TUSAŞ T-625 Gökbey
| T-625 Gökbey | |
|---|---|
.jpg) 2017 Paris Air Show'da Sergilenen T-625 | |
| Türü | Genel maksat helikopteri[1] |
| Ulusal köken |  Türkiye |
| Üretici | Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ)[2] |
| İlk uçuş | 2018 |
| Hizmete giriş | 29 Ekim 2024 |
| Durumu | Etkin hizmette |
| Ana kullanıcı | Türk Silahlı Kuvvetleri Jandarma Genel Komutanlığı Sahil Güvenlik Komutanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü |
| Diğer kullanıcılar | Sağlık Bakanlığı Sivil havacılık |
| Üretim aralığı | 2022- |
| Üretim sayısı | 6 (3 prototip +3 tesilm edilmiş) [3] |
T-625 Gökbey, Türk Silahlı Kuvvetleri ve Sivil havacılık alanlarında kullanılması amacıyla Türkiye'nin coğrafi ve iklim koşullarına göre Türk mühendisleri tarafından tasarlanan, geliştirilmekte olan ve TUSAŞ tesislerinde üretilen genel amaçlı helikopterdir. Özgün helikopterin ileride UH-1 ve ambulans helikopterlerin yerini alması planlanmaktadır.
Tasarım ve geliştirme
[değiştir | kaynağı değiştir]
TUSAŞ, 2010 yılında özgün yerli genel maksat helikopteri için ön tasarım çalışmalarını başlattı.[4] 6 ton sınıfı genel maksat helikopteri projesi için 26 Haziran 2013 tarihinde Özgün Helikopter Programı Sözleşmesi imzalanmış ve 6 Eylül 2013'ten itibaren program takvimi uygulanmaya başlanmıştır.[5] Alp Havacılık, iniş takımı, dişli kutusu ve dinamik bileşenlerin üretimi ve montajından sorumluyken,[6] İspanyol CESA hidrolik sistemleri sağlamak üzere seçildi.[7]
T-625'in başlangıçta 5 ton ağırlığında olması bekleniyor ve 2 adet LHTEC CTS800 motoru kullanması hedefleniyordu. LHTEC CTS800, TUSAŞ T-129 Atak helikopterinde de kullanıldığı için tercih edilmişti. Ancak yerli motor firması TEI tarafından yeni nesil TS1400 motorunun geliştirilmesine başlandı.
Helikopterle ilgili ilk tanıtım 5 Eylül 2014 tarihinde Ankara'da düzenlenen "Yerli Helikopterin Sanayileşmesi" toplantısında yapıldı.[8] T-625 ilk prototip uçuşusunu 6 Eylül 2018'de gerçekleştirdi.[9] 29 Haziran 2019'da T-625 prototipi ilk kez tam donanımlı olarak uçuşunu gerçekleştirdi ve Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından sertifiye edildi.[10] 22 Nisan 2023 tarihinde TS1400 motoru ile ilk test uçuşunu yaptı.[11]
T-625 Gökbey'in 2022 yılında Jandarma Genel Komutanlığı'na yapılacak 3 adet teslimatla beraber 2023 yılından itibaren seri üretime geçmesi öngörülmektedir.[12]
Teslimat Töreni
[değiştir | kaynağı değiştir]T625 Gökbey Helikopteri'nin Jandarma Genel Komutanlığı'na ilk teslimatı, 29 Ekim 2024 tarihinde Cumhuriyet'in 101. yılında yapılmıştır.[13]
Gökbey helikopterlerinin, Jandarma Genel Komutanlığı'nın personel taşıma, kargo, hava ambulans, arama-kurtarma ve eğitim faaliyetlerinde görevlendirileceği belirtildi. Ayrıca Kara Kuvvetleri Komutanlığı'na 7 adet, Hava Kuvvetleri Komutanlığı'na 4 adet, Jandarma Genel Komutanlığı'na 3 adet, Emniyet Genel Müdürlüğü'ne 3 adet, Sahil Güvenlik Komutanlığı'na 3 adet olmak üzere, toplamda 20 adet GÖKBEY helikopterinin teslimatı 2026 yılı içinde tamamlanacağı gibi açıklandı.[14] Ayrıca Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'nın da ihtiyaçları için ilave 57 adet GÖKBEY helikopterinin seri üretimine yönelik planlamalar ile birlikte 2026 yılında Sağlık Bakanlığı için üretimi devam eden ambulans helikopterler de teslim edileceği açıklandı.[15]
İç İşleri Bakanı Ali Yerlikaya T625 Gökbey hakkında, en zorlu iklim koşullarında dahi, yüksek irtifa ve yüksek sıcaklıkta, gece ve gündüz faaliyet gösterme imkan ve kabiliyetine sahip olduğunu belirtti.[16]
T625 Gökbey Helikopteri'nin teslimat töreninde 23 Ekim 2024 tarihinde Ankara'nın Kahramankazan ilçesindeki TUSAŞ Merkez Yerleşkesine düzenlenen silahlı saldırıya yönelik terör saldırısında hayatını kaybeden 5 yurttaş anılırken, helikopter teslimatı töreninde Kur'an tilaveti verildi.[17]
Özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir].jpg)
Genel özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Mürettebat: 2
- Yolcu kapasitesi: 12 kişi
- Uzunluk: 15,87 metre (52,1 ft)
- Ana rotor çapı: 13,20 metre (43,3 ft)
- Azami kalkış ağırlığı: 6.050 kilogram (13.340 lb)
- Motorlar: 2 × TEI TS1400 Turboşaft, 1.400 mil beygir gücü (1.044 kW) (her biri)
- Standart yakıt tankı: 1.020 kilogram (2.250 lb)
- Harici yakıt tankı: 280 kilogram (620 lb)
- Bagaj hacmi: 1,1 metreküp (39 cu ft)
Performans
[değiştir | kaynağı değiştir]- Azami hız: 165 knot (306 km/sa)
- Seyir hızı: 150 knot (280 km/sa)
- Menzil: 740 deniz mili (1.370 km)
- Yedek yakıt tankı ile 1.300 deniz mili (2.400 km)
- Havada kalış: 3,8+ saat
- Yedek yakıt tankı ile 5+ saat
- Servis tavanı: 20.000 fit (6.100 m)
Aviyonikler
[değiştir | kaynağı değiştir]T625, iki geniş dokunmatik çift Entegre Görev Ekranı (8x20 inç) ve iki dokunmatik ekran veri girişi Dokunmatik Komut Kontrol Ünitesi (8x10 inç) içeren bir ASELSAN cam kokpit ile birlikte dört eksenli çift yedekli otomatik uçuş kontrol sistemine sahiptir. IFR ve VFR tek pilot operasyonları, gece operasyonları ve bilinen buzlanma koşullarında uçuş için tasarlanmıştır.[18] Türkiye Savunma Sanayii Başkanlığı, T-625'te kullanılan çeşitli alt sistemler için çok sayıda patent alındığını bildirmiştir.[19]
Kullanıcılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Jandarma Genel Komutanlığı (JGK): 4 adet teslim edildi.[20]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Benzer konfigürasyonlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Sikorsky S-76
- AgustaWestland AW139
- Airbus Helicopters H155
- Airbus Helicopters H160
- Kamov Ka-60
- Harbin Z-9
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "'T625'in ön tasarımı tamam". TRT Türk. 31 Mart 2014. Erişim tarihi: 5 Eylül 2014.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Gökbey Helikopteri". 11 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2019.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2025.
- ^ "TAI T625 Ozgun - Turkey's "Home-grown" Multi-role Helicopter" (İngilizce). 29 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2019.
- ^ "Milli helikopter için özgün tasarım aranıyor". Hürriyet. 17 Şubat 2014. 6 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2014.
- ^ "From Ozgun to T-625: TAI Designates Indigenous Light Utility Helicopter" (İngilizce). 11 Ocak 2017. 29 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2019.
- ^ "The new TLUH helicopter by TAI will have a hydraulic system developed by CESA" (İngilizce). 21 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2019.
- ^ "Özgün Helikopter'den ilk kare". Anadolu Ajansı. 5 Eylül 2014. 19 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2014.
- ^ "Özgün helikopter ilk uçuşunu gerçekleştirdi". Anadolu Ajansı. 6 Eylül 2018. 19 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2022.
- ^ "Gökbey helikopteri ilk sertifikasyon uçuşunu yaptı". Anadolu Ajansı. 29 Haziran 2019. 9 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2022.
- ^ "Milli GÖKBEY helikopteri, Milli TS1400 Motoruyla Uçtu". savunmahaber.com. 22 Nisan 2023. 22 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2023.
- ^ "TUSAŞ 2022 yılında Jandarma'ya ilk Gökbey helikopterini teslim edecek". 5 Ağustos 2021. 14 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2021.
- ^ "İlk 'GÖKBEY' Jandarma Genel Komutanlığı'na teslim edildi". 4 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2024.
- ^ "GÖKBEY helikopteri Jandarma envanterinde: Bir ilk". 13 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2024.
- ^ "Erdoğan'dan GÖKBEY'in teslim törenine damga vuran sözler! TUSAŞ şehidi mühendisimiz Zahide Güçlü Ekici bu projedeydi". 29 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2024.
- ^ "Bakan Yerlikaya'dan GÖKBEY mesajı: Türkiye Yüzyılı vizyonunun bir nişanesi". 29 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2024.
- ^ "Cumhurbaşkanı Erdoğan, TUSAŞ'ta GÖKBEY Helikopteri Teslimat Töreni'nde konuştu".
- ^ "TAI promotes T625 multi-role helicopter". 6 Temmuz 2017. 29 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Turkey's indigenous helicopter achieves important milestone" (İngilizce). Anadolu Ajansı. 29 Haziran 2019. 29 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2019.
- ^ "4'üncü Gökbey helikopteri Jandarma Genel Komutanlığı envanterine katıldı". DHA | Demirören Haber Ajansı. 19 Ağustos 2025. 19 Ağustos 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2025.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- TAI T625 Genel Maksat Helikopteri3 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
