunduğunu, eskiden burada, kaplıcanın yukarısında Kürtlerin meskun olduğunu yazmıştır.[7][8]
Cocorta Kilisesi, Cocorta köyünün güney kısmında inşa edilmiş tek nefli bir yapıdır. Bir köy kilisesi olan yapı, yol genişletme çalışması sırasında tamamen yıkılmıştır.[1]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 138. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. Cilt (1958), s. 468". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2024.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 764.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. Cilt (1958), s. 428". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2024.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი: თარგმანი: წიგნი II), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 290". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2024.
- ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2024.
- ^ "M. Fahrettin Kırzıoğlu, "Çıldır Köyleri Seyahat Notları-I", Bizim Ahıska" (PDF). 27 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Ekim 2024.
- ^ "M. Fahrettin Kırzıoğlu, "Çıldır Köyleri Seyahat Notları-II", Bizim Ahıska" (PDF). 7 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Ekim 2024.