1980 Yaz Olimpiyatları
 | |||
| Ev sahibi şehir | Moskova, SSCB | ||
|---|---|---|---|
| Ülke sayısı | 80 | ||
| Sporcu sayısı | 5,217 (4,093 erkek, 1,124 kadın) | ||
| Etkinlik sayısı | 21 spor dalında 203 karşılaşma | ||
| Açılış töreni | 19 Temmuz 1980 | ||
| Kapanış töreni | 3 Ağustos 1980 | ||
| Resmen açan | Leonid Brejnev, SSCB Komünist Partisi Genel Sekreteri | ||
| Sporcu yemini eden | Nikolay Andrianov | ||
| Hakem yemini eden | Aleksandr Medved (Güreş) | ||
| Olimpiyat ateşini yakan | Sergei Belov (Basketbol) | ||
| Stadyum | Lenin Stadyumu | ||
| |||
1980 Yaz Olimpiyatları, resmi olarak XXII. Olimpiyat Oyunları (Rusça: И́гры XXII Олимпиа́ды Igry XXII Olimpiady), Sovyetler Birliği'nin başkenti Moskova'da yapılan çok sporlu etkinlik.
1980 Yaz Olimpiyatları, 1979'da Sovyetler Birliği'nin Afganistan'ı işgal etmesi gerekçesiyle ABD önderliğinde boykot edildi. Bu nedenle sadece 80 ülkenin temsil edildiği Moskova Olimpiyatları'nda Japonya, Batı Almanya ve ABD gibi kayda değer ülkelerin takımları katılmadı. Batı ülkeleri Moskova Olimpiyatları'ndan genelde düşük standartlara sahip bir organizasyon olarak bahsedegeldiler ve sonuçlarla kazanılan madalyaların sportif değerine şüphe düşürdüler. Ancak en üst seviyede olmasa da, kırılan 36 dünya rekoru, 39 Avrupa rekoru ve 73 Olimpiyat rekoru ile sergilenen üst düzey beceri nedeniyle, Moskova Olimpiyatları için standartların altında olduğunu söylemek oldukça güçtür.
Moskova Olimpiyatları Doğu Avrupa'da düzenlenmiş ilk olimpiyat oyunudur.
Adaylık süreci
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu organizasyonu yapmaya diğer aday Los Angeles şehriydi. İkisi arasındaki seçim, 31 Ekim 1974 tarihinde Uluslararası Olimpiyat Komitesi'nin (IOC) 75. toplantısının yapıldığı Avusturya'nın Viyana şehrinde yapıldı. Moskova, Los Angeles'i 20'ye karşı 39 oyla geçti. Eski adı Dahomey olan Benin ile eskiden Rodezya adını taşıyan Zimbabve ilk kez yeni adlarıyla 1980 Yaz Olimpiyatları'na katıldılar.
Katılım
[değiştir | kaynağı değiştir]
80 ülkenin katıldığı 1980 Moskova Yaz Olimpiyatları 1956'dan sonraki en düşük katılımlı olimpiyat oyunu oldu. Altı ülke (Angola, Botsvana, Ürdün, Laos, Mozambik ve Seyşeller) ilk kez Moskova'da Olimpiyat Oyunları'na katıldı. Kıbrıs, aynı yıl içinde Lake Placid'de düzenlenen 1980 Kış Olimpiyatları'nın ardından ikinci kez bu oyunlara katılırken, Sri Lanka'nın yeni adıyla (önceden Seylan) katıldığı ilk olimpiyat oldu.
Apartheid sisteminin yürürlükte olduğu Güney Afrika Cumhuriyeti'nin katıldığı Montreal'de düzenlenen 1976 Yaz Olimpiyatları'nın boykot eden 24 ülkeden yaklaşık yarısı ABD öncülüğündeki boykot kampanyasına katılarak 1980 Yaz Olimpiyatlarına da katılmadı. Boykot kampanyası Aralık 1979'da Sovyetler Birliği'nin Afganistan'ı işgalinden sonra ABD Başkanı Jimmy Carter'ın 20 Ocak 1980'de Sovyet güçlerinin bir ay içinde Afganistan'dan çekilmemesi halinde ABD'nin Olimpiyat Oyunları'nı boykot edeceği yönündeki ültimatomuyla başladı.
Olimpiyat Oyunları'na çağrılan ülkelerden 65'i oyunlara katılmadı. Bu ülkelerden pek çoğu ABD'nin çağrısıyla karar alırken diğer kısmı ekonomik nedenlerle olimpiyatlara katılmadı. Boykota katılan ülkelerden pek çoğu Philadelphia'da düzenlenen "alternatif oyunlar"a katıldılar. Sovyetler Birliği'nin Afganistan'a müdahalesine protesto eden 15 ülke de açılış töreni sırasında kendi bayrakları yerine Olimpiyat Bayrağı'yla katıldı. Yine bu ülkelerin sporcularının madalya törenleri sırasında Olimpiyat Bayrağı çekilerek, Olimpiyat Marşı çalındı. tüm bunlara rağmen boykotun oyunlar üzerindeki etkisi karışık oldu. Boykot çim hokeyi ve binicilik gibi dallarda etkili olurken, boks, judo, kürek, yüzme, atıcılık, atletizm ve halterde 1976'dan daha fazla sporcu katıldı.
İtalya bir öncekinin dört katı madalya sayısına erişirken, Fransa da altın madalya sayısını iki katına çıkardı. Romanya daha önce katıldığı olimpiyat oyunlarında kazandığından fazla altın madalyayı Moskova'da kazandı. İrlanda da 1956'dan beri en başarılı olimpiyat oyununu yaşadı. Üçüncü Dünya atletlerinin daha öncekilere göre daha fazla alanda rekabet ederek, daha fazla madalya kazandığı 1980 Yaz Olimpiyatları'nda, kadın sporcuların katılım oranı yüzde 21 önceki tüm oyunlardan daha yüksek oldu.
Rekorlar
[değiştir | kaynağı değiştir]1980 Yaz Olimpiyatları'nda 36 dünya rekoru, 39 Avrupa rekoru ve 73 Olimpiyat rekoru kırıldı. Bu sayı bir önceki olimpiyat olan 1976 Yaz Olimpiyatları'nda kırılan rekor sayısından daha fazlaydı. Oyunlarda 241 kez olimpiyat, 97 kez dünya rekoru kırıldı. Doğu Alman 4×100 bayrak yarışında 41.6'lık olimpiyat rekoru ancak 2012 Yaz Olimpiyatları'nda Jamaika tarafından kırılabildi.
Basın ve yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Oyunların en büyük yayıncıları SSCB Devlet Televizyonu ve Radyosu (1,370 akreditasyon kartı), Eurovision (31 ülke, 818 kart), Intervision (11 ülke, 342 kart) oldu.[1] Asashi TV Japonya adına 68 kart alırken, OTI (Organización de Televisión Iberoamericana) Latin Amerika ülkeleri adına 59 ve Seven Network Avustralya adına 48 kart aldı. Salyut 6 mürettebatı, açılış töreni sırasında istasyonla Lenin Stadyumu yapılan canlı yayında kutlama mesajlarını ilettiler.
Göze çarpanlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Sovyet jimnastikçi Aleksandr Dityatin, evinde yarıştığı Moskova Olimpiyatları'nda SSCB'yi takım şampiyonluğuna taşıdığı gibi genel tasnifte de altın madalya kazandı. Altı aletli jimnastik dalında finale çıktı. Dityatin, bir gün içerisinde altı madalya kazandı ve tek bir Olimpiyatta sekiz madalya kazanabilmiş ilk atlet olarak tarihe geçti.
- SSCB'den Vladimir Salnikov 400 metre serbest, 4x200 bayrak yarışı ve 1500 metrede üç altın madalya kazandı. İlk defa bir yüzücü, 1500 metreyi 15 dakikanın altında yüzmeyi başardı.
- İngiliz koşucular Steve Ovett ve Sebastian Coe, unutulmaz ilk düelloda karşı karşıya geldi. 800 metrede altın madalyayı Ovett aldı. Altı gün sonraki 1500 metrede kararlı olan Coe, sözünü tuttu ve altını aldı. Ovett ise bronz madalyaya razı oldu.
- Dekatlonu kazanan İngiliz Daley Thompson "atletlerin kralı" oldu ve Sovyet atlet Yuri Kurtsenko'yu mağlup ederek de ev sahibi Sovyet izleyicileri hayal kırıklığına uğrattı.
- Yatçılık müsabakaları Tallinn'de yapıldı; futboldaki ön maçlar ve çeyrek final karşılaşmaları Moskova'nın yanı sıra Leningrad, Kiev ve Minsk' de yapıldı.
Sporlar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Atıcılık (7) (ayrıntılar)
Atlama (su sporu) (4) (ayrıntılar)
Atletizm (38) (ayrıntılar)
Basketbol (2) (ayrıntılar)
Binicilik (6) (ayrıntılar)
Bisiklet (6) (ayrıntılar)
Boks (11) (ayrıntılar)
Çim hokeyi (2) (ayrıntılar)
Eskrim (8) (ayrıntılar)
Futbol (1) (ayrıntılar)
Güreş (20) (ayrıntılar)
Halter (10) (ayrıntılar)
Hentbol (2) (ayrıntılar)
Jimnastik (14) (ayrıntılar)
Judo (8) (ayrıntılar)
Kano (11) (ayrıntılar)
Kürek (14) (ayrıntılar)- Modern pentathlon (2) (ayrıntılar)
Okçuluk (2) (ayrıntılar)
Sutopu (1) (ayrıntılar)
Voleybol (2) (ayrıntılar)
Yelken (7) (ayrıntılar)
Yüzme (26) (ayrıntılar)
Madalya durumu
[değiştir | kaynağı değiştir]| 1980 Yaz Olimpiyatları | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Sıra | Ülke | Altın | Gümüş | Bronz | Toplam |
| 1 |  SSCB |
80 | 69 | 46 | 195 |
| 2 |  Doğu Almanya |
47 | 37 | 42 | 126 |
| 3 | .svg){kind=small} Bulgaristan |
8 | 16 | 17 | 41 |
| 4 |  Küba |
8 | 7 | 5 | 20 |
| 5 |  İtalya |
8 | 3 | 4 | 15 |
| 6 |  Macaristan |
7 | 10 | 15 | 32 |
| 7 | .svg){kind=small} Romanya |
6 | 6 | 13 | 25 |
| 8 |  Fransa |
6 | 5 | 3 | 14 |
| 9 | .svg){kind=small} Birleşik Krallık |
5 | 7 | 9 | 21 |
| 10 | .svg){kind=small} Polonya |
3 | 14 | 15 | 32 |
Takvim
[değiştir | kaynağı değiştir]| ● | Açılış Töreni | Yarışmalar | ● | Finaller | Gala | ● | Kapanış Töreni |
| Tarih | Temmuz | Ağustos | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 | 3 | |
| Atıcılık | ● ● | |||||||||||||||
| Atletizm | ● ● ● |
● ● ● |
● ● ● ● ● |
● ● ● ● |
● ● ● ● ● |
● ● ● ● ● |
● ● ● |
● ● ● ● ● ● ● ● ● ● |
||||||||
| Basketbol | ● ● | |||||||||||||||
| Boks | ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● |
|||||||||||||||
| Kano | ● ● ● ● ● ● |
● ● ● ● ● |
||||||||||||||
| Bisiklet | ● | ● | ● | ● ● | ● | |||||||||||
| Atlama | ● | ● | ● | ● | ||||||||||||
| Binicilik | ● ● | ● | ● | ● | ● | |||||||||||
| Eskrim | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ||||||||
| Çim hokeyi | ● | ● | ||||||||||||||
| Futbol | ● | |||||||||||||||
| Jimnastik | ● | ● | ● ● | ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● |
||||||||||||
| Hentbol | ● ● | |||||||||||||||
| Judo | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ||||||||
| Modern pentatlon | ● ● | |||||||||||||||
| Kürek | ● ● ● ● ● ● |
● ● ● ● ● ● ● ● |
||||||||||||||
| Yelken | ● ● ● ● ● ● |
|||||||||||||||
| Atıcılık | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | |||||||||
| Yüzme | ● ● | ● ● ● ● |
● ● ● |
● ● ● ● |
● ● ● ● |
● ● ● ● |
● ● ● ● ● |
|||||||||
| Voleybol | ● | ● | ||||||||||||||
| Sutopu | ● | |||||||||||||||
| Halter | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ||||||
| Güreş | ● ● ● |
● ● ● |
● ● ● ● |
● ● ● |
● ● ● |
● ● ● ● |
||||||||||
| Toplam altın madalya | 5 | 7 | 10 | 12 | 19 | 15 | 22 | 22 | 10 | 16 | 14 | 11 | 19 | 20 | 1 | |
| Törenler | ● | ● | ||||||||||||||
| Tarih | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 | 3 |
| Temmuz | Ağustos | |||||||||||||||
Katılan Uluslar
[değiştir | kaynağı değiştir]Moskova'daki oyunlarda 81 ulus temsil edildi (Liberya açılış töreninden sonra olimpiyatlardan çekildi). Bu nedenle gerçekte toplam 80 ulus yarıştı. Geniş çaplı boykoto rağmen, altı ulke 1980'de ilk kez Olimpiyat Oyunları'na katıldılar bunlar: Angola, Botsvana, Ürdün, Laos, Mozambik ve Seyşeller'di. Moskova Olimpiyatları, Kıbrıs'ın katıldığı ilk Yaz Olimpiyatı oldu. Sri Lanka (eskiden Seylan) ve Zimbabve (eskiden Rodezya) ilk defa bu yeni adlarıyla katıldılar.
Aşağıdaki listede, parantez içindeki sayılar ulusların Moskova'daki müsabakaya kaç atlet ile katıldığını gösterir. İtalik yazı ile yazılmış uluslar Olimpiyat bayrağı altında yarışmışlardır.
(İtalik harflerle yazılı uluslar, açılış ve kapanış seremonisinde Olimpiyat bayrağı ile yürüdüler.)
Boykot eden ülke ve bölgeler
[değiştir | kaynağı değiştir]
62 ülke ve bölge bu oyunları boykot eden Birleşik Devletler'in yanında yer almıştır.Bu ülkelerin pek çoğu gelememe nedenlerini ekonomik sebeplerle açıklamışlardır.[2]
Arnavutluk
Antigua ve Barbuda
Arjantin
Bahamalar
Bahreyn
Bangladeş
Barbados
Belize
Bermuda
Bolivya
Kanada- Cayman Adaları
Merkezi Afrika Cumhuriyeti
Çad
Şili
Çin
Fildişi Sahili
Mısır
El Salvador
Fiji
Gabon
Gambiya
Almanya
Gana
Haiti
Honduras
Hong Kong
Endonezya
İsrail
Japonya
Kenya
Güney Kore
Liberya
Lihtenştayn
Malavi
Malezya
Moritanya
Monako
Fas
Hollanda Antilleri
Nijerya
Norveç
Pakistan
Panama
Papua Yeni Gine
Paraguay
Filipinler
Suudi Arabistan
Singapur
Somali
Sudan
İsveç
Tayland
Togo
Tunus
Türkiye
Birleşik Arap Emirlikleri
ABD
Uruguay
Virgin Adaları
Zaire
.svg){kind=small}
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ 1980 Summer Olympics Official Report from the Organizing Committee 12 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., vol. 2, p. 379
- ^ "Partial Boycott - New IOC President", Keesing's Record of World Events, Volume 26, December 1980, Page 30599.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Olympic.org. Uluslararası Olimpiyat Komitesi Moskova 1980.22 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- 1980 Olimpiyatları Değerlendirmesi - Resmi sonuçlar17 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Moskova Olimpiyatları Açılış Töreni20 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
| Otorite kontrolü |
|
|---|
