Kosova Çerkesleri
Косовам ис Адыгэхэр Çerkezët në Kosovë | |
|---|---|
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
| 40,000 (1870)[1] 6,400 (1890)[2] 200 (1998) | |
| Diller | |
| Din | |
| Makale serilerinden |
| Çerkesler |
|---|
 |
Kosova'daki Çerkesler (Çerkesçe: Косовам ис Адыгэхэр; Arnavutça: Çerkezët në Kosovë; Sırpça: Черкези на Косову), 19. yüzyılın ortalarından itibaren Kosova'da yaşayan, Rus-Çerkes Savaşı'ndan sonra Çerkes soykırımı sırasında Osmanlı İmparatorluğu'na sürgün edilen Çerkeslerden oluşan bir gruptu.[3] 1998'de sayıları 200'dü.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Kosova'ya yerleşme
[değiştir | kaynağı değiştir]Rus-Çerkes Savaşı'nın ardından yaşanan Çerkes soykırımından sonra çok sayıda Çerkes, Kosova dahil Osmanlı İmparatorluğu'na sürgüne gönderildi.[1] 1858 ile 1862 yılları arasında 6.000 Çerkes ailesi Kosova'ya yerleşti.[1][4] Diğer Çerkesler 1862 ile 1863 yılları arasında Niş ve Prokuplje'ye yerleştirildi[1][5] Takip eden aylarda 12.000 civarında Çerkes yine Kosova ve Sırbistan'a gönderildi.[1][6] Toplamda 40.000 Çerkes yalnızca Kosova'ya yerleştirildi.[7]
Çerkeslerin Arnavutlarla büyük sorunları yoktu ama Sırplar tarafından pek hoş karşılanmadılar. Kosova bölgesi halkının yanı sıra bazı bölge valileri de Çerkeslere yardım etti.[1][8][9] 200'den fazla Çerkes ailesinin yerleştiği Babimusa'da cami bulunmadığı için yerel yönetim 1864 yılı sonlarında cami inşaatı için çalışmalara başladı[1][10]
Nüfusun azalması
[değiştir | kaynağı değiştir]Çoğunluk bölgeyi terk ediyor (1877–1878)
[değiştir | kaynağı değiştir]Bulgaristan'daki Çerkesler 1876'daki Bulgar İsyanına şiddetle karşı çıktılar. Kosova Çerkesleri de Bulgar Çerkeslerine katıldı.[1][2] Avrupa ülkeleri buna karşın Çerkeslerin bölgeyi terk etmesini talep etti.[11]
Çerkesler, Rus-Türk Savaşı (1877-1878) sırasında Türk ordusunun yanında yer aldı.[2] Savaştan sonra Çerkesler bir "Müslüman tehdidi" olarak görüldü ve Rus-Türk savaşının sona ermesinin ardından Rus orduları tarafından Kosova, Bulgaristan ve Balkanların diğer bölgelerinden sınır dışı edildi. Geri dönmelerine izin verilmedi,[12][13] bu yüzden Osmanlı yetkilileri onları başka bölgelere yerleştirdi.
Son kalanlar da Kafkasya'ya dönüyor (1998-1999)
[değiştir | kaynağı değiştir]Kosova Savaşı başladığında Kosova'daki Çerkesler atalarının anavatanı Adıge Cumhuriyeti'ne göç ettiler ve burada cumhuriyetin başkenti Maykop yakınlarında Mafehabl adında bir köy kurdular.[14] Muammer Kaddafi köye destek ve bağış gönderdi. Kaddafi, kendi deyimiyle Çerkeslere ve onların tarihsel acılarına derin bir saygı gösterdi.[15]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f g h "Kosova'ya Yapılan Çerkes Göçü ve İskânı (1864-1865)". Trakya Üniversitesi, Balkan Araştırma Enstitüsü. 8 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi29 Eylül 2023. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım);
|ad=ve|soyadı=eksik (yardım) - ^ a b c Noel Malcolm, Kosova: Balkanları Anlamak İçin, çev. Özden Arıkan, Sabah Kitapları, İstanbul 1999
- ^ "The Circassians in Kosovo". circassianworld.com. 9 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2021.
- ^ Jusuf Osmani, Çerkezët në Kosovë, Olymp, Prishtinë 2014, p. 40.
- ^ Jusuf Osmani, Çerkezët në Kosovë, Olymp, Prishtinë 2014, p. 26.
- ^ Takvîm-i Vekâyi, 1 Ağustos 1864, No: 759, s. 1.
- ^ Jusuf Osmani, Çerkezët në Kosovë, Olymp, Prishtinë 2014, p. 21, 26, 40.
- ^ Turkish archives: BOA, A.}MKT.MHM. 314-100 1281.Ca.15 (16.10.1864).
- ^ Yücel Yiğit, “Kosova Çerkezleri”, Geçmişten Günümüze Göç III, ed. Osman Köse, Canik Belediyesi Kültür Yayınları, Samsun 2017, s. 2177.
- ^ Turkish archives: BOA, İ..DH.. 534-37022-1 1281.C.05 (05.11.1864); BOA, İ..DH.. 534-37022-2 1281.Ş.16 (14.01.1865); BOA, İ..DH.. 534-37022-3 1281.Ş.29 (28.01.1865); BOA, İ..DH.. 534-37022-4 1281.N.22 (18.02.1865); BOA, İ..DH.. 534-37022-5 1281.L.07 (05.03.1865); BOA, A.}MKT. MHM. 326-86 1281.L.15 (13.03.1865). Babimusa adı bir belgede Babinmusa olarak geçmektedir. BOA, İ..DH.. 534-37022-1 1281.C.05 (05.11.1864).
- ^ İsmail Hakkı Uzunçarşılı,“Tersane Konferansının Mukarreratı Hakkında Şûra Mazbatası”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, VI/9 (1954), s. 125., Dipnot: 2.
- ^ Hacısalihoğlu, Mehmet. Kafkasya'da Rus Kolonizasyonu, Savaş ve Sürgün (PDF). Yıldız Teknik Üniversitesi. 7 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Eylül 2023.
- ^ BOA, HR. SYS. 1219/5, lef 28, p. 4
- ^ "Европейский суд по правам человека - жалобы - Аул, которого нет". Espch.ru. 22 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2019.
- ^ Al- Shishani, Murad Batal. Qaddafi Tries to Secure Loyalty of Circassians of Misrata