Satranç oyun ortası
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
| 8 |              | 8 | |||||||
| 7 | 7 | ||||||||
| 6 | 6 | ||||||||
| 5 | 5 | ||||||||
| 4 | 4 | ||||||||
| 3 | 3 | ||||||||
| 2 | 2 | ||||||||
| 1 | 1 | ||||||||
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
Oyun ortası, satranç oyununun açılış ile oyun sonu arasındaki kısmıdır. Genellikle her oyuncunun taşlarının tamamını veya çoğunu geliştirmesi ve şahını göreceli güvenliğe getirmesi (genellikle rok) durumunda başladığı kabul edilir ve genellikle tahtada yalnızca birkaç taş kaldığında sona erdiği kabul edilir. Ancak açılış ile oyun ortası veya oyun ortası ile oyun sonu arasında net bir çizgi yoktur. Usta seviyesinde, açılış analizi oyun ortalarına doğru iyi bir şekilde ilerleyebilir; aynı şekilde oyun ortası da oyun sonuna karışabilir.
Oyun ortası teorisi, açılış veya oyun sonuna göre daha az gelişmiştir. Oyun ortası pozisyonları oyundan oyuna farklı olduğundan teorik varyasyonların ezberlenmesi açılışta olduğu gibi mümkün değildir. Benzer şekilde, daha basit oyun sonlarında yapılabileceği gibi, teorik konumların tamamen analiz edilmesi için tahtada genellikle çok fazla taş bulunur.
Oyunun ortasının tanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Görüşler, açılışın ne zaman bittiğine ve oyun ortasının ne zaman başladığına göre değişir. Genel olarak açılış, "taşların gelişimi büyük ölçüde tamamlandığında sona erme" olarak tanımlanır.
Benzer şekilde, oyun ortasının ne zaman bitip oyun sonunun ne zaman başlayacağına dair farklı görüşler ve kriterler vardır (bk. oyun sonunun başlangıcı ). Merkezin kontrolü gibi faktörler oyun sonunda oyun ortasına göre daha az önemlidir. Oyun sonlarında taş ve piyon sayısı oldukça azalır, ancak vezirlerin takas edilmesinden sonra bile bir oyun ortası geçirmek mümkündür. Oyun sonunun genellikle şahların güvenli bir şekilde aktif bir rol oynayabileceği zaman başladığı söylenir.
Oyunun ortasının amaçları
[değiştir | kaynağı değiştir]Reuben Fine tarafından yazılan Satrançta Oyun Ortası, oyun ortasındaki üç ana faktörü listeliyor: Şah güvenliği, kuvvet (materyal ) ve hareketlilik ancak bu faktörlerin hepsi eşit öneme sahip değil. Eğer şahın güvenliği ciddi bir sorunsa, şaha yönelik iyi yürütülen bir saldırı, materyal avantajları da dahil olmak üzere diğer hususları alakasız hale getirebilir. Dikkate alınması gereken bir diğer önemli konu ise materyaldir: Fine, eğer diğer her şey eşitse, herhangi bir maddi avantajın genellikle belirleyici olacağını belirtiyor. Fine'a göre materyal avantaj, avantaj çok büyük olmadığı sürece (bir kale veya daha fazlası), genellikle doğrudan bir mat saldırısı sağlamaz; daha ziyade, daha fazla malzeme elde etmenin ve belirleyici bir oyun sonu avantajı elde etmenin bir yolu olarak kullanılabilir. Hareketlilik kazanmak, taşların geniş bir eylem kapsamına ve odaklanacak hedeflere sahip olmasını sağlamaktır. Konsept doğası gereği büyük ölçüde stratejiktir ve alan, piyon zayıflıkları (çünkü zayıf piyonlar parçaları savunma görevlerine zorlayabilir, hareket kabiliyetlerini azaltabilir) ve taşlar için ileri karakolları güvence altına almak gibi kavramları içerir.
Oyun ortası için gereken strateji önemli ölçüde farklılık gösterir. Bazı oyun ortası pozisyonları, dikeylerin arkasında manevra yapmayı sağlayan kapalı merkeze sahipken diğer oyun ortası pozisyonları, her iki oyuncunun da inisiyatif kazanmaya çalıştığı tamamen açık merkeze sahiptir. Dan Heisman, oyun ortasının oynanma şeklini ciddi şekilde değiştirebilecek üç özelliğe dikkat çekti.[1]
Birincisi, eğer şahlar zıt kanatlarda rok yapıyorsa ve vezirler tahtada kalırsa, her iki oyuncunun da düşman şahına saldırmayı amaçladığı durum çok şiddetli olabilir. Materyaller genellikle saldırıyı sürdürmede ikincil öneme sahiptir ve kaleler ve vezir için hatlar açmak amacıyla düşman şahının önünde piyonları bilerek vermek bile avantajlı olabilir.
İkincisi, piyon yapısının statik ve kilitli olduğu pozisyonlar da karşılıklı saldırılar içerebilir çünkü oyuncular genellikle daha fazla alana sahip oldukları tarafta oynamayı seçerler (tahtada piyonlarının fazla olduğu tarafta oynarlar). Bu tür oyun ortalarında zaman genellikle daha az endişe vericidir ve uzun manevralara izin verir. Oyuncular kendi konumlarını güçlendirmeye ve rakiplerininkini zayıflatmaya çalışırlar. Her iki oyuncunun da piyon yarmalarına ve bunlardan doğabilecek açık hatlardan yararlanma olasılığına dikkat etmesi gerekir.
Üçüncüsü, eğer bir oyuncu ezici bir materyal avantajına sahipse ve açıkça kazanıyorsa, daha güçlü olan oyuncu genellikle oyun sonuna geçmek için normal oyun ortası ilkelerinin birçoğunu ihlal etmeyi göze alabilir. Örneğin, bozulan bir piyon yapısı pahasına bile vezir takası yapmak uygun bir seçenek olabilir.
Oyun sonuna geçiş
[değiştir | kaynağı değiştir]Şaha yapılan bir saldırı ya da büyük materyal kazanımlarına yol açan bir kombinezon, oyun henüz ortasındayken oyunun sona ermesine neden olabileceğinden, tüm oyunlar oyun sonuna ulaşmaz. Diğer zamanlarda, oyun sonunda bir avantajın peşinde koşmak gerekir ve olumlu bir oyun sonuna yol açacak olumlu takasların nasıl yapılacağını öğrenmek önemli bir beceridir.
Oyun ortasında gerçekleşen son şey oyun sonuna hazırlıktır. Çoğu oyun sonu bir piyonun terfisini içerdiğinden, oyun ortasında takas yaparken bunu akılda tutmak genellikle iyidir. Örneğin, Dünya Şampiyonu Max Euwe vezir kanadı piyonlarının üstünlüğünü (vezir kanadı çoğunluğu) bir avantaj olarak değerlendirdi çünkü bu, geçer bir piyon oluşturmak için kullanılabilirdi.[2]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Heisman, Dan. "Novice Nook: The Six Common Chess States" (PDF). chesscafe.com. 25 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Mart 2009.
- ^ "Pawn Majority". chesslodge.com. 17 Şubat 2007. 30 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2009.
