Şiş (satranç)
Satrançta şiş, aynı doğrultuda bulunan iki taş üzerine yapılan bir saldırıdır. Şiş açmazın tersidir, bu durumda daha değerli taş saldırıya uğrar ve onun arkasında daha az değerli bir taş yer alır.[1][2] Rakip daha değerli taşını kaybetmemek için onu hareket ettirmek zorunda kalır, bu da arkasındaki daha az değerli taşı saldırıya açık hale getirir.[3] Sadece doğrusal hareket eden taşlar (filler, kaleler ve vezirler) şiş yapabilir, şahlar, atlar ve piyonlar şiş yapamaz.
Detaylar
[değiştir | kaynağı değiştir]Yalnızca dolaylı bir tehdit oluşturan pasif bir eylem olan açmazın aksine şiş daha değerli taş üzerine doğrudan bir saldırıdır ve genellikle çok daha güçlü ve etkili bir taktiktir. Şişe maruz kalan taraf çoğunlukla malzeme kaybetmekten kurtulamaz; tek soru hangi malzemenin kaybedileceğidir. Şiş, gerçek oyunlarda açmazdan daha az sıklıkla meydana gelir. Ancak gerçekleştiğinde genellikle belirleyici olur.
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
| 8 |        | 8 | |||||||
| 7 | 7 | ||||||||
| 6 | 6 | ||||||||
| 5 | 5 | ||||||||
| 4 | 4 | ||||||||
| 3 | 3 | ||||||||
| 2 | 2 | ||||||||
| 1 | 1 | ||||||||
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
Bu diyagramda, hamle sırası beyazda iken, beyaz şah ve vezir siyah fil tarafından şişlenmiştir. Satranç kuralları, beyazın şahı şah tehdidinden çıkarmasını zorunlu kılar (mümkünse). Beyaz, şahı oynadıktan sonra siyah fil beyaz veziri alacaktır.
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
| 8 |     | 8 | |||||||
| 7 | 7 | ||||||||
| 6 | 6 | ||||||||
| 5 | 5 | ||||||||
| 4 | 4 | ||||||||
| 3 | 3 | ||||||||
| 2 | 2 | ||||||||
| 1 | 1 | ||||||||
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
Bu diyagramda, hamle sırası siyahtayken, siyah vezir ve kale beyazın fili tarafından şişlenmiştir. Siyah, veziri kurtarmak için hareket ettirirse beyaz fil siyah kaleyi alabilir.
Oyunlardan örnekler
[değiştir | kaynağı değiştir]| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
| 8 | | 8 | |||||||
| 7 | 7 | ||||||||
| 6 | 6 | ||||||||
| 5 | 5 | ||||||||
| 4 | 4 | ||||||||
| 3 | 3 | ||||||||
| 2 | 2 | ||||||||
| 1 | 1 | ||||||||
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
Nigel Short–Rafael Vaganian, Barcelona 1989 oyununda,[4] Beyaz, bir şiş ile vezir kazanmak için fili feda eder. Beyaz, 51.Fe5+ hamlesini yapmıştır, bu hamlede Siyah şah ve vezir şişlenmiştir. Siyah, vezir kaybını önlemek için 51...Şxe5 oynarsa, 52.Vc3+ hamlesi ile vezir başka bir şiş ile alınır. Siyah bu pozisyonda teslim olmuştur.[5]
Savunma
[değiştir | kaynağı değiştir]| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
| 8 | | 8 | |||||||
| 7 | 7 | ||||||||
| 6 | 6 | ||||||||
| 5 | 5 | ||||||||
| 4 | 4 | ||||||||
| 3 | 3 | ||||||||
| 2 | 2 | ||||||||
| 1 | 1 | ||||||||
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
Şiş, bir tehdit ile tempo kazanılarak önlenebilir. Örneğin, savunan taşlardan biri şişi terk edip şah çekerse, diğeri bir sonraki hamlede kurtarılabilir.
Eğer şişleyen taş ile şişlenen taşlar arasında boş alan varsa, bir şiş daha az değerli bir taşın araya girmesiyle açmaza dönüştürülebilir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Reinfeld, Fred (1955), 1001 Winning Chess Sacrifices and Combinations, Sterling Publishing Co., Inc., s. 151, ISBN 0-87980-111-5,
The X-ray attack, or skewer attack, is the opposite of the pin. In the X-ray attack, a piece attacks a hostile piece which is situated on a line with another piece of lesser value. When the attacked piece moves off the line, it exposes the second piece to capture.
- ^ Brace, Edward R. (1977), An Illustrated Dictionary of Chess, Hamlyn Publishing Group, s. 261, ISBN 1-55521-394-4
- ^ Reinfeld, Fred (1955). 1001 Winning Chess Sacrifices and Combinations. Wilshire Book Company. s. 151. ISBN 0-87980-111-5.
- ^ "Nigel Short vs. Rafael Vaganian, Barcelona World Cup (1989)". Chessgames.com. 27 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2024.
- ^ Hooper & Whyld (1996), s. 374. şiş.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Hooper, David; Whyld, Kenneth (1996) [First pub. 1992]. The Oxford Companion to Chess. 2nd. Oxford University Press. ISBN 0-19-280049-3.