Erzurum Antlaşması
 Erzurum Birinci Antlaşması'nın resmi bir kopyası, Farsça el yazması olarak 19. yüzyılda Kaçar Hanedanı döneminde hazırlanmıştır. | |
| Tür | Barış Antlaşması |
|---|---|
| Yazılma | 28 Haziran 1823[1] |
| İmzalanma | 28 Temmuz, 1823 |
| Yer | Erzurum, Osmanlı İmparatorluğu |
Erzurum Antlaşması, Osmanlı Devleti ile İran'daki Kaçar Hanedanı arasında imzalanan ve 1821-1823 Osmanlı-İran Savaşını sona erdiren barış antlaşmasıdır.
Savaşın Özeti
[değiştir | kaynağı değiştir]1813 yılındaki Gülistan Antlaşması ile Azerbaycan ve Kafkaslar'da Ruslara büyük ölçüde toprak kaptıran İran'daki Kaçar Hanedanı, bu toprak kayıplarını Osmanlılar'dan toprak alarak telafi etmek istediği için, Avrupalıların da kışkırtmalarıyla Bağdat ve Şehrizor bölgelerine saldırılar düzenledi. Sınır olaylarının ve saldırıların yoğunlaşması üzerine II. Mahmut, İran'a savaş ilan etti (1820).
İran orduları, Osmanlı idaresinden memnun olmayan, Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki bazı İran (Kaçar) yanlısı aşiretlerin de yardımıyla Doğu Beyazıt ve Bitlis'i aldılar. Erzurum ve Diyarbakır'a doğru iki koldan ilerlediler. Savaş Osmanlılar'ın aleyhine devam ederken İran Ordusunda büyük bir kolera salgını başladı. İran Ordusu'nun ağır kayıplar vermesi üzerine Kaçar hükümdarı Feth Ali Şah barış istedi. 1 Haziran 1823 (16 Cemaziyelâhir 1263) tarihinde Erzurum Antlaşması imzalanarak savaşa son verildi.
Antlaşma
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu antlaşmayla İran ele geçirdiği yerleri geri vererek eski sınırlarına çekilmeyi kabul etti ayrıca din adamlarının İslam'da kutsal olarak kabul edilen yerlere (Mekke ve Medine) erişimi onaylandı.[2] Antlaşma 25 Haziran'da Padişah II. Mahmut tarafından onaylandıktan sonra 1639'daki Kasrı Şirin ve 1746'daki ve Karden Antlaşması ile belirlenen sınırlar yeniden yürürlüğe girdi.[3]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Azap, Eralp Yaşar (2024). "I. Erzurum Antlaşmasının (1823) Meclis-i Mükâleme Mazbatası". Belgeler. 39 (43): 1-14. doi:10.37879/belgeler.2024.1. ISSN 0041-4247.
- ^ Rıza Şabani (2002). Afşarlar ve Zendiler Dönemi Tarih Kaynakları. Ankara: TTK Yayınları.
- ^ As, Efdal (Güz 2010). "XVI. YY. dan Cumhuriyetin İlk Yıllarına Kadar Türk-İran Sınır Sorunları ve Çözümü" (PDF). Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 46. ss. 219-253. 19 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi9 Kasım 2011.
 | Antlaşma ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |