Dahomey Krallığı
Dahomey | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| y. 1600-1904 | |||||||||||||
 Batı Afrika bölgesinde yer alan Dahomey Krallığı'nın 1894 civarındaki konumu, günümüz Benin Cumhuriyeti haritasının üzerine yerleştirilmiştir. | |||||||||||||
| Tür | Krallık, Oyo İmparatorluğu'nun vasal devleti (1730-1823), Fransız himayesi (1894-1904) | ||||||||||||
| Başkent | Abomey | ||||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Fon | ||||||||||||
| Resmî din | Vudu | ||||||||||||
| Demonim | Dahomeyli | ||||||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||||||
| Ahosu (Kral) | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||||
| 1700[1] | 10.000 km2 | ||||||||||||
| Nüfus | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Para birimi | Cowrie | ||||||||||||
| |||||||||||||
| Günümüzdeki durumu | Benin | ||||||||||||
Dahomey Krallığı (/dəˈhoʊmi/), yaklaşık 1600'den 1904'e kadar varlığını sürdürmüş, günümüzdeki Benin Cumhuriyeti sınırları içinde yer alan bir Batı Afrika krallığıdır. 17. yüzyılın başlarında Fon halkı arasında Abomey Platosu üzerinde ortaya çıktı ve 18. yüzyılda güney yönünde genişleyerek Atlas Okyanusu kıyısındaki Whydah Krallığı'na ait Whydah gibi stratejik şehirleri fethetti. Bu genişleme, Dahomey'e Atlas Okyanusu'ndaki köle ticaretine engelsiz erişim sağladı.
Oyo İmparatorluğu'na olan haraç bağımlılığını sona erdiren Dahomey, 19. yüzyılın ortalarına kadar bölgenin başlıca güçlerinden biri hâline geldi.[1] Krallık, Avrupalı ziyaretçiler tarafından ayrıntılı biçimde belgelenmiş ve Avrupa'da en iyi bilinen Afrika devletlerinden biri olmuştur.[2] Önemli bir bölgesel güç olarak; fetih ve köle emeğine dayalı örgütlü bir iç ekonomi,[3] güçlü bir uluslararası ticaret ağı, Avrupalılarla diplomatik ilişkiler, merkezî bir yönetim, vergi sistemi ve düzenli bir orduya sahipti. Ayrıca dikkat çeken unsurlar arasında önemli sanatsal üretimler, Avrupalı gözlemcilerin Dahomey Amazonları adını verdiği tamamı kadınlardan oluşan askerî birlik ve Vudu dinine ait karmaşık ritüel uygulamalar yer alıyordu.[4]
Dahomey'in yükselişi, Atlas Okyanusu'ndaki köle ticareti nin büyümesiyle eş zamanlıydı ve krallık Avrupalılar tarafından önemli bir köle tedarikçisi olarak tanındı.[2] Sürekli savaşa göre örgütlenmiş son derece militarist bir toplumdu; komşu topluluklara karşı yapılan savaş ve akınlarda esirler alınır, bu esirler tüfek, barut, kumaş, deniz kabuğu para birimleri, tütün, pipolar ve alkol gibi mallar karşılığında Avrupalılara köle olarak satılırdı.[5][6] Diğer esirler Dahomey kraliyet plantasyonlarında köleleştirilir[7] ya da Dahomey Yıllık Âdetleri olarak bilinen törenler sırasında insan kurbanı olarak öldürülürdü.[8] Bu festival; hediyelerin toplanıp dağıtılmasını, Vudu dinî törenlerini, askerî geçitleri ve krallığın geleceğine dair ileri gelenler arasında yapılan görüşmeleri içerirdi.
1840'larda Dahomey, köle ticaretinin kaldırılması için Britanya'nın uyguladığı baskılar nedeniyle gerilemeye başladı. Bu baskılar arasında, Kraliyet Donanması'nın Batı Afrika Filosu tarafından Afrika kıyılarında yürütülen kölelik karşıtı deniz ablukası da bulunuyordu.[9] Ayrıca, Oyo İmparatorluğu'ndan kaçan mülteciler tarafından kurulan bir Yoruba şehir devleti olan Abeokuta karşısında alınan ağır yenilgiler krallığı zayıflattı.[10] Fransa ile yaşanan toprak anlaşmazlıkları 1890'daki Birinci Fransız-Dahomey Savaşı'na yol açtı ve krallığın bir bölümü Fransız himayesi altına girdi. Dört yıl sonra çatışmaların yeniden başlamasıyla Kral Béhanzin tahttan indirildi ve ülke Fransız Batı Afrikası'na ilhak edilerek krallık tamamen yıkıldı.
Fransız Dahomey, 1960'ta Dahomey Cumhuriyeti adıyla bağımsızlığını kazandı; ülkenin adı 1975'te Benin olarak değiştirildi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Heywood, Linda M.; John K. Thornton (2009). "Kongo and Dahomey, 1660–1815". Bailyn, Bernard & Patricia L. Denault (Ed.). Soundings in Atlantic history: latent structures and intellectual currents, 1500-1830. Cambridge, MA: Harvard University Press.
- ^ a b Law, Robin (July 1986). "Dahomey and the Slave Trade: Reflections on the Historiography of the Rise of Dahomey"
. The Journal of African History (İngilizce). 27 (2): 237-267. doi:10.1017/S0021853700036665. ISSN 1469-5138.
- ^ Polanyi, Karl (1966). Dahomey and the Slave Trade: An Analysis of an Archaic Economy. Seattle: University of Washington Press.
- ^ R. Rummel (1997)"Death by government". Transaction Publishers. s. 63. 1-56000-927-6
- ^ "The women soldiers of Dahomey pedagogical unit 1 | Women".
- ^ "Dahomey | historical kingdom, Africa | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 30 Mayıs 2023.
- ^ "Dahomey | historical kingdom, Africa | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). Erişim tarihi: 22 Eylül 2022.
- ^ Law, Robin (Temmuz 1986). "Dahomey and the Slave Trade: Reflections on the Historiography of the Rise of Dahomey". The Journal of African History (İngilizce). 27 (2): 237-267. doi:10.1017/S0021853700036665. ISSN 1469-5138.
- ^ Law, Robin (1997). "The Politics of Commercial Transition: Factional Conflict in Dahomey in the Context of the Ending of the Atlantic Slave Trade" (PDF). The Journal of African History. 38 (2): 213-233. doi:10.1017/s0021853796006846. hdl:1893/280
. 21 Eylül 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi20 Nisan 2018.
- ^ Akintoye, Stephen (2010). A history of the Yoruba people. Amalion Publishing. ss. 300-303. ISBN 9782359260069.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Dahomey Krallığı hakkında bilgi1 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Batı Afrika Köle Sahilleri
