Büyük Kuzey Savaşı

Büyük Kuzey Savaşı
	; Sol üstten saat yönünde: Narva Muharebesi [sv]; Düna Muharebesi [sv]; Poltava Muharebesi; Gangut Muharebesi [sv]; Gadebusch Muharebesi [sv];
Tarih	22 Şubat 1700 – 10 Eylül 1721; (21 yıl, 6 ay ve 2 hafta ve 5 gün)
Bölge	Kuzey Avrupa; Orta Avrupa; Doğu Avrupa;
Sonuç	Koalisyon zaferi: Rusya Çarlığı kendini Avrupa'da yeni bir güç olarak tesis etti; İsveç İmparatorluğu ve Polonya-Litvanya Birliği'nin zayıflaması;
Coğrafi; Değişiklikler	Nystad Antlaşması: Rusya; üç dominyon olan Estonya, Livonya ve İngriya'nın yanı sıra Kexholm ve Viborg'un bazı kısımlarını elde etti.; Stockholm Antlaşmaları [sv]: Prusya, İsveç Pomeranyası [sv]'nın bazı kısımlarını; Hannover, Bremen-Verden [sv]'i elde etti.; Frederiksborg Antlaşması [sv]: Holstein-Gottorp [sv], Schleswig Dükalığı kısmını Danimarka'ya kaybetti.; Prut Antlaşması: Azak ve bölgesi, Osmanlı Devleti'ne geri verildi. Rusya, Taganrog gibi stratejik kaleleri yıktı. İsveç Kralı XII. Charles, 1711'de Türkiye'den İsveç'e güvenli bir şekilde geçti.;
Taraflar
İsveç İmparatorluğu; Holstein-Gottorp; Lehistan (1704-09); Osmanlı İmparatorluğu (1710-14); Kazak Hetmanlığı (1708-1709)	Rusya Çarlığı; Danimarka-Norveç; (1700, 1709-); Saksonya; (1700-06, 1709-); Lehistan; (1700-04, 1709-); Kazak Hetmanlığı (1700-1708); Prusya (1715-); Hannover (1715-) ; Büyük Britanya Krallığı (1717-)
Komutanlar ve liderler
;	II. August; (askeri birlik)
;	I. George;
Güçler
77,000-393,400	En az 360,000; [kaynak belirtilmeli]
Kayıplar
Toplam: Yaklaşık 200 bin İsveçli ; 25 bin kadarı cephede ; 175 bin kadarı açlık ve kıtlıktan	Toplam: Belirsiz ; En az 75 bin Rus cephede ; 14 bin – 20 bin kadar Lehli ve Saksonyalı ; 60 bin Danimarkalı

Büyük Kuzey Savaşı (1700–1721) Rusya Çarlığı önderliğindeki koalisyonun İsveç İmparatorluğu'nun Kuzey, Orta ve Doğu Avrupa'daki üstünlüğüne başarıyla karşı koyduğu çatışmaydı. İsveç karşıtı ittifakın baştaki liderleri Rusya Çarı I. Petro, Danimarka-Norveç Kralı IV. Frederik ve Polonya Kralı Güçlü II. Augustus'tu. IV. Frederik ve II. Augustus, XII. Charles komutasındaki İsveç tarafından mağlup edildi ve sırasıyla 1700 ve 1706'da ittifaktan çekildi ancak 1709'da XII. Charles'ın Poltova Muharebesi'ndeki yenilgisinden sonra yeniden katıldı. Büyük Britanya Kralı I. George ve Hanover Elektörlüğü [se], 1714'te Hanover ve 1717'de Britanya için ve Prusya Kralı I. Frederick William 1715'te koalisyona katıldı.

Otuz Yıl Savaşı sırasında II. Gustaf Adolf önderliğinde İsveç orduları Avrupa içlerine dek girmiş, Fransa sınırına dek tüm Alman birliklerini süpürmüştü. İsveç'in bu şaşırtıcı gücü, müttefiki Fransa'yı bile ürkütecek boyuttaydı. Kalabalık ordusu, donanması ve demir madenleri sayesinde İsveç, komşuları aleyhine topraklarını genişletiyordu.

Rusya'nın ileri görüşlü Çarı Deli Petro, İsveç tehdidini bertaraf etmek için harekete geçti. İsveç'in yayılmasından hoşnut olmayan komşuları Rusya, Prusya, Danimarka-Norveç ve Lehistan bir araya gelerek Kuzey İttifakı'nı kurdu.

İsveç'in genç ve dinamik kralı Demirbaş Şarl, ordusunun başına geçerek ittifak güçleriyle savaştı. Aynı yıllarda, Avrupa'nın batısında İspanya Veraset Savaşı sürmekte olduğu için İsveç, Fransa'nın yardımından mahrumdu. Ne var ki Demirbaş Şarl tüm cephelerde zafer kazandı. Rusları da 1700'te Narva'da ezdi.

Ancak İsveç'in kaynakları, bu kadar düşmana karşı savaşı sürdürmeye yetmedi. 1709'da Poltava'da bozguna uğrayan kral, Osmanlı Devleti'ne sığınınca savaş güneye sıçradı (Prut Savaşı). Osmanlıların Rusları 1711'de Prut'ta yenmesi İsveç'i rahatlattıysa da Osmanlılar savaştan çabuk çekildi.

İsveç savaştan mağlup ayrılmış oldu. Yarım asırdan fazla süredir devam eden İsveç yayılması sona erdi. Ruslar ise Baltık Denizi kıyılarında geniş bir kıyı parçası elde ettiler. Sonrasında dünyanın en büyük devletlerinden biri oldular.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2010.
^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2010.

Avrupa tarihi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Polonya tarihi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] "Arşivlenmiş kopya". 20 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2010.

[2] "Arşivlenmiş kopya". 27 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2010.

[1]

[2]