Şumnu
| Şumnu Шумен | |
|---|---|
Şumen | |
 | |
 Bayrak  Arma | |
  Şumnu | |
| Ülke |  Bulgaristan |
| İl | Şumnu |
| İdare | |
| • Belediye Başkanı | Krasimir Kostov (BSP) |
| Yüzölçümü | |
| • Şehir | 136.358 km² |
| Rakım | 184 m |
| Nüfus (2018)[1] | |
| • Şehir | 75.550 |
| • Kent | 106,439 |
| Zaman dilimi | UTC+02.00 (DAS) |
| • Yaz (YSU) | UTC+03.00 (DAYS) |
| Posta kodu | 9700 |
| Alan kodu | 054 |
Resmî site www.shumen.bg/en | |
Şumnu (Bulgarca: Шумен Şumen), Bulgaristan'ın kuzeydoğusunda, Deliorman bölgesinde bulunan il (oblast) ve bu ilin merkezi olan şehirdir.
Şumnu adının kökeni hakkında pek çok rivayet vardır, değişik kaynaklarda değişik teoriler ileri sürülmektedir. Bunlardan birisi 7. yüzyılda bu bölgede yaşayan "Şu" adlı bir Türkmen derebeyinin buraya kendi adını verdiğidir. Bir diğeri, Bulgar Hanı Simeon'un şehre bu adı verdiği; bir diğeri de Bulgar Hanı'nın şehrin kurulduğu yerin zengin doğal yapısından meydana gelen orman ve hayvan gürültüsünden dolayı şehre Bulgarca'da "gürültülü" anlamına gelen "Şumen" adını verdiğidir.
Osmanlı Devleti zamanında, ordu karargahlarının bulunduğu, büyük stratejik önemi olan bölgenin en önemli şehirlerinden olan Şumnu, zamanla Türklerin Türkiye'ye göçmesiyle nüfusunun çok büyük kısmını kaybetmiştir. Yeşil bir dağ yamacının eteğinde kurulan Şumnu'nun sosyalizm döneminde büyük zarar gören eski mahallelerinde hâlâ bazı tarihi binalar ve evler korunmaktadır. Çömlekçi, Kılyak (Grivica) mahallelerin yakınında olan eski şehir merkezi de sonradan biraz güneye kaydırılmıştır. Eski merkezinde hâlâ çok sayıda Türk oturmaktadır, köylerden göç eden Türkler de genellikle bu mahallelere yakın yerleşmektedir. Ayrıca eski Ermeni mahallesi, eski Yahudi mahallesi de bu bölgededir.[2][3]
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Şumnu, 1389 yılında Çandarlı Ali Paşa tarafından Osmanlı toprağına katılan, stratejik önemi olan ve Osmanlı İmparatorluğu'na askeri üs ve doğal kale görevi yapmış bir şehirdir. 1810 yılında Osmanlı-Rus savaşlarında Ruslar 50.000 ölü vererek savaşı kaybetmişlerdir. Şehirde tarihi Tombul bir diğer adıyla Şerif Halil Paşa camisi de bulunmaktadır. Bu cami Balkanlar yarımadasında Hristiyan bir ülkedeki en büyük ikinci camidir. Dilimize de yerleşmiş olan, babanın oğluna "Ben sana vali olamazsın demedim, adam olamazsın dedim" deyimi bu caminin önünde yaşanan bir olaydan kalmıştır.[4]
İklim
[değiştir | kaynağı değiştir] Şumnu iklimi 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 4,3 | 6,5 | 11,3 | 17,8 | 23,2 | 26,5 | 29,5 | 30,1 | 25,1 | 18,8 | 12,0 | 5,8 | 17,6 |
| Ortalama sıcaklık (°C) | 0,7 | 2,6 | 6,9 | 12,5 | 17,2 | 20,6 | 23,3 | 23,7 | 19,1 | 13,5 | 7,9 | 2,4 | 12,5 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | −2,9 | −1,3 | 2,6 | 7,1 | 11,2 | 14,7 | 17,1 | 17,2 | 13,0 | 8,1 | 3,9 | −1,1 | 7,2 |
| Ortalama yağış (mm) | 35,6 | 40,6 | 38,1 | 53,3 | 63,5 | 78,7 | 48,3 | 40,6 | 35,6 | 35,6 | 53,3 | 50,8 | 584,2 |
| Kaynak: Bulgar Meteoroloji Enstitüsü[5] | |||||||||||||
Tarihi eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Osmanlı döneminde 63'ü şehir merkezinde olmak üzere, tarihi belgelere baktığımızda Şumnu'nun genelinde 229 Osmanlı eseri bulunuyordu. Şehirde Osmanlı'dan bugüne kalan en belirgin mekân 1741 yılında Şerif Halil Paşa tarafından yaptırılan Tombul Camii'dir. Şerif Halil Paşa camii ve medresesi, Türkçede sık kullanılan bir deyiş olan “Ben sana paşa değil, adam olamazsın dedim” diyen babayı memnun etmek için yapılan camidir. Yine Şerif Halil Paşa tarafından yaptırılan Kurşun çeşmesi. Ayrıca Şumnu Saat Kulesi, Mehmet Doducuoğlu tarafından yapılmış. 1740 yılından beri her 15 dakikada bir Çan sesi ile Şumnu'yu çınlatıyor.
Osmanlı haberleşme tarihindeki ilk telgraf görüşmesi 1855 yılında Şumnu-İstanbul arasında yapılmıştır. İstanbul-Edirne, İstanbul-Şumnu hattının tamamlanmasıyla ilk telgraf Şumnu'dan İstanbul'a gönderildi. Kırım Savaşı'ndan bilgi veren telgrafta, "Müttefik askerleri Sivastopol'a girmişlerdir." yazılıydı. Osmanlı birlikleri de müttefikler arasındaydı. 1922 yılında tamir gören tarihî Bedesten 17. yüzyıl Osmanlı eseridir. Bedestenin yanı başındaki Köprübaşı hamamı 1990'larda terk edilmiştir. 1749 yılında yapılan Kalak Camii ve 1851 yılında Rıfat Paşa tarafından yaptırılan Rıfat Paşa Tatar Camii ve medresesi hâlâ ibadete açıktır. 1654 yılında yapılan Ravna çeşmesi kurumuş, oluk ve kürünü parçalanmıştır.
Şerif Halil Paşa Camii karşısında Erkek İmam Hatip Lisesi başka bir adla Nüvap okulu bulunur. Şumnu'da şehre hakim bir tepe üzerinde bir Osmanlı eseri vardır. Geçmişte zindan olan bu eser bir süre lokanta olarak kullanılmıştır. Zindanın karşısındaki kale Osmanlı döneminde çok az kullanılmasına rağmen tahminen 3.000 yıllık bir geçmişe sahiptir.[6]
Efsanevi güreşçi Koca Yusuf ve yine Osmanlı'nın başpehlivanlarından Katrancı Mehmet Pehlivan Türk politikacı Ahmet Fikri Tüzer'in de doğum yeridir.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- https://islamansiklopedisi.org.tr/sumnu 3 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Population in Shumen Town - National statistical institute". www.nsi.bg. 15 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2021.
- ^ "Wayback Machine" (PDF). 19 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Kasım 2009.
- ^ "Министерство на културата на Република България". 8 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2009.
- ^ "history and pictures from Tombul Mosque". 6 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2009.
- ^ "Şumnu iklim verileri". Weatherbase.
- ^ "Община Шумен". 10 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2009.
