Poitín
Poitín (İrlandaca telaffuzu: [ˈpˠɛtʲiːnʲ]), Poteen veya Potcheen olarak İngilizceye çevrilmiş, geleneksel bir İrlanda damıtılmış içeceğidir (% 40–90 ABV).[1] Poitín'in eski yaygın isimleri "İrlanda kaçak içkisi" ve " dağ çiği" idi.[2] Poitin, yanık, tahıl, yağlı ve tofi aromalarına sahip bir damıtımılmış içkidir.[3] Geleneksel olarak küçük bir imbikte damıtılırdı ve terim, "pot" anlamına gelen İrlandaca pota kelimesinin küçültülmüş halidir.[4] İrlanda Poteen/İrlanda Poitín teknik dosyasına göre, yalnızca tahıllar, tohumlar, peynir altı suyu, şeker pancarı, pekmez ve patatesten yapılabilir.[5]
Hukuki durum
[değiştir | kaynağı değiştir]1556'da Drogheda'daki parlamentoda, içki damıtımı için lisans şartı getirildi.[6][7]
Bugün İrlanda'da poitín, poteen veya potcheen olarak etiketlenen çok sayıda ticari olarak üretilen içki bulunmaktadır. 2008 yılında İrlanda poitín'ine AB Konseyi ve Parlamentosu tarafından (GI) Coğrafi İşaret Statüsü verilmiştir.[8]
İrlanda Hükûmeti, 2015 yılında üreticiler ve paydaşlarla istişare ederek, bir içkinin İrlanda Poitín'i olarak adlandırılabilmesi için kullanılması gereken üretim yöntemlerini ana hatlarıyla belirten poitín için Coğrafi İşaret teknik dosyasını kabul etti. Ele alınan konular arasında izin verilen temel malzemeler, damıtma yöntemi, tatlandırıcıların/infüzyonların kullanımı ve fıçılarda sınırlı depolama yer aldı.[5]
Ancak, "yasal poitín" kavramı bazıları tarafından bir çelişki (oksimoron) olarak görülmüştür, bir yazar "Bir havaalanında veya barda 'poteen' etiketli bir ürün görürseniz, bu sadece beyaz gümrük vergisi ödenmiş bir İrlanda şnaps'ıdır. Tanımı gereği, poteen yasadışıdır ve satılamaz."[9]
Poitín, 19. yüzyılda büyüyen İrlanda diasporasında, özellikle de "İrlanda Mahallesi" olarak adlandırılan New York City semtlerinde de üretiliyordu.[10]
Üretim ve Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]
Poitín genellikle kanunun müdahalesinden uzakta, uzak kırsal alanlarda üretilirdi. Damıtma başlamadan önce bir püre oluşturulur ve fermente edilirdi. Damıtma tesisleri genellikle arazi sınırlarına kurulurdu, böylece mülkiyet konusu tartışılabilirdi. Şişelenmiş içkinin piyasaya sürülmesinden önce, püreyi ısıtmak için gereken ateş turba ile sağlanırdı. Duman polis için bir ipucu olduğundan, dumanı dağıtmak için rüzgarlı, kırık hava koşulları seçilirdi. Damıtma tesisi ısıtılır ve birkaç gün boyunca bakıma alınırdı, böylece akışlar gerçekleşirdi.[4]
Poitín damıtmanın eski tarzı, İrlanda'da damıtılan tek malt viski veya saf pot still viski ile aynı olan, püre için maltlanmış arpa tabanından yapılırdı. Poitín kelimesi, pot için kullanılan İrlandaca "pota" kelimesinden gelir; bu, poitín damıtıcıları tarafından kullanılan küçük bakır pot imbiğine atıfta bulunur.[11]
Poitín yüzyıllardır gizlice evde damıtıldığı için bunun için resmi bir tarif yoktur.[12]
Daha yakın zamanlarda, bazı damıtıcılar maliyet ve bulunabilirlik nedeniyle maltlanmış arpa kullanmaktan vazgeçip bunun yerine pekmez, mısır ve patates kullanmaya başladılar. Bu geçişin 20. yüzyılın sonlarında poitín'in kalitesinin ve karakterinin bozulmasına yol açtığına inanılmaktadır.[13]
Poitín'in kalitesi, damıtıcının becerisine ve ekipmanlarının kalitesine bağlı olarak oldukça değişkendi. Ün, damıtıcının poitín'inin kalitesine dayanıyordu ve birçok aile, kötü bir partinin bir gecede damıtıcıyı işsiz bırakabileceği damıtma uzmanlıklarıyla tanınıyordu.[13][14] İçeceğin körlüğe neden olabileceği iddia edildi,[15] ancak bunun kalite eksikliğinden ziyade metanolün karıştırılmasından kaynaklanması daha olasıdır.[16]
Poitín Cumhuriyeti
[değiştir | kaynağı değiştir]"Poitín Cumhuriyeti" buraya yönlendirir.
1785 yılına kadar İrlanda'nın kuzeyinde yer alan Inishowen yarımadası yasadışı Poitin üretiminin merkezi haline gelmişti. Merkezi hükûmet tarafından 1785'te ruhsatsız özel damıtmayı yasadışı hale getiren bir yasa çıkarıldı. İrlanda ÖTV ve Lisanslar Müfettişi Binbaşı Bellingham Swann, İrlanda'daki özel damıtıcıların toplam sayısının %43'ünün Inishowen Yarımadası'nda bulunduğunu tahmin etmiştir. Büyük damıtıcılar ruhsat aldı ve vergi ödemeye zorlandı, ev damıtıcıları iyice damgalanmaya başladı. Hükûmet başlangıçta damıtıcıların peşine düştü, ancak oraya vardıklarında genellikle ekipmanların terk edilmiş veya hatta gitmiş olduğunu buldu. Ceza Yasaları döneminde Katolik Ayinine yasadışı olarak katılanları korumak için geliştirilen gözetleme sistemleri, damıtıcıları korumak için yeniden canlandırıldı - tepelerde gözetleme noktaları ve hatta geceleri haberi yaymak için yanan meşaleler kullanıldı. Bir rahip, vergi memurları yaklaştığında kilise çanlarını çaldığı için hakkında kovuşturma yapıldı. Askerlere taşlarla saldırıldı, vergi memurlarına saldırıldı ve muhbir olduğundan şüphelenilen bir ailenin evi yakıldı.[17]
Bireysel adaleti dağıtmada engellenen hükûmet, kolektif sorumluluğun uygulanması gerektiğine karar verdi ve böylece "kasaba cezaları" sistemi yürürlüğe girdi. Herhangi bir imbik bulunan herhangi bir mahalleye para cezası kesiliyordu ve para cezaları bulunan imbik sayısıyla artıyordu. Para cezaları çok yüksekti. Ancak poitin yapımı için ağır para cezalarıyla karşı karşıya kalan bir kasaba daha zarif bir çözüm buldu. Ve böylece Urris Poitin Cumhuriyeti doğdu.[17]
Urris vadisinin coğrafi konumu, planlarının başarısı için anahtardı. Inishowen yarımadasının batı kıyısındaki yumuşak inişli çıkışlı tepelerden oluşan bir kasaba, bir tarafında korunaklı bir limana sahipken diğer tarafında neredeyse tüm alanı anakaradan ayıran Croagh Carragh, Mamore ve Raghtin More'un büyük dağları hakimdir. Tek giriş, gevşek kayalarla sıralanmış neredeyse dik iki tepe arasındaki dar, yüksek bir geçit olan Mamore Geçidi'ndendir. O zaman kasaba halkının yaptığı tek şey, geçidi çökertmekti. Geçit kapatıldığında, tıkanıklığı gidermeye yönelik herhangi bir girişim yukarıdan atılan taşlarla engellenebilirdi. Böylece üç yıl boyunca halk kendi kendini yönetti. Balıkçı tekneleri ve tarım arazileri vardı ve temelde kendi kendilerine yetiyorlardı. Sonunda 1815'te İngilizler kuvvetle saldırdı ve "yüzden fazla atışla" kaba savunmaları alt etti. Böylece Poitin Cumhuriyeti'nin bağımsızlığı sona erdi.[17]
Edebiyat, sinema ve geleneksel müzik
[değiştir | kaynağı değiştir]
Poitín, on dokuzuncu yüzyıl İrlanda şiirinde ve nesrinde bir mecazdır. İrlandalı eleştirmen Sinéad Sturgeon, maddenin yasadışılığının Maria Edgeworth ve William Carleton'ın yazılarında yer alan önemli bir tema haline geldiğini göstermiştir.[17][18] Çağdaş İrlandalı oyun yazarı Martin McDonagh'ın eserlerindeki birçok karakter, özellikle The Lonesome West'teki kardeşler, poitín tüketir veya ona atıfta bulunur.[17] Darren Shan Destanı'nın The Lake of Souls kitabında Spits Abrams karakteri kendi poitín'ini demler. Frank McCourt'un 'Tis kitabında,[19] annesi Angela'nın ona, kardeşi Malachy'nin onu Limerick'te ziyaret ettiğinde kırsalda poitín elde ettiğini ve onunla birlikte içtiğini söylediğini hatırlar.
The Hills of Connemara ve The Rare Old Mountain Dew gibi bazı geleneksel İrlanda halk şarkıları poitín konusunu ele alır.[20] Seamus Moore'un "Tinkers' Potcheen" adlı halk şarkısı, poitín üretme uygulamasının ailelerden nasıl aktarıldığını anlatır. 1880'lerde Royal Irish Constabulary tarafından poitín üreticisine yapılan zulüm, The Hackler from Grouse Hall ve onun cevabı The Sergent's Lamentation'da ele alınır. İlk şarkıda, aşırı hevesli bir çavuş, poitín'e düşkün yaşlı bir hırsızı kovalar.[21]
1959 yapımı Darby O'Gill ve Küçük İnsanlar[22] filminde Darby, cinlerin kralıyla bir sürahi poitín'i paylaşırken ikisi bir içki oyununda yer alır.
Poitín, tamamı İrlandaca olan ilk uzun metrajlı film olan 1978 yapımı Poitín[23] filminin adını taşıyan konuydu.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ McGuffin, John (1978). In praise of poteen. Belfast: Appletree Press. ISBN 978-0-904651-42-3.
- ^ "Poteens / poitins". www.diffordsguide.com (İngilizce). 23 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2024.
- ^ "Poteens / poitins". www.diffordsguide.com (İngilizce). 23 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2024.
- ^ a b "History of Poteen". Poteen (İngilizce). 20 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2024.
- ^ a b "File Setting Out the Specifications with Which Irish Poteen/Irish Poitín Must Comply" (PDF). Food Industry Development Division. Department of Agriculture, Food and the Marine. 28 Eylül 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Boyle, Judith (20 Haziran 2023). "A short history of Irish Poitín" (İngilizce).
- ^ "Calico to Whiskey: A Case Study on the Development of the Distilling Industry in the Naas Revenue Collection District, 1700–1921" (PDF). Patrick Given. Ağustos 2011. 21 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Eylül 2024.
- ^ "Regulation (EC) No 110/2008 of the European Parliament and of the Council". Eur-lex.europa.eu. 2008. 10 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2024.
- ^ DK (1 Mayıs 2008). Whisky (İngilizce). Dorling Kindersley Limited. ISBN 978-1-4053-3624-6.
- ^ "Kings of the Moonshiners; Illicit Distillers Who Ruled in 'Irishtown'". s.16. The New York Times.
- ^ In Praise of Poitín by John McGuffin
- ^ "A Lesson in Poitín, Ireland's Moonshine". Hook & Barrel Magazine (İngilizce). 16 Şubat 2024. 13 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2024.
- ^ a b "Documentary about Poitin". 22 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Irish Independent Saturday, 24 November 1984 Sayfa: 6 "Two deaths from poitín – inquest told"
- ^ "Poitin may occupy 'a special place' but it is not safe - The Irish Times | HighBeam Research". web.archive.org. 11 Haziran 2014. 11 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2024.
- ^ "FYI: Can Drinking Moonshine Really Make Me Go Blind? | Australian Popular Science". web.archive.org. 1 Aralık 2012. 1 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2024.
- ^ a b c d e "Poitín in stories". Poitín. 24 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2024.
- ^ Sinead Sturgeon. "The Politics of Poitín: Maria Edgeworth, William Carleton, and the Battle for the Spirit of Ireland". Irish Studies Review. 15 (1).
- ^ "Tis by Frank Mccourt, First Edition - AbeBooks". www.abebooks.com (İngilizce). 22 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2024.
- ^ "poitín in song and Lore". Poitín. 24 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2024.
- ^ Frank Brennan at Laragh Gathering, July 2013
- ^ Darby O'Gill and the Little People, Albert Sharpe, Janet Munro, Sean Connery, 22 Haziran 196022 Eylül 2024
- ^ Poitín, Cyril Cusack, Donal McCann, Niall Toibin, 28 Kasım 197822 Eylül 2024