Bahçeli, İspir
| Bahçeli | |
|---|---|
 Mahallenin haritadaki yeri | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Bahçeli Bahçeli'nin Erzurum'daki konumu | |
Koordinatlar: 40°34′15″N 41°03′28″E / 40.5708°K 41.0578°D | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | İspir |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[1] İhtiyar heyeti[1] |
| Rakım | 1020 m |
| Nüfus (2021)[2] | 175 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25902 |
Bahçeli, Erzurum ilinin İspir ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Bahçeli'nin eski adı Türkçe kaynaklarda Çirkini'dir. Nitekim 1835 tarihli Osmanlı nüfus defteri ile 1642 tarihli Osmanlı avarız defterinde ve 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Çirkini (چركنی) olarak geçer.[4][5][6] Bu yer adı, karatavuk sesi gibi sesleri ifade eden Gürcüce Çrihini (ჭრიხინი) kelimesinden değişime uğramış olabilir.[7] Nitekim bugün Bahçeli köyünün bir mahallesi olan eski Gaban veya Kaban köyünün adı da Gürcüce "Kapani"den (კაპანი) değişime uğramıştır.[8]
Çirkini köyü, orta çağda Gürcistan'ın bir parçası olan tarihsel Speri bölgesinde yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Günümüzde Bahçeli köyü sınırları içinde yer alan eski Gabani köyüne ait ve 9-10. yüzyılda inşa edildiği tahmin edilen yıkık haldeki Gabani Kilisesi, buranın eski bir yerleşim olduğunu göstermektedir.[9][10]
Çirkini, 1642 tarihli Osmanlı avarız defterine göre, Erzurum eyaletinin İspir sancağının merkez nahiyesine bağlı köylerden biriydi. Söz konusu defterin yayımlanmış versiyonuna göre, bu tarihte köyde sadece 11 Müslüman hane bulunuyordu.[11]
Çirkini köyü, 1835 Osmanlı nüfus defterine göre Erzurum eyaletinin İspir kazasının köylerinden biriydi. Sadece erkek nüfusunun tespit edildiği bu tarihte köyde 122 erkek kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun yaklaşık 244 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Bugün Bahçeli köyünün bir mahallesi olan ve Kaban şeklinde kaydedilmiş olan Gabani köyünde ise 13 erkek yazılmıştır. Bu yerleşimin toplam nüfusunun da yaklaşık 26 kişiden oluştuğu söylenebilir. Söz konusu nüfus defterinin yayımlanmış haline göre her iki yerleşimde sadece Müslüman nüfus bulunuyordu.[4] 1896 yılında aynı idari konuma sahip olan köyde 184 Müslüman erkek tespit edilmiştir.[12]
Çirkini köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Çirkini (چركنی) adıyla Erzurum vilayetinde İspir kazasının merkez nahiyesine bağlıydı. Gabani de bu tarihte "Kaban" (قابان) adıyla ayrı bir köy olarak kaydedilmiştir.[13] 1940 genel nüfus sayımında aynı idari konuma sahip olan Çirkini köyünün nüfusu 490 kişiden oluşuyordu.[14] Çirkini, Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Bahçeli olarak değiştirilmiştir.[15] 1965 genel nüfus sayımında Bahçeli köyünün nüfusu 618 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 131 kişi okuma yazma biliyordu.[16]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum'da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de İspir Belediyesi'nin bir mahallesi olmuştur.[17]
Bahçeli köyündeki en önemli tarihsel yapı, üç nefli bir kilise olan Gabani Kilisesi'dir. Bu kilisenin dışında köyde, Osmanlı Yeniçeri Ağası Numan Paşa'nın türbesi bulunmaktadır. Ayrıca Çoruh Nehri'nin iki kıyısında eski bir köprünün ayakları kalmıştır.[18]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Mahalle, Erzurum il merkezine 161 km, İspir ilçe merkezine 15 km uzaklıktadır.[19] Mahalle, İspir'in kuzeydoğusunda olup, D.050 numaralı Bayburt-Artvin (İspir-Yusufeli) devlet yoluna, 2,4 km'lik bir köy yoluyla bağlıdır.[20]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 175[2] |
| 2020 | 186[2] |
| 2019 | 190[2] |
| 2018 | 188[2] |
| 2017 | 180[2] |
| 2016 | 207[2] |
| 2015 | 205[2] |
| 2014 | 217[2] |
| 2013 | 217[2] |
| 2012 | 243[2] |
| 2011 | 254[2] |
| 2010 | 255[2] |
| 2009 | 262[2] |
| 2008 | 267[2] |
| 2007 | 265[2] |
| 2000 | 388[19] |
| 1990 | 530[21] |
| 1985 | 573[22] |
| 1965 | 618[23] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Erzurum İspir Bahçeli Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 16 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2023.
- ^ "Bahceli, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 25 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2023.
- ^ a b Yunus Özger, "XIX. Yüzyılın İlk Yarısında İspir ve Köylerinin Nüfusu", A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı 34, Erzurum, 2007
- ^ "İbrahim Ethem Çakır, "1642 Tarihli Avarız Defterine Göre İspir Sancağı", Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi / The Journal of International Social Research, Volume 2 / 8 Summer 2009" (PDF). 21 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Ocak 2024.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 221.
- ^ "Gürcüce Sözlük (ლექსიკონი ქართული". 8 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2024.
- ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 86. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ Ali Murat Aktemur - İ. Umut Kukaracı, "İspir ve Çevresi Kiliseleri", Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, Sayı: 8, Erzurum, 2002
- ^ 2018 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2018 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2019, s 11. 31 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-978-9941-9639-1-9
- ^ "İbrahim Ethem Çakır, "1642 Tarihli Avarız Defterine Göre İspir Sancağı", Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi / The Journal of International Social Research, Volume 2 / 8 Summer 2009" (PDF). 21 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Ocak 2024.
- ^ ""19. Yüzyılın Son Çeyreğinde İspir Kazasının İdari Yapısı ve Nüfusu" Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 53, Aralık 2014, S:57, İskender Yılmaz". 14 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2016.
- ^ "Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 221". 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2023.
- ^ "1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 248" (PDF). 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Ocak 2024.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, 1968, Ankara, s. 635". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2022.
- ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 255" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Kasım 2023.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ 2018 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2018 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2019, s 11, 41. 31 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-978-9941-9639-1-9
- ^ a b "Bahçeli Mahallesi". YerelNet.org.tr. 9 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2023.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.