Kolonai

Kolonai
Grekçe: αἱ Κολωναί; Latince: Colonae
	Kolonai Türkiye haritasındaki konumu.
Konum	Alemşah, Ezine, Çanakkale,; Türkiye
Bölge	Troas
Koordinatlar	39°41′23″K 26°9′48″D / 39.68972°K 26.16333°D
Tür	Yerleşim yeri
Tarihçe
Kuruluş	MÖ 7.yüzyıl
Sit ayrıntıları
ülkesi	Türkiye
içinde bulunduğu idari birim	Çanakkale, Ezine
zaman dilimi	UTC+03.00
konumu	Biga Yarımadası
konum koordinatları	39°41′23″K 26°9′48″D

Kolonai (Grekçe: αἱ Κολωναί; Latince: Colonae), antik Anadolu'nun Troas bölgesinin güneybatısında yer alan bir Antik Yunan şehriydi. Günümüzde Çanakkale ilinin Ezine ilçesine bağlı Alemşah köyünün 3,3 km doğusunda, Beşiktepe adlı sahildeki bir tepede, güneyde Larisa ve kuzeyde Aleksandreia Troas'a yaklaşık eşit uzaklıkta olduğu tespit edilmiştir.^[1] Antik Yunancadaki adı, Doğu Akdeniz'de üzerlerinde tepeler bulunan burunlar için yaygın bir isim olan Grekçe: κολώνη (kolōnē), yani "tepe, tümsek" kelimesinin çoğul halidir.^[2] Troas'ın kuzeydoğusunda, Lampsakos'un yukarısındaki tepelerde yer alan Lampsacene Kolonai adlı yerleşimle karıştırılmamalıdır.^[3]

Tarih

Çömlek buluntuları, Kolonai'nin tarih öncesi çağlarda iskan edildiğini göstermektedir, ancak bu yerleşim dönemi ile Yunan dönemi arasında bir devamlılık olup olmadığı bilinmemektedir.^[4] MÖ 7. yüzyıldan itibaren sit alanında Yunan seramik malzemeleri ortaya çıkmaya başlamıştır ve bu, yerleşimin bir Yunan kolonisi olarak kuruluşunu işaret etmektedir.^[5] Kolonaili Daës'in yazı yazdığı dönemde (muhtemelen MÖ 4. yüzyıl), Kolonai sakinleri, kendi yerleşimlerinin Aiol Yunanları tarafından kurulduğuna inanıyorlardı.^[6] Midilli'nin de etnik olarak Aiol olması ve Kolonai'nin, MÖ 427'deki Midilli isyanının sona ermesinden sonra Atina'nın Midilli'den aldığı Aktean şehirlerinden biri olduğu göz önüne alındığında, Kolonai'nin Midilli tarafından kurulduğu ve daha sonra Midilli'nin kontrolüne girdiği muhtemeldir.^[7] Coğrafyacı Strabon'a ait bozuk bir pasaj, bunun yerine Kolonai'nin Tenedos'un (Bozcaada) peraiasına (karşı kıyıdaki bölgesi) ait olduğunu öne sürse de, günümüzde el yazmalarının aslında Kolonai'nin Lesbos'un (Midilli) peraiasına ait olduğunu belirttiği konusunda bir fikir birliği mevcuttur.^[8]

Klasik Antik Çağ'dan kalma yazılı kaynaklarda Kolonai'ye yapılan atıflar oldukça nadirdir. Spartalı general Pausanias, MÖ 478'de Byzantium'dan (İstanbul) kaçarak Kolonai'ye sığınmış olabilir; ancak Thukididis'in bahsettiği yerin bu Kolonai mi yoksa "Lampsacene" Kolonai mi olduğu belirsizdir.^[9] MÖ 427'de Midilli kontrolünden çıktıktan sonra Delos Birliği'nin bir parçası haline gelmiştir ve MÖ 425/424 yıllarında, komşusu Larisa'nın aynı yıl ödediği 3 talente kıyasla, nispeten küçük bir miktar olan 1.000 drahmi vergi ödediği kaydedilmiştir.^[10]

MÖ 399'da Kolonai, yerel yönetici Mania tarafından zorla Pers İmparatorluğu'na yeniden dahil edildi, ancak ertesi yıl Spartalı general Dercyllidas tarafından tekrar özgürleştirildi.^[11] MÖ 4. yüzyıl boyunca şehir, ön yüzünde Athena başı tasviri olan sikkeler basıyordu. Klasik dönem boyunca komşusu Larisa ile ilişkisi belirsizdir, ancak yarı bağımlılık ilişkisi olduğu düşünülmektedir.^[12] MÖ yaklaşık 310'da Kolonai'nin Aleksandreia Troas ile sinoikismos'a (birleşmeye) dahil olduğu ve bu noktada yerleşimin terk edildiği varsayılmaktadır.^[13]

Kolonaili Daës

Kolonai'nin yerel tarihçisi Daës (Grekçe: Δάης ὁ Κολωναεύς), Kolonai'den bilinen tek edebiyatçı figürdür. Yerel tarih yazarı olarak, en erken MÖ 5. yüzyılın sonlarına tarihlendirilebilir ve Kolonai vatandaşı olarak, kentin MÖ 310 civarında Aleksandreia Troas ile sinoikismos'a (birleşmeye) dahil olup terk edilmesinden önceki bir döneme ait olmalıdır. Bu nedenle en üretken döneminin muhtemelen MÖ 4. yüzyıl olduğu düşünülmektedir.^[14]

Augustus dönemi coğrafyacısı Strabon, Daës hakkında, Kolonai'nin tarihi üzerine olan eserinden kısa bir alıntı yaparak tek bilgi kaynağını sağlar: "Kolonaili Daës, Apollo Killaios tapınağının ilk olarak Yunanistan'dan yelken açan Aioller tarafından Kolonai'de kurulduğunu söyler".^[15]

Apollo Killaios kültü, güney Troas ve Midilli'ye özgü bir kült olup, ilk olarak Homeros'un İlyada'sında bahsedilmektedir.^[16] Tapınağın Aioller tarafından kurulduğuna dair bu atıf, hem MÖ 4. yüzyılda Kolonai sakinlerinin kendilerini etnik olarak Aiol kabul ettiğini hem de Daës'in eserinin kendi polislerinin (şehir devletlerinin) erken tarihiyle ilgili olduğunu göstermektedir. MÖ 4. yüzyıl Kolonai'sinin Aiol kimliği, sikkelerinin üzerindeki yazıtların Aiol lehçesinde yazılmış olmasıyla bağımsız olarak doğrulanmaktadır.^[17]

Kiknos

Yunan mitolojisinde, Truva Savaşı sırasında Kolonai'nin kralı Kiknos idi. Truva Savaşları'nın ilk gününde Akhilleus tarafından öldürülmüştür. Bu hikâye, İlyada'da geçmez, ancak İlyada'dan biraz daha sonra, MÖ 7. yüzyılın ikinci yarısında bestelendiği düşünülen Cypria adlı eserde yer alır.^[18]

Kiknos, Pindaros'un iki ayrı eserinde geçmektedir, bu da MÖ 5. yüzyılın başlarında bu mitin oldukça yaygın olduğunu düşündürmektedir.^[19] MÖ 1. yüzyılın ortalarında yaşamış tarihçi Diodorus Siculus, Kiknos hakkında, Kolonai'den çok da uzak olmayan bir ada olan Tenedos (Bozcaada) sakinlerine atfettiği bir hikâye anlatmıştır. Bu hikâyede, Kiknos'un oğlu Tennes, Tenedos'u kurmuş ve adaya kendi adını vermiştir.^[20] Kolonai'nin efsanevi kralı ile Tenedos'un kuruluşu arasındaki benzer bir bağlantı, iki yüzyıl sonra seyahat yazarı Pausanias tarafından da kurulmuştur.^[21]

Kaynakça

^ Cook (1973) 216–17
^ LSJ s.v. Grekçe: κολώνη; Apion ap. Apollodorus, Lexicon s. 102; Bürchner RE XI (1922) s.v. Kolona, Kolonai, Kolone, coll. 1109–10.
^ Strabo 13.1.19, Flavius Arrianus, Anabasis Alexandri, 1.12.6. Cf. Bürchner RE XI (1922) s.v. Grekçe: αἱ Κολωναί (3) col. 1110, Ancak Bürchner, güney Troas'taki Kolonai için yazdığı pasajları, bağlam hatasına düşerek, "Lampsacene Kolonai" için de aynı şekilde tekrar etmektedir.
^ Cook (1973) 218, 220
^ Cook (1973) 217.
^ Bknz., Kolonaili Daës.
^ Carusi (2003) 35-7
^ Cook (1973) s. 197-8, Carusi (2003) s. 36, Radt (2008) s. 497.
^ Thukididis (1.131.1), Nepos (Pausanias 3.3) ve Themistoclis Epistulae (Hercher baskısı, 14) bakınız. "Lampsacene Kolonai" kesinlikle çok daha yakındır: yaklaşık 200 km'ye karşılık yaklaşık 290 km. Thukididis'in en güncel yorumcusu olan Simon Hornblower (diğer iki kaynak da ona dayanır), hiç sorgulamadan Larisa yakınlarındaki Kolonai'den bahsedildiğini varsaymaktadır (Hornblower, 1991, 217).
^ IG I³ 71.III.135 belgesinde Kolonai adı, yalnızca ilk harfi günümüze ulaştığı için restore edilmiştir. Kolonai'den, elimizde bulunan bir sonraki liste olan MÖ 422/421 tarihli listede (IG I³ 77.IV.14-27) bahsedilmemektedir.
^ Xenophon Hellenica 3.1.13, 16, Diodorus Siculus 14.38.3
^ Carusi (2003) 35-6
^ Cook (1973) 220
^ Schwartz (1901)
^ Strabo 13.1.62 = K. Müller, Fragmenta Graecorum Historicorum IV.376
^ Strabon (13.1.62), bu bölgedeki Killa veya Killaios olarak bilinen bir dizi kültü, nehri ve yeri listelemektedir. Bu konuyla ilgili olarak Homeros'un İlyada'sının 1. kitabının 38. dizesine de bakılabilir.
^ Coin legend: Grekçe: ΚΟΛΟΝΑΩΝ (KOLONAŌN, 'of/belonging to Kolonai'). Dialect: Hodot (1990) 95-6. Coins (c. 400 - c. 310 BC): B.V. Head, Historia Numorum² 543, SNG Cop. Troas 276–81.
^ Cypria in EGF, s.19.
^ Pindaros, Olympians 2.82 (MÖ 476) ve Isthmian 5.39 (MÖ 478) adlı eserlerinde Kiknos'tan bahsetmektedir. Kiknos'un yenilmezliği için ise Sofokles (Poemenes, fr. 500), Aristoteles (Retorik 1396b17), Palaephatus (De Incredibilibus 11, 'Kyknos Üzerine'), Apollodorus (Bibliotheca 3.31), Ovidius (Metamorphoses 12.70-145) ve Tzetzes'in Lycophron (Alexandra 232) üzerine yazdığı yorumlara bakılabilir.
^ Diodorus Siculus, Bibliotheke 5.83
^ Pausanias 10.14.1-4

Literatür

E. Schwartz, RE [en] IV (1901) sv Daës, col. 1982.
L. Bürchner, ''RE'' [en] XI (1922) sv Grekçe: αἱ Κολωναί (2), coll. 1100.
J. M. Cook, Troad (Oxford, 1973) 216–21.
R. Hodot, Le Dialecte éolien d'Asie: la langue des yazıtlar, VIIe saC-IVe spC (Paris, 1990).
S. Hornblower, Thucydides Üzerine Bir Yorum Cilt 1 (Oxford, 1991).
C. Carusi, Küçük Asya'da Isole e Peree (Pisa, 2003) 35–7.
S. Mitchell, MH Hansen ve TH Nielsen (editörler), Arkaik ve Klasik Polis Envanteri (Oxford, 2004) no. 782'de 'Kolonai'.
S. Radt, Strabons Geographika: mit Übersetzung und Kommentar Cilt. VII (Göttingen, 2008).

[1] Cook (1973) 216–17

[2] LSJ s.v. Grekçe: κολώνη; Apion ap. Apollodorus, Lexicon s. 102; Bürchner RE XI (1922) s.v. Kolona, Kolonai, Kolone, coll. 1109–10.

[3] Strabo 13.1.19, Flavius Arrianus, Anabasis Alexandri, 1.12.6. Cf. Bürchner RE XI (1922) s.v. Grekçe: αἱ Κολωναί (3) col. 1110, Ancak Bürchner, güney Troas'taki Kolonai için yazdığı pasajları, bağlam hatasına düşerek, "Lampsacene Kolonai" için de aynı şekilde tekrar etmektedir.

[4] Cook (1973) 218, 220

[5] Cook (1973) 217.

[6] Bknz., Kolonaili Daës.

[7] Carusi (2003) 35-7

[8] Cook (1973) s. 197-8, Carusi (2003) s. 36, Radt (2008) s. 497.

[9] Thukididis (1.131.1), Nepos (Pausanias 3.3) ve Themistoclis Epistulae (Hercher baskısı, 14) bakınız. "Lampsacene Kolonai" kesinlikle çok daha yakındır: yaklaşık 200 km'ye karşılık yaklaşık 290 km. Thukididis'in en güncel yorumcusu olan Simon Hornblower (diğer iki kaynak da ona dayanır), hiç sorgulamadan Larisa yakınlarındaki Kolonai'den bahsedildiğini varsaymaktadır (Hornblower, 1991, 217).

[10] IG I³ 71.III.135 belgesinde Kolonai adı, yalnızca ilk harfi günümüze ulaştığı için restore edilmiştir. Kolonai'den, elimizde bulunan bir sonraki liste olan MÖ 422/421 tarihli listede (IG I³ 77.IV.14-27) bahsedilmemektedir.

[11] Xenophon Hellenica 3.1.13, 16, Diodorus Siculus 14.38.3

[12] Carusi (2003) 35-6

[13] Cook (1973) 220

[14] Schwartz (1901)

[15] Strabo 13.1.62 = K. Müller, Fragmenta Graecorum Historicorum IV.376

[16] Strabon (13.1.62), bu bölgedeki Killa veya Killaios olarak bilinen bir dizi kültü, nehri ve yeri listelemektedir. Bu konuyla ilgili olarak Homeros'un İlyada'sının 1. kitabının 38. dizesine de bakılabilir.

[17] Coin legend: Grekçe: ΚΟΛΟΝΑΩΝ (KOLONAŌN, 'of/belonging to Kolonai'). Dialect: Hodot (1990) 95-6. Coins (c. 400 - c. 310 BC): B.V. Head, Historia Numorum² 543, SNG Cop. Troas 276–81.

[18] Cypria in EGF, s.19.

[19] Pindaros, Olympians 2.82 (MÖ 476) ve Isthmian 5.39 (MÖ 478) adlı eserlerinde Kiknos'tan bahsetmektedir. Kiknos'un yenilmezliği için ise Sofokles (Poemenes, fr. 500), Aristoteles (Retorik 1396b17), Palaephatus (De Incredibilibus 11, 'Kyknos Üzerine'), Apollodorus (Bibliotheca 3.31), Ovidius (Metamorphoses 12.70-145) ve Tzetzes'in Lycophron (Alexandra 232) üzerine yazdığı yorumlara bakılabilir.

[20] Diodorus Siculus, Bibliotheke 5.83

[21] Pausanias 10.14.1-4

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

g t d Türkiye'deki antik kentler
Akdeniz	Afrodisias Akalissus Alalah Amelas Anavarza Andeda Antakya Antigonia Antioheia Antioheia Lamotis Ariassos Arsinoe Arikanda Aspendos Bab el-Hava Sınır Kapısı Comona Çukurova Antakyası Korykos (Kızkalesi) Cyrrhus Dalisandus Dias Domuztepe Elaiussa Sebaste Epiphaneia Etenna Faselis Gagae Germanicia Gözlükule Hacılar Höyük Hemaksia Idebessos İrenopolis İssos Kandyba Kanlıdivane Anchiale Karatepe Kelenderis Kibira Kilikya Antakyası Kremna Ksanthos Kyaneai Limira Magarsa Mallus Mamure Kalesi Mezgitkale Misis Mira Mopsu Krene Morka Myriandos Olba Patara Perge Phellos Pisidya Antakyası Ptolemais Rhosus Sagalassos Seleukia Seleucia Pieria Seleucia Sidera Selge Side Sillyon Soli Sozopolis Tell Tayinat Höyüğü Termessos Tlos Trebenna Uzuncaburç Yumuktepe
Doğu Anadolu	Altıntepe Ani Arsamosata Arslantepe Höyüğü Cafer Höyük Harput Sugunia Tuşpa
Ege	Adramitteion Aigai Aizanoi Akmonya Alabanda Alinda Allianoi Amorium Amos Amyzon Antioheia Apameia Kibotos Afrodisias Apollonia (Mysia) Apollonis Atarneus Bargilya Beycesultan Caloe Celaenae Ceramus Daldis Didyma Dokimeion Efes Erithrai Euromos Fokaia Gambrion Gryneion Halikarnas Hierapolis Iasos Karyanda Karmylassos Kaunos Kebrene Klazomenai Knidos Kolofon Kolossai Kyme Labranda Laodikya Latmos Lebedos Letoon Limantepe Magnesia (Aydın) Magnesia ad Sipylum Mastaura Menderes Antakyası Metropolis Milet Mindos Myrina Myus Notion Nysa Oinoanda Pepuza Pergamon Perperene Pinara Pitane Priene Pigela Sardis Sidyma Sigeion Smirni Stratonikeia (Karya) Stratonikeia (Lidya) Telmessos Temnos Teos Thiatira Tralleis Timion
Güneydoğu Anadolu	Antiochia ad Taurum Apamea (Fırat) Coba Höyük Çayönü Dara Edessa Göbeklitepe Harran Karkamış Kuşşara Nevali Çori Mezopotamya Antakyası Samosata Sareisa Seleukia, Zeugma Sultantepe Tille Zeugma Zincirli Höyük Ziyaret Tepe Höyüğü
İç Anadolu	Alişar Höyüğü Binbirkilise Büklükale Höyüğü Çatalhöyük Derbe Ersele Höyük Ersele Yeraltı Şehri Faustinopolis Gordion Herakleia Cybistra İrenopolis Kaman Kalehöyük Kerkenes Kültepe (Kaniş) Laodicea Combusta Mokissos Nyssa Pessinus Purushanda Sobesos Şarhöyük Tavium Troknada Tuvana
Karadeniz	Alacahöyük Euchaita Hattuşa Herakleia Pontiki Hüseyindede Tepe Ibora Karussa Komana Pontiki Laodikeia Maşat Höyük Nerik Nicopolis Pompeiopolis Salatiwara Samuha Sapinuwa Tripolis Yazılıkaya Zaliches
Marmara	Aegospotami Alexandria Troas Amycus (Bitinya) Apamea Myrlea Apollonia Apros Assos Caesarea Germanica Cebrene Cius Daphnus Drizipara Harpagion Kalkedon Kardiya Kerasai Khrysa (Troad) Kizikos Kypsela Lamponeia Lysimachia Miletepolis Mochadion Nikomedya Orestias Polymedion Rhegion Selymbria Sestos Skepsis Thymbra Thynias Troya