Anadolu Medeniyetleri Müzesi

Anadolu Medeniyetleri Müzesi
Açılış	1921
Konum	Ulus, Altındağ, Ankara
Koordinatlar	39°56′18″K 32°51′43″D
Tür	Tarih ve arkeoloji müzesi
Koleksiyon(lar)	Anadolu'da yaşamış olan uygarlıkların eserleri
Koleksiyon boyutu	194.759 (2019)
Ziyaretçi	325.913 (2019)
Müdür	Yusuf Kıraç
Toplu ulaşım	EGO Ulus İstasyonu
Otopark?	Yok
Resmî site	Resmî site
Ankara İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü bünyesindeki diğer müzeler
Anadolu Medeniyetleri Müzesi Ankara Etnografya Müzesi Ankara Resim ve Heykel Müzesi Ankara Roma Hamamı Augustus Tapınağı Cumhuriyet Müzesi Hacı Bayram-ı Veli Türbesi Gordion Müzesi

Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Ankara'nın Altındağ ilçesinde bulunan bir tarih ve arkeoloji müzesidir.

Müzede, Anadolu'da yaşamış uygarlıklara ait arkeolojik eserler kronolojik olarak sergilenmektedir.

Müze binaları, Mahmud Paşa Bedesteni ve Kurşunlu Han adlı tarihî ve mimari öneme sahip iki yapıdır. Bu binalar, Mustafa Kemal Atatürk'ün isteği ve vizyonu doğrultusunda Millî Eğitim Bakanlığı tarafından satın alınıp restore edilerek müze hâline getirilmiş, çeşitli dönemlerde restorasyonları ve düzenlemeleri yapılmıştır.

Bir "Hitit Müzesi" olması niyetiyle kurulan müze, zamanla Hitit Uygarlığı dışındaki diğer Anadolu uygarlıklarına ait eserlere de ev sahipliği yapmaya başlamış ve zengin bir koleksiyon oluşmuştur. Müzede sergilenen eserler, bir “hafıza deposu” niteliği taşıyan koleksiyonun yüzde 5'inden daha azını oluşturmaktadır.

İsimlendirme

Bu müze, "Ậsar-ı Ậtika Müzesi" ismiyle bilinir ve Bedesten'e taşındıktan sonra 1968 yılına kadar "Arkeoloji Müzesi" olarak adlandırılmıştır. Müze, Hitit eserlerinin topluca sergilendiği ilk müze olarak Hitit (Eti) Müzesi adıyla da tanınmaktadır.

Tarihçe

Ankara'daki ilk müze, Kültür Müdürü Mübarek Galip Bey tarafından 1921 yılında kalenin Akkale adı verilen burcunda açılır. Atatürk'ün önerileri doğrultusunda merkezde bir "Eti Müzesi" oluşturma düşüncesinden yola çıkılarak, diğer bölgelerden Hitit eserlerinin Ankara'ya gönderilmeye başlamasıyla beraber daha geniş bir müze yapısına ihtiyaç duyulmuştur.

Akkale'de açılan Eti Müzesi

Mustafa Kemal Atatürk'ün isteği üzerine Ankara'da bir Hitit müzesi kurulmasına yönelik ilk girişim; 1921 yılında, dönemin Hars Müdürü Mübarek Galip Bey ve Maarif Vekili Hamdullah Suphi Tanrıöver tarafından başlatıldı. O döneme kadar Augustus Tapınağı ve Roma Hamamı gibi arkeolojik alanlarda çeşitli kalıntılar ele geçirilip depolandıysa da mevcut tarihî eserlerin ilk defa kapsamlı ve düzenli bir şekilde korunması, 1 Ekim 1921 tarihinde Akkale'de açılan "Eti Müzesi" veya diğer adıyla "Asar-ı Atika Müzesi" sayesinde oldu. Böylelikle, ileride Anadolu Medeniyetleri Müzesi adını alacak ve dünyanın en kapsamlı Anadolu uygarlıkları müzesine dönüşecek olan bir kurumun temelleri atılmış oldu.

Fakat bu müze öylesine küçük bir alanda kurulmuştu ki, kısa bir süre sonra envanterdeki eserlerin muhafaza edilebileceği daha geniş bir alana olan gereksinim arttı. Bir dönem bu müzenin müdürlüğünü üstlenen Remzi Oğuz Arık'a göreyse; Ankara Kalesi'ndeki bu müze, bir müze olmaktan çok düzene konmuş bir depo görünümündeydi. Ayrıca; müzenin koleksiyonu o yıllarda halka değil, sadece tarih alanında çalışmalar yürüten bilim insanlarına açıktı. Bu kısıtlı koşullar altında müzenin daha fazla idare edilemeyeceğine kanaat getiren dönemin Hars Müdürü Hamit Zübeyir Koşay; 1936 yılında Ankara Kalesi'nin güneydoğusunda ve metruk bir hâlde bulunan Mahmut Paşa Bedesteni ile Kurşunlu Han'ın onarılarak müzenin yeni binası olarak kullanılmasını teklif etti.

Mahmut Paşa Bedesteni'nin Sadrazam Mahmud Paşa tarafından inşa edildiği, Kurşunlu Han'ın ise Sadrazam Rum Mehmed Paşa tarafından yaptırıldığı bilinmektedir. Bu binaları müzeye dönüştürme fikrinin kabul görmesi üzerine Maarif Vekili Saffet Arıkan devreye girerek bu yapıların bakanlık bünyesine geçirilmesini sağladı ve böylece 1938 yılında başlayıp 1968'e kadar devam edecek olan uzun bir restorasyon çalışmasına başlandı.

Müzenin ilk bölümünün ziyarete açışması

1940'ta, henüz yenileme çalışmaları devam ederken, bedestene ait bir bölümün onarımı hızlıca tamamlanarak Akkale'deki eserler Alman Hititolog Hans Gustav Güterbock'un başkanlığında bir heyet tarafından buraya taşındı. 1943 senesinde ise müzenin ilk bölümü tamamen ziyarete açıldı. O sıralarda Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nde öğretim üyesi olarak görev yapan Güterbock ayrıca Alacahöyük, Kargamış, Sakçagözü, Malatya ve Cerablus'tan çıkartılan eserlerin de restorasyon ve teşhire hazırlık işlerini üstlenmiştir.

1948 yılına gelindiğinde Kurşunlu Han'da devam eden yenileme çalışmaları büyük ölçüde tamamlanmıştı ve müze müdürlüğü Akkale'nin depo olarak kullanılıp geri kalan bütün eserlerin bundan böyle burada sergilenmesine karar verdi.

1968'den itibaren müze

Müzenin bugünkü adını alarak kurumsal anlamda son haline ulaşması ise 1968'de gerçekleşti. Tarih öncesi çağlardan beri Anadolu topraklarında medeniyet kurmuş topluluklara ve halklara ait eserlerin kronolojik bir sıra ile sergilendiği ve bu yönüyle dünyanın sayılı müzeleri arasına girdi. Anadolu Medeniyetleri Müzesi; Avrupa Konseyi’ne bağlı Avrupa Müze Forumu tarafından verilmekte olan Avrupa Yılın Müzesi Ödülü’nü 19 Nisan 1997 tarihinde İsviçre’nin Lozan kentinde 68 müze arasından birinci seçilerek almış ve Türkiye’de bu ödülü kazanan ilk müze oldu.

Günümüzde Mahmut Paşa Bedesteni ve Kurşunlu Han'ın büyük bir kısmı teşhir salonu olarak kullanılmakta; hanın bodrum katındaki ahır kısmı ise depo görevi görmektedir. Müze bünyesinde ayrıca kütüphane, fotoğraf ve restorasyon atölyeleri, konferans salonu, laboratuvar ve araştırmacı odaları bulunur.

Koleksiyon

Bir "Hitit Müzesi" olması niyetiyle kurulan Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nin koleksiyonunda ilk yıllarda sadece Hititler'e ait eserler bulunmaktaydı. Fakat; ilerleyen yıllarda Maarif Vekâleti ve Hars Müdürlüğü'nün Anadolu'daki valiliklere sahip oldukları eserleri Ankara'ya -Eti Müzesi'ne- sevk etmelerini isteyen tebligatlar göndermeleri sonucunda müzenin envanteri hızlı bir şekilde büyümeye ve diğer Anadolu uygarlıklarına ait eserlere de ev sahipliği yapmaya başladı.

Müzenin koleksiyonundaki eserler arsında 1926-1932 yıllarında Yozgat'taki Alişar Höyüğü'nde kazı çalışmaları yapan Von der Osten'ın buluntuları; 1931-1939 aralığında Alman Arkeoloji Enstitüsü Müdürü Kurt Bittel'in yürüttüğü Çorum'daki Boğazköy kazısından çıkan eserler; Maarif Vekilliği tarafından 1932'den 1934'e kadar Ahlatlıbel, Karalar ve Göllü Dağ'da yapılan kazılarda ortaya çıkartılan kalıntılar ve Türk Tarih Kurumu'nun 1935-1942 yılları arasında Alacahöyük, Pazarlı Höyük, Çankırıkapı, Ankara Kalesi, Etiyokuşu Höyüğü, Karaoğlan Höyüğü, Hacılar Höyük, Bitik Höyük, Alâeddin Tepesi, Hacı Bayram Camii ve Demirci Höyük gibi mekanlarda yaptığı kazı ve araştırmaların buluntuları yer alır.

Müzede yer alan ve MÖ 6200 yıllarına tarihlenen Çatalhöyük kent planını içeren harita, dünyanın bilinen en eski haritasıdır.

Arması

Müzenin arması olarak Hitit Kralı IV. Tuthaliya'nın (MÖ 1237-1209 arasında hüküm sürmüştür) mührü kullanılmıştır.

Binalar

• 
  Müzenin Giriş Kapısı.
• 
  Kurşunlu Han (Mahmut Paşa Bedesteni), restorasyon öncesi hali.
• 
  Müzenin Avlusu.

Sergilenen bazı eserler

• 
  Darende Steli
• 
  Geyik Heykelciği, Erkek Hitit tanrı sembolü.
• 
  Horoztepe'de bir mezarda bulunan bebek emziren bronz çıplak kadın heykeli.
• 
  Hititli rahipler tarafından dinî törenlerde kullanılan ve evreni simgeleyen dinî standart.
• 
  Güzel Venüs adlı Ana Tanrıça Kibele heykeli, Çatalhöyük, ön cepheden görünümü.
• 
  Ana Tanrıça Kibele, yan görünüm.
• 
  Fasıllar Anıtı'nın tam bir kopyası.
• 
  Avluda bir heykel.
• 
  Hititlerin bronz merasim standardı.
• 
  Chimera Hem İnsan hem de Aslan Başlı Kanatlı Aslan; Geç Hitit Dönemi.
• 
  Aslantepe Höyüğü'nde bulunan Kral Mutallu heykeli.
• 
  Kral Midas'ın mezarının yeniden inşa edilmiş hali.
• 
  Çatalhöyük'te bulunan boğa kafaları.
• 
  Sergiler.
• 
  Romalı bir kadına ait mermer baş.
• 
  Çorum - Boğazköy'de bulunan M. Ö. 1235 yılından kalma Mısır kraliçesinin Hitit kralına yazdığı mektup.
• 
  Kabartmalar, Alacahöyük.
• 
  Kültepe'den idol.
• 
  Alacahöyük'te bulunan Güneş kursu.
• 
  Sıhhiye Meydanı, Ankara.
• 
  Altıntepe'de bulunan Fildişi oymalar.
• 
  Hattuşaş'tan üzerinde bir savaşçının rölyefi bulunan orijinal bir Kral Kapısı.
• 
  Karkamış'tan gelen Savaş arabaları rölyefleri.
• 
  Hititlerin fırtına tanrısının boğaları Hurri ve Şeri
• 
  Boğazkale'de bulunan, Frig devrine ait olan bir heykel.
• 
  Güneş Kursu (Törensel sembol)
• 
  Kadın Heykelciği
• 
  Alacahöyük Kabartmaları
• 
  Büyük İskender başı

Dış bağlantılar

• OpenStreetMap'te Anadolu Medeniyetleri Müzesi ile ilgili coğrafi veriler
• Resmî site
• "Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi". 25 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.  3 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Sanal Gezinti (sanalmuze.gov.tr) 7 Şubat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.