Zakartzminda
Zakartzminda (Gürcüce: ზაქარწმინდა), tarihî Palakatsio bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı Eşmepınar (Pruti) köyünün sınırları içinde ortadan kalkmış bir köydür.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Gürcüce bir yer adı olan Zakartzminda (ზაქარწმინდა), kişi adı Zakaria ile aziz anlamındaki “tzminda” (წმინდა) kelimelerinden oluşur.[2] Aziz Zakaria’ya adanmış kiliseyle bağlantılı olarak köye bu ad verilmiş olabilir.
Zakartzminda köyünün bulunduğu tarihî Palakatsio bölgesi, Orta Çağ'da Gürcistan'ın sınırları içinde bulunuyordu. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 1578 yılında Gürcülerden ele geçirmiştir.
Zakartzminda köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterinde Zakarzminda (ذكرزمندە) şeklinde geçer. Bu sırada köy, Gürcistan Vilayeti içinde, Çıldır livasının Canbaz nahiyesine bağlıydı. Nüfusu 7 Hristiyan haneden oluşuyor ve hane reisleri Gürcü adlarını taşıyordu. Köyde buğday, arpa, çavdar ve keten tohumu tarımı ile arıcılık yapılıyor, koyun ve domuz besleniyordu.[3][4]
Zakartzminda köyü, Çıldır Eyaleti’nin 1694-1732 dönemini kapsayan Osmanlı cebe defterinde de aynı şekilde yazılmıştı ve aynı idarî konuma sahipti. Hicri 1115 (1703/1704) tarihinde köy Şahin adında birine tahsis edilmiş ve hasılası 6.000 akçe olarak belirlenmişti.[5] Gürcü Türkolog Sergi Cikia, Rusçada köyün adının doğru formunun Zakar Zminda (Закар зминда) olduğunu belirtmiştir.[6] Ancak köyün 19. yüzyılın son çeyreğine gelince ortadan kalkmış olduğu 1886 tarihli Rus nüfus sayımında Çıldır kazasında bir köy olarak yer almamış olmamasından anlaşılmaktadır.[7]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო–კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 184. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ "წმინდა" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 17 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი: გამოკვლევა: წიგნი III), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. Cilt (1958), s. 392". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2025.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი : თარგმანი : წიგნი II), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 265". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2025.
- ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, Sıra no: 58". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2025.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი: გამოკვლევა: წიგნი III), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. Cilt (1958), s. 392". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2025.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı", Sıra no: 403-442". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2025.