Nisyra
  Nisyra Türkiye haritasındaki konumu. | |
| Konum | Saraçlar, Kula, Manisa, Türkiye |
|---|---|
| Bölge | Lidya |
| Koordinatlar | 38°32′50″N 28°36′11″E / 38.54711°K 28.603039°D |
| Tür | Yerleşim yeri |
| Sit ayrıntıları | |
Nisyra, Antik Lidya bölgesinde yer alan ve Roma döneminde iskân görmüş bir kenttir.[1] Bu kentin adı, antik yazarların eserlerinde geçmemektedir. Ancak, Nisyra'nın varlığı, elde edilen epigrafik (yazıt bilimsel) ve diğer arkeolojik kanıtlar aracılığıyla çıkarılmıştır.[1]
Kentin yerleşim alanı, Manisa ilinin Kula ilçesine bağlı Saraçlar mevkiinin yaklaşık 1,6 kilometre doğusunda konumlanmaktadır.[1][2]
Nisyra'nın bulunduğu bölge, antik dönemde volkanik yapısından dolayı Katakekaumene (yanık, yanmış arazi) olarak adlandırılıyordu. Çok yakınında aynı isimli bir de antik yerleşim alanı bulunmaktadır.[3]
Yerleşim
[değiştir | kaynağı değiştir]Nisyra yerleşiminin antik kaynaklarda isminin geçmemesi nedeniyle, buranın büyük bir şehirden ziyade, daha küçük yerleşim birimi olan bir Katoikiai (köy nitelikli en küçük yerleşim birimi) olarak nitelendirilmesi daha doğru olacaktır. Nisyra hiçbir zaman sikke basmamış, polis statüsünden uzak küçük bir köy yerleşimi olarak kalmıştır.[3]
Kalıntılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Antik yerleşimin kesin yeri yeterli araştırma yapılmadığı için tam olarak saptanamamıştır. Ancak yerleşim izinin varlığı, Saraçlar’ın yaklaşık 2 km kuzeyinde, Üvecik Mevkii sınırları içerisinde yer alan Çal Dağı’nda kanıtlanmıştır.[3]
Bu bölgede yüzeyde dağınık halde bulunan kalıntılar şunlardır:
- Mermer mimari parçalar.
- Düzgün kesilmiş blok taşlar.
- Stel kaidesi ve altar parçası.
- Üzerinde yazı olan parçalanmış adak steli parçaları.
- Seramik parçaları ve çatı kiremiti parçaları.
- Hemen hemen tümüyle tahrip edilmiş olan Apollon tapınağına ait olduğu düşünülen kalıntılar ve yapı temelleri saptanmıştır.
Çaldağı bölgesinden getirilen mimari parçaların, modern Saraçlar yerleşiminde yeni yapıların inşası için kullanıldığı (şipoliyen uygulaması) gözlemlenmiştir.[3]
Antik yerleşimin nekropol alanı, modern Saraçlar yerleşiminin yaklaşık 1,5 km kuzeydoğusunda yer alan Sarnıç Mevkii'ndedir.
- Bu alan 08.09.2016 tarihli kararla I. (Birinci) ve III. (Üçüncü) derece arkeolojik sit olarak tescillenmiştir.
- Nekropol alanında tespit edilen kalıntılar: Tahrip edilmiş kayaya oygu mezarlar, kiremit mezarlar, günlük kullanım kaplarına ait seramik parçaları ve çatı örgü sistemiyle ilişkili kalipter-stroter parçalarıdır.
- Helenistik Dönem'e (MÖ 130-120/110) tarihli bir mezar steli parçası Saraçlar'da ele geçmiştir.[3]
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Nisyra'nın Helenistik Dönem'de kurulmuş bir yerleşim yeri olduğu düşünülmektedir. Geç Helenistik dönemde önem kazanmıştır. 1987 yılında bulunan ve MÖ 1. yüzyıla tarihlenen bir meclis kararı yazıtı, Nisyra'nın tarihinin bu döneme kadar gittiğini göstermektedir.[3]
Yerleşim Roma döneminde de varlığını sürdürmüştür. MS 228/9 yılına tarihlenen bir yazıtta Nisyra ismi geçmektedir. Pergamon Krallığı'nın Roma eyaletliğini kabul ettiği dönemde Attalidler bölgeye koloniler yerleştirmiş ve Nisyra'nın da bu dönemin yerleşimi olduğu düşünülmektedir.[3]
Kült ve din
[değiştir | kaynağı değiştir]Nisyra'yı meşhur eden en önemli özellik, Apollon Nisyreites olarak bilinen tanrı Apollon kültüdür. Nisyra, geç Helenistik dönemde önem kazanmış ve bir Apollon tapınağına ev sahipliği yapmıştır. Nisyra dendiğinde akla ilk gelen tanrı Apollon'dur. Saraçlar'ın kuzeydoğusuna lokalize edilen Nisyra, sadece Apollon Nisyreites'e adanmış yazıtlar aracılığıyla bilindiği için bir kentten çok kutsal alan olarak değerlendirilmelidir.[3]
Bu bölgede yoğun biçimde ele geçen günah, itiraf ve kefaret yazıtları, Antik dönem insanının sosyo-kültürel yaşamını ve dinsel inançlarını anlamaya katkı sağlamaktadır. Bu yazıtların büyük çoğunluğu Apollon'a adanmıştır.[3]
Kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Richard Talbert, (Ed.) (2000). Barrington Atlas of the Greek and Roman World. Princeton University Press. s. 62 ve dizin notları eşlik ediyor. ISBN 978-0-691-03169-9.
- ^ Lund Üniversitesi. Digital Atlas of the Roman Empire.
- ^ a b c d e f g h i Berber, Serdar (30 Eylül 2024). "KUZEYDOĞU LYDIA'DA NISYRA (SARAÇLAR) YERLEŞİMİ VE APOLLON KÜLTÜ". Troy Museum Journal (2): 122-144. ISSN 3023-7173.