1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı

1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı
Osmanlı-Rus Savaşları
Kars'ın kuşatılması (January Suchodolski, 1839)
Tarih 1828-1829 Bölge Eflak, Osmanlı Bulgaristanı, Kafkasya Sonuç Rus zaferi Edirne Antlaşması
Taraflar
Rus İmparatorluğu Yunanistan Destekleyen: Fransa Birleşik Krallık	Osmanlı İmparatorluğu Çerkesya
Komutanlar ve liderler
I. Nikolay İvan Paskeviç Grigori Zass İvan Burtsev ×† Yannis Kapodistrias	II. Mahmud Reşid Mehmed Paşa Seferbiy Zaneqo Canbolat Bolotoqo

1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı, Navarin Deniz Savaşı'nı takiben Rusya'nın Yunanların bağımsızlığını desteklemesi yüzünden çıkmış bir savaştır. Çatışmalar yoğunlukla Eflak, Osmanlı Bulgaristanı ve Kafkaslar'da geçti.

Savaş Öncesi

Osmanlı padişahı II. Mahmut, 20 Ekim 1827 tarihinde İngiliz, Fransız ve Rus donanmalarının Navarin'de Osmanlı-Mısır donanmalarını yakmalarını protesto etmek için Rusya'yla yapılmış olan Akkerman Antlaşmasını iptal etti ve Çanakkale Boğazı'nı Rus gemilerine kapadı. Bu Ruslarca Casus belli (savaş nedeni) sayıldı.

Balkan Cephesi

İlk aylarında Rus komutanı Petro Wittgenstein Osmanlı toprağı olan Eflak'a girerek Bükreş'i ele geçirdi. Rus çarı I. Nikolay da Tuna nehrini geçerek Dobruca'ya yürüdü. Şumnu, Varna ve Silistre kalelerini kuşattı. Karadeniz filolarının desteğiyle Varna kalesine saldıran Ruslar 29 Eylül'de Varna'yı teslim aldılar. Ancak Şumnu kalesini uzun süren bir kuşatmaya rağmen Osmanlıların büyük bir cesaretle yaptıkları savunma sonucu ele geçiremediler. Her iki taraf ta açlık ve hastalık sonucu çok sayıda kayıplar verdi. Kışın yaklaşması dolayısıyla Ruslar kendilerine ait olan Besarabya'ya geri çekildiler. 7 Mayıs 1829'da Rus ordusu 60.000 askerle tekrar saldırıya geçerek Silistre'yi kuşattı. II. Mahmut 40.000 kişilik bir orduyu Varna'nın yardımına gönderdi. Ancak bu ordu Ruslara yenik düştü. 19 Haziran'da Silistre de Ruslara teslim oldu. 2 Temmuz'da 25.000 askerlik bir Rus ordusu Balkanları boydan boya geçerek Burgaz'ı ve Sliven'i teslim aldılar. 28 Ağustos'ta Edirne'ye kadar ilerleyen Rus ordusu İstanbul'un sadece 68 kilometre uzağına dek ulaştı. Padişah II. Mahmut 14 Eylül 1829'de Rusların bu ilerlemesini durdurmak için koşulları çok ağır olan Edirne Antlaşmasını imzalamak zorunda kaldı.

Kafkas Cephesi

İvan Paskeviç çoğunluğu yeni biten İran harbinden topladığı 20 bin civarında mütevazı bir güce sahip olmasına rağmen kendinden sonraki Rus generallerinin izinden gideceği başarılı bir harekâta imza attı. Öyle ki bu cephede Osmanlı kuvvetleri yalnızca Bayburt'taki mahalli güçlerce galibiyet alabilmişti.
İvan Paskeviç komutasındaki Rus ordusu 17 Ağustos 1828'de Ahıska'ya girdi. Savaş yıllarına kadar Gürcistan'da baskın olan Müslüman unsurlar Anadoluya göç harekâtına başladılar. Ardahan, Posof, Erivan, Kars gibi merkezler de sırayla Rusların eline geçti ve 27 Haziran 1829'da Erzurum'u ele geçirdi. Erzurum'un düşüşünün ardından General İvan Burtsev komutasındaki 5 piyade bölüğü ve bir müslüman süvari alayı Bayburt'a yönlendirildi. Şehre giren komutan ardından Hart Köyüne (Aydıntepe) yöneldi ancak mahalli milislerce pusuya düşürülüp öldürüldü. Bunun üzerine savaş sonrası kendisinde kalmayacağını bildiği ve direniş gösteren düşman bölgesinin derinindeki bu uç noktada intikam harekâtı düzenleyen Paskeviç başta Bayburt Kalesi olmak üzere bölgede geri dönülmez bir hasara neden oldu. Yıllar sonra bölgeyi ziyaret eden Moritz Wagner gibi Avrupalı seyyahlar bu yenilginin bölge halkında yaşattığı kızgınlığı ve gurur kırıklığını not etmişlerdi.

Sonuç

1829'den bu yana Andrinopolis Antlaşması'ndaki bölge değişiklikleri

Ruslar tüm hedeflerine ulaşamamış ve Osmanlı'nın yapısal bütünlüğünü bozamamış olsalar da Balkanlarda Edirne'ye Kafkaslarda Gümüşhane'ye kadar ulaşarak Kırım ve 93 Harplerinde izinden gidilecek başarılı askeri operasyonlara imza attılar. Balkanlarda Tuna'yı aşmak artık Ruslar için ulaşılmaz bir hedef olmaktan çıkarken Kuzeydoğu Karadeniz kıyılarındaki Anapa gibi son Osmanlı toprakları elden çıkmış Gürcistan'daki Türk ve Müslüman Gürcü unsurları Çoruh Vadisi üzerinden Anadolu'ya göçmüştü. Savaş öncesinde İran'ın da sindirilmesiyle birlikte Ruslar Kafkaslarda baskın güç olmuş, Müslüman unsurlar Slav denizinin içinde kalmıştı.

Galeri

• 
  1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Rus Mercury firkateyninin iki Osmanlı savaş gemisiyle çarpışması. (Nikolay Krasovsky)
• 
  1828'de Varna'nın kuşatılması. (Alexander Zauerweid, 1836)
• 
  Rus ordusunun Balkan geçitlerini geçişi (1829). (August Friedrich Andreas Campe)
• 
  Erzurum'un teslimi (1829). (January Suchodolski, 1834)

Kaynakça

• 1828-1829 Osmanlı-Rus Harbi öncesinde Menteşe Sancağı'ndan İğneada ve havalisi muhafazasına gönderilen süvari askerler hakkında, Biray Çakmak, Sosyal Birimler dergisi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Cilt II, Sayı:2.