Artrit

Arterit ile karıştırılmamalıdır.

Diğer adlar	Eklem iltihabı
Artritin otoimmün bir formu olan romatoid artritten etkilenmiş bir el görünümü.
Uzmanlık	Romatoloji
Belirtiler	Eklem ağrısı, sabah tutukluğu, kızarıklık, şişlik, ısı artışı, hareket kısıtlılığı
Komplikasyon	Kronik ağrı, eklem deformitesi, engellilik (disabilite)
Tipler	Osteoartrit, Romatoid artrit, Gut, Psoriatik artrit, Ankilozan spondilit, Septik artrit
Nedenleri	Mekanik aşınma, otoimmün hastalıklar, enfeksiyonlar, metabolik bozukluklar (ürik asit birikimi)
Risk faktörü	İleri yaş, obezite, aile öyküsü (genetik), cinsiyet, önceki eklem travmaları, sigara kullanımı
Tanı	Fizik muayene, kan testleri (Romatoid faktör, CRP, ESR), Röntgen, MRI, eklem sıvısı analizi
Tedavi	Fizik tedavi, kilo kontrolü, egzersiz, cerrahi (protez), yardımcı cihazlar
İlaç	Analjezikler (Parasetamol), NSAİİ (İbuprofen vb.), Kortikosteroidler, DMARD'lar, Biyolojik ajanlar
Sıklık	Yaygın (Yaşla birlikte artar)

Artrit (Eski Yunanca: ἄρθρον, arthron, "eklem" ve -ῖτις, -itis, "iltihap"), vücuttaki bir veya daha fazla eklemde meydana gelen akut veya kronik inflamasyonu (yangı), ağrıyı ve yapısal bozulmayı tanımlayan geniş bir tıbbi terimdir.

Tek bir hastalıktan ziyade, 100'den fazla farklı tıbbi durumu kapsayan bir çatı terimdir. En yaygın formları, dejeneratif bir süreç olan osteoartrit (kireçlenme) ve otoimmün bir hastalık olan romatoid artrittir. Artrit, eklem kıkırdağının hasar görmesi, eklem aralığının daralması ve kemiklerin birbirine sürtünmesiyle sonuçlanabilir; ancak bazı türlerinde (örneğin lupus veya Behçet hastalığı) deri, göz, akciğer ve kalp gibi iç organlar da etkilenebilir.

Dünya genelinde engelliliğin önde gelen nedenlerinden biridir. Her yaştan, cinsiyetten ve ırktan insanı etkileyebilir, ancak prevalansı yaşla birlikte artış gösterir. Hastalık yönetimi; ağrının kontrol altına alınması, eklem hasarının önlenmesi ve yaşam kalitesinin korunmasına odaklanır.

Sınıflandırma

Artritler, klinik pratikte etkilenen eklem sayısına (monoartiküler/poliartiküler) ve altta yatan patofizyolojik mekanizmaya göre sınıflandırılır. Temel olarak dört ana kategoriye ayrılır:

1. Dejeneratif Artrit (Osteoartrit)

En sık görülen artrit türüdür. Halk arasında "kireçlenme" olarak bilinir.

• Mekanizma: Eklem yüzeyini kaplayan hiyalin kıkırdağın mekanik aşınma ve biyokimyasal bozulma sonucu incelmesi ve yok olmasıdır. Buna tepki olarak kemik kenarlarında "osteofit" adı verilen kemik çıkıntıları oluşur.
• Özellikler: Genellikle yük taşıyan eklemleri (diz, kalça, omurga) ve elleri tutar. İnflamasyon (yangı) diğer türlere göre daha azdır veya ikincil olarak gelişir.

2. İnflamatuar (Romatizmal) Artrit

Romatoid artritin neden olduğu kemik erozyonlarını (aşınmalarını) gösteren röntgen görüntüsü.

Bağışıklık sisteminin (immün sistem) yanlışlıkla kendi eklem dokularına saldırması sonucu oluşur. Genellikle sistemiktir.

• Romatoid Artrit (RA): Sinovyumun (eklem zarı) iltihaplanmasıyla karakterize, simetrik tutulum gösteren, erozif (kemik yıkımı yapan) bir hastalıktır.
• Spondiloartropatiler: Özellikle omurgayı ve sakroiliak eklemleri tutan gruptur. Ankilozan spondilit ve psoriatik artrit (Sedef romatizması) bu gruba girer. "Entezit" (tendonun kemiğe yapışma yerinde iltihap) tipiktir.
• Konnektif Doku Hastalıkları: Sistemik lupus eritematozus (SLE) ve Sjögren sendromu gibi hastalıklarda eklem tutulumu sık görülür ancak genellikle RA kadar yıkıcı değildir (Jaccoud artropatisi).

3. Metabolik (Kristal) Artrit

Gut hastalığı en sık ayak başparmağını etkileyerek o bölgede şişlik, kızarıklık ve ısı artışına neden olur.

Vücut metabolizmasındaki bozukluklar sonucu oluşan kristallerin eklem içinde birikmesiyle, ani ve şiddetli ataklara yol açan türdür.

• Gut: Kanda yüksek seviyedeki ürik asidin, monosodyum ürat kristalleri şeklinde ekleme çökmesidir. Genellikle ayak başparmağını (podagra) tutar.
• Psödogut (CPPD): Kalsiyum pirofosfat kristallerinin birikmesidir. Genellikle diz ve el bileğini etkiler ve yaşlılarda daha sıktır.

4. Enfeksiyöz (Septik) Artrit

Bakteri, virüs veya mantarların kan dolaşımı yoluyla veya doğrudan yaralanma ile eklem boşluğuna girmesidir.

• Septik Artrit: Genellikle Staphylococcus aureus bakterisinin neden olduğu, tek eklemde (monoartiküler) görülen, acil tedavi gerektiren, aksi takdirde saatler/günler içinde eklemi yok eden bir durumdur.
• Viral Artritler: Parvovirus B19, Hepatit B ve C, Rubella gibi virüsler geçici artrite neden olabilir.

Eklem Sayısına Göre Sınıflandırma

Klinik tanıda eklem sayısı belirleyicidir:

• Monoartrit: Tek bir eklem tutulur (Örn: Septik artrit, Gut).
• Oligoartrit: 2-4 arası eklem tutulur (Örn: Ankilozan spondilit, erken evre JİA).
• Poliartrit: 5 veya daha fazla eklem tutulur (Örn: Romatoid artrit, Osteoartrit).

Belirtiler ve Semptomlar

Artritin klinik tablosu, altta yatan patolojiye (inflamatuar veya dejeneratif) göre değişiklik gösterir. Ancak, hemen hemen tüm artrit türlerinde görülen ortak özellikler şunlardır:

• Ağrı (Artraji): En yaygın semptomdur. Osteoartritte ağrı genellikle hareketle artar ve dinlenmekle azalır (mekanik ağrı). Romatoid artrit ve ankilozan spondilitte ise ağrı, istirahatle artar ve hareketle hafifler (inflamatuar ağrı).
• Sabah Tutukluğu: Tanı için kritik bir belirteçtir. Osteoartritte genellikle 30 dakikadan kısa sürer ve "başlangıç tutukluğu" olarak adlandırılır. Romatoid artritte ise sabah tutukluğu tipik olarak 1 saatten uzun sürer ve gün içinde azalır.
• Şişlik ve Efüzyon: Eklem zarının (sinovyum) iltihaplanması veya eklem sıvısının artması sonucu oluşur.
• Kızarıklık ve Sıcaklık Artışı: Özellikle septik artrit ve gut krizlerinde belirgindir; ancak osteoartritte nadiren görülür.
• Hareket Kısıtlılığı ve Fonksiyon Kaybı: Eklem yapısının bozulması ve ağrı nedeniyle günlük aktivitelerin (yürüme, kavanoz açma, merdiven çıkma) yapılamamasıdır.
• Krepitasyon: Eklem hareketi sırasında duyulan veya hissedilen çıtırtı/sürtünme sesidir; kıkırdak kaybının ve kemik yüzeylerin sürtünmesinin işaretidir.

Sistemik (Eklem Dışı) Belirtiler

Lupus hastalarında yaygın olarak görülen, yüzde malar ("kelebek") döküntüsü.

İnflamatuar artritler (RA, Lupus, Psöriyatik Artrit), sadece eklemleri değil tüm vücudu etkileyen sistemik hastalıklardır:

• Genel Semptomlar: Kronik yorgunluk, hafif ateş, kilo kaybı ve iştahsızlık.
• Cilt Bulguları: Sedef artritinde pullu döküntüler, Lupusta yüzde "kelebek döküntüsü", vaskülitlerde cilt ülserleri.
• Göz Tutulumu: Üveit (göz iltihabı), sklerit veya göz kuruluğu (Sjögren sendromu ile birliktelik).
• İç Organ Tutulumu: İleri evre romatoid artritte akciğer nodülleri veya fibrozis görülebilir.

Nedenler

Artrit tek bir nedene bağlı değildir; hastalığın türüne göre değişen karmaşık etiyolojik faktörler rol oynar.

Dejeneratif Nedenler (Osteoartrit)

En sık görülen neden, eklem kıkırdağının onarım kapasitesinin, yıkım hızına yetişememesidir.

• Mekanik Aşınma: Yıllar süren kullanım, kıkırdaktaki kolajen yapısını bozar.
• Kondrosit Disfonksiyonu: Kıkırdak hücreleri (kondrositler) yaşlandıkça, kıkırdak matriksini onarma yeteneklerini kaybederler ve yıkıcı enzimler salgılamaya başlarlar.

Otoimmün Nedenler (Romatoid Artrit, Lupus)

Bağışıklık sisteminin, vücudun kendi dokularını "yabancı" olarak algılayıp saldırması durumudur.

• Sinovyal Saldırı: Bağışıklık hücreleri (T ve B lenfositleri), eklem kapsülünü döşeyen sinovyum tabakasına saldırır. Bu durum, "pannus" adı verilen kalınlaşmış bir doku oluşumuna ve bu dokunun kıkırdağı/kemiği erozyona uğratmasına neden olur.
• Sitokin Fırtınası: TNF-alfa, IL-1 ve IL-6 gibi inflamatuar sitokinlerin aşırı üretimi, eklem hasarını hızlandırır.

Metabolik Nedenler (Gut)

Vücuttaki metabolik atıkların eklemlerde birikmesidir.

• Hiperürisemi: Kandaki ürik asit seviyesinin yükselmesi sonucu, monosodyum ürat kristalleri eklem boşluğuna (özellikle ayak başparmağına) çöker. Bu kristaller iğne uçlu yapıdadır ve şiddetli bir inflamatuar yanıta (nötrofil göçü) neden olur.

Enfeksiyöz Nedenler (Septik Artrit)

Bakteri, virüs veya mantarların kan yoluyla veya doğrudan yaralanma ile ekleme ulaşmasıdır (Örn: Staphylococcus aureus bakterisi).

Risk Faktörleri

Artrit gelişim riskini artıran faktörler, genetik yatkınlık ve çevresel etkilerin birleşimidir.

Değiştirilemez Faktörler

• Yaş: Osteoartrit riski yaşla birlikte artar. Ancak tip 1 diyabet kaynaklı artritler veya JİA (Juvenil İdiyopatik Artrit) çocukluk çağında görülür.
• Cinsiyet: Romatoid artrit, lupus ve fibromiyalji kadınlarda çok daha sık görülürken; gut ve ankilozan spondilit erkeklerde daha yaygındır.
• Genetik: Belirli genler (örneğin HLA-DRB1 romatoid artrit için, HLA-B27 ankilozan spondilit için) hastalığa yatkınlığı artırır. Ailesinde artrit öyküsü olanlarda risk daha yüksektir.

Değiştirilebilir Faktörler

• Obezite: Özellikle diz ve kalça gibi yük taşıyan eklemlerde osteoartritin en önemli önlenebilir nedenidir. Her 1 birimlik Vücut Kitle İndeksi (VKİ) artışı, diz osteoartriti riskini yaklaşık %5 artırır. Ayrıca yağ dokusu, inflamasyonu tetikleyen sitokinler (adipokinler) salgılar.
• Sigara Kullanımı: Romatoid artrit gelişimi için en güçlü çevresel risk faktörüdür. Sigara, proteinlerin sitrüllinleşmesini artırarak otoimmün yanıtı tetikleyebilir. Ayrıca tedavinin etkinliğini azaltır.
• Meslek ve Tekrarlayan Hareketler: Sürekli diz çökme (madenciler, döşemeciler), ağır kaldırma veya tekrarlayan el hareketleri gerektiren meslekler, eklem yıpranmasını hızlandırır.
• Eklem Yaralanmaları: Geçmişte yaşanmış menisküs yırtıkları veya bağ yaralanmaları, yıllar sonra o eklemde osteoartrit gelişme riskini artırır.

Tanı

Artrit tanısı, tek bir testten ziyade hastanın öyküsü, fizik muayene bulguları, laboratuvar testleri ve radyolojik görüntülemelerin birleştirilmesiyle konulur. Tanı süreci genellikle bir Romatoloji uzmanı tarafından yönetilir.

Fizik Muayene

63 yaşında bir kadının sol el işaret parmağında osteoartrit (kireçlenme) görünümü.

Hekim, etkilenen eklemleri şişlik, kızarıklık, sıcaklık artışı ve hareket açıklığı açısından değerlendirir.

• Hassasiyet Taraması: Romatoid artritte eklemler genellikle yumuşak ve hassastır ("süngerimsi" his), osteoartritte ise kemik çıkıntılar (osteofitler) nedeniyle serttir.

Laboratuvar Testleri

Vücut sıvılarının analizi, artritin türünü belirlemede kritik öneme sahiptir.

• İnflamasyon Belirteçleri: Eritrosit sedimantasyon hızı (ESR) ve C-reaktif protein (CRP) seviyeleri, romatoid artrit ve lupus gibi inflamatuar hastalıklarda yüksek seyrederken, osteoartritte genellikle normaldir.
• Otoantikorlar:
  • Romatoid Faktör (RF): Romatoid artritli hastaların %70-80'inde bulunur ancak sağlıklı yaşlılarda da pozitif olabilir.
  • Anti-CCP (Anti-Sitrülinli Protein Antikoru): Romatoid artrit için RF'den daha spesifik bir testtir; hastalığın erken döneminde pozitifleşebilir.
  • ANA (Antinükleer Antikor): Özellikle lupus şüphesinde bakılır.
• Genetik Testler: HLA-B27 antijeni, ankilozan spondilit tanısını desteklemek için kullanılır.
• Eklem Sıvısı Analizi (Artrasentez): Eklemden iğne ile sıvı çekilerek mikroskop altında incelenir. Bu işlem, gut (ürik asit kristalleri görülür) ve septik artrit (bakteri görülür) tanısında altın standarttır.

Görüntüleme Yöntemleri

• Röntgen (X-Ray): Kemik hasarını, kıkırdak kaybını (eklem aralığında daralma) ve kemik çıkıntılarını (osteofit) gösterir. Ancak hastalığın erken evrelerinde normal olabilir.
• Ultrasonografi: Eklem zarındaki iltihabı (sinovit) ve erken dönem erozyonları röntgenden daha hassas bir şekilde tespit eder. Radyasyon içermediği için takiple sıkça kullanılır.
• Manyetik Rezonans (MR): Yumuşak dokuları (tendonlar, bağlar) en detaylı gösteren yöntemdir. Özellikle omurga tutulumu (ankilozan spondilit) ve avasküler nekroz şüphesinde tercih edilir.

Karşılaştırma

Bazı önemli artrit formlarının karşılaştırılması

	Osteoartrit	Romatoid artrit	Gut
Başlangıç hızı	Aylar-Yıllar	Haftalar-Aylar	Saatler (Atak sırasında)
Ana konumlar	Yük binen eklemler (diz, kalça, omurga) ve eller	Eller (simetrik), bilekler, ayak bilekleri	Ayak baş parmağı, ayak bilekleri, dizler
İnflamasyon	Hafif veya yok	Evet (Şiddetli)	Evet
Laboratuvar	Yok	Anemi, yüksek CRP/ESR, RF (+), Anti-CCP (+)	Eklem sıvısında kristaller

Tedavi

Artritin kesin bir tedavisi (kür) henüz bulunmamakla birlikte, modern tıp "remisyon"u (hastalık belirtilerinin tamamen baskılanması) hedefler. Tedavi planı; ağrıyı azaltmayı, eklem hasarını önlemeyi ve fonksiyonu korumayı amaçlar.

Farmakolojik (İlaç) Tedavisi

İlaçlar, hastalığın türüne ve şiddetine göre basamaklı olarak uygulanır:

• Analjezikler: Parasetamol gibi ağrı kesiciler, hafif osteoartrit ağrılarında ilk basamak tedavidir ancak inflamasyonu (yangıyı) gidermezler.
• NSAİİ'ler (Non-Steroid Anti-İnflamatuar İlaçlar): İbuprofen, naproksen ve diklofenak gibi ilaçlar hem ağrıyı hem de inflamasyonu azaltır. Uzun süreli kullanımda mide ve böbrek yan etkileri açısından dikkatli olunmalıdır.
• Kortikosteroidler: Şiddetli alevlenmelerde ağızdan veya doğrudan eklem içine enjeksiyon yoluyla uygulanır. Hızlı etki gösterirler ancak uzun vadeli yan etkileri (kemik erimesi, diyabet riski) nedeniyle kısa süreli kullanılırlar.
• DMARD'lar (Hastalık Modifiye Edici Anti-Romatizmal İlaçlar): Özellikle romatoid artrit tedavisinin temel taşıdır. Bağışıklık sistemini baskılayerek eklem hasarını durdururlar.
  • Konvansiyonel DMARD'lar: Metotreksat (altın standart), sulfasalazin, hidroksiklorokin.
  • Biyolojik DMARD'lar: Genetik mühendisliği ile üretilen ve spesifik bağışıklık hedeflerini (TNF, IL-6, B hücreleri) bloke eden ilaçlardır (Örn: adalimumab, etanercept). Konvansiyonel ilaçlara yanıt vermeyen hastalarda kullanılır.

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon

İlaç tedavisine ek olarak fizik tedavi hayati önem taşır.

• Egzersiz: Eklemi çevreleyen kasların (örneğin diz için kuadriseps kası) güçlendirilmesi, ekleme binen yükü azaltır. Yüzme ve su içi egzersizler, ekleme yük bindirmediği için idealdir.
• Sıcak/Soğuk Uygulama: Akut iltihaplı dönemlerde soğuk (buz), kronik ağrılı dönemlerde sıcak uygulama rahatlama sağlar.

Cerrahi Tedavi

Diğer tedavilerin yetersiz kaldığı ve eklem hasarının yaşam kalitesini ciddi şekilde bozduğu durumlarda cerrahi düşünülür.

• Artroskopi: Küçük kesilerden kamera ile girilerek eklem içinin temizlenmesi (debridman) veya yırtıkların onarılmasıdır.
• Osteotomi: Kemiklerin kesilerek açısının değiştirilmesi ve yükün sağlam kıkırdak yüzeyine aktarılması işlemidir (özellikle genç hastalarda).
• Artroplasti (Eklem Replasmanı): Hasarlı eklemin metal ve plastik parçalardan oluşan yapay bir eklemle (protez) değiştirilmesidir. En sık diz ve kalça eklemlerine uygulanır ve başarı oranı yüksektir.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

• Kilo Verme: Osteoartrit yönetiminde en etkili "ilaç dışı" yöntemdir. 5 kilo vermek, her adımda dize binen yükü yaklaşık 20 kilo azaltabilir.
• Beslenme: Akdeniz tipi beslenme (zeytinyağı, balık, sebze) inflamasyonu azaltabilir. Gut hastaları için pürinden fakir diyet (sakatat ve alkolden kaçınma) şarttır.

Epidemiyoloji

Artrit, dünya genelinde yaygın bir halk sağlığı sorunu olup, yaşla birlikte görülme sıklığı artan bir hastalık grubudur. Görülme sıklığı coğrafi bölgeye, genetik faktörlere ve çevresel etkilere göre değişiklik gösterir.

Türkiye Verileri

Türkiye'de romatizmal hastalıkların prevalansı üzerine yapılan çalışmalar, Batı toplumlarıyla benzerlikler göstermekle birlikte bazı bölgesel farklılıklar da içerir.

• Romatoid Artrit (RA): Türkiye'de yapılan ve EULAR (Avrupa Romatoloji Birliği) tarafından da desteklenen kapsamlı çalışmalarda, romatoid artrit prevalansının %0,56 (binde 5,6) civarında olduğu saptanmıştır. Kadınlarda erkeklere oranla yaklaşık 3 kat daha sık görülür. Hastalık genellikle 30-50 yaş aralığında başlar.
• Osteoartrit (Kireçlenme): Türkiye'de en sık görülen eklem hastalığıdır. 50 yaş ve üzeri Türk popülasyonunda yapılan çalışmalarda, semptomatik (belirti veren) diz osteoartriti sıklığı %14,8 olarak bulunmuştur. Bu oran kadınlarda %22,5 iken erkeklerde %8 civarındadır. Obezite oranlarındaki artışla birlikte, diz ve kalça kireçlenmesi vakalarında artış gözlenmektedir.
• Ankilozan Spondilit (AS): Türkiye'de ankilozan spondilit sıklığının yaklaşık %0,5 (her 200 kişide 1) olduğu tahmin edilmektedir. Hastaların yaklaşık %80'inde HLA-B27 geni pozitiftir (bu oran Kuzey Avrupa ülkelerinde %90-95'tir).
• Gut: Türkiye'de gut hastalığı prevalansı %0,3 ile %0,9 arasında değişmektedir. Özellikle protein ağırlıklı beslenme alışkanlıklarının değişmesi ve obezite artışı ile birlikte görülme sıklığı artış eğilimindedir.
• Behçet Hastalığı: Artrit ile seyredebilen bir vaskülit olan Behçet hastalığı, "İpek Yolu" üzerinde bulunan Türkiye'de, dünya genelinden çok daha sık (yaklaşık 100.000'de 80-370) görülür.

Avrupa ve Dünya Geneli

Avrupa genelindeki istatistikler, kuzey ve güney ülkeleri arasında genetik ve çevresel faktörlere bağlı farklılıklar gösterir.

• Avrupa: EULAR verilerine göre, Avrupa genelinde Romatoid Artrit prevalansı %0,29 ile %0,57 arasında değişmektedir. Kuzey Avrupa ve Batı Avrupa ülkelerinde bu oran, Güney Avrupa ve Akdeniz ülkelerine kıyasla biraz daha yüksektir.
• Cinsiyet Dağılımı: Tüm dünyada olduğu gibi Avrupa'da da inflamatuar artritler (RA, Lupus) kadınlarda daha sık görülürken, Ankilozan Spondilit ve Gut erkeklerde daha baskındır.
• Yaşlanan Nüfus: Avrupa nüfusunun yaşlanmasıyla birlikte, dejeneratif bir hastalık olan osteoartritin (kireçlenme) sağlık sistemi üzerindeki yükü her geçen yıl artmaktadır. İngiltere'de yapılan araştırmalar, "kralların hastalığı" olarak bilinen Gut hastalığının, yaşam tarzı değişiklikleri nedeniyle son yıllarda %60 oranında arttığını göstermiştir.

Tarihçe

Artrit ve romatizmal hastalıklar, kayıtlı tarihten çok daha eskiye dayanmaktadır. Paleopatoloji çalışmaları, eklem hastalıklarının sadece insanlara özgü olmadığını, dinozorlar gibi tarih öncesi canlılarda da görüldüğünü kanıtlamıştır.

Tarih Öncesi ve Antik Çağ

Artritin izleri, dinozor fosillerinde (örneğin Iguanodon ve Diplodocus omurgalarında) tespit edilmiştir. İnsanlık tarihinde ise bilinen en eski vakalar MÖ 4500 yıllarına tarihlenmektedir.

• Ötzi (Buz Adam): MÖ 3300 civarında yaşamış olan ve Alplerde bulunan Ötzi'nin mumyası üzerinde yapılan incelemeler, eklemlerinde kireçlenme (osteoartrit) olduğunu göstermiştir. Vücudundaki dövmelerin, ağrılı eklemlerin üzerine denk gelmesi nedeniyle terapötik (tedavi amaçlı) bir akupunktur benzeri uygulama olabileceği düşünülmektedir.
• Antik Mısır: Mısır mumyaları üzerinde yapılan radyolojik incelemeler, ankilozan spondilit ve osteoartritin yaygın olduğunu, ancak romatoid artritin (RA) nadir olduğunu ortaya koymuştur. Ebers Papirüsü'nde (MÖ 1500) eklem ağrıları için çeşitli merhemlerden bahsedilir.
• Antik Yunan ve Roma: Hipokrat, gut hastalığını (podagra) tanımlamış ve buna "kralların hastalığı" adını vermiştir. Gut hastalığının aşırı yeme ve şarap tüketimiyle ilişkisini kuran ilk hekimlerden biridir. Galen ise romatizmayı, vücut sıvılarının (hümörlerin) eklemlerde birikmesi olarak açıklamıştır (Rheuma kelimesi Yunanca "akmak" kökünden gelir).

16-19. Yüzyıl: Tanımlama ve Ayrıştırma

Yüzyıllar boyunca tüm eklem ağrıları "gut" veya "romatizma" genel başlığı altında toplanmıştır. Modern sınıflandırma Rönesans sonrası başlamıştır.

• Guillaume de Baillou (1538–1616): "Romatizma" terimini modern tıbbi anlamda kullanan ilk hekimdir ve bunu gut hastalığından ayırmaya çalışmıştır.
• Augustin Jacob Landré-Beauvais (1800): Romatoid Artrit'in (RA) ilk net klinik tanımını yapmıştır. O dönemde buna "Astenik Gut" adını vermiş olsa da, semptomların gut hastalığından farklı (kadınlarda sık görülmesi, kronikleşmesi vb.) olduğunu belirtmiştir.
• Sir Alfred Baring Garrod (1859): Kanda ürik asit fazlalığını tespit ederek Gut hastalığını, Romatoid Artrit'ten kesin olarak ayıran "İplik Testi"ni geliştirmiştir. "Romatoid Artrit" ismini 1859'da önererek modern isimlendirmeyi sağlamıştır.

20. Yüzyıl ve Modern Tedaviler

Artrit tedavisi 20. yüzyılda devrim niteliğinde gelişmeler yaşamıştır.

• Aspirin ve NSAİİ'ler: 1899'da aspirin'in piyasaya sürülmesiyle ağrı yönetiminde yeni bir dönem başlamıştır. Daha sonra ibuprofen gibi steroid olmayan anti-inflamatuar ilaçlar geliştirilmiştir.
• Kortizon Devrimi (1948): Mayo Clinic'ten Philip Hench ve arkadaşları, kortizonu romatoid artrit tedavisinde başarıyla kullanmış ve bu çalışmalarıyla 1950'de Nobel Tıp Ödülü'nü kazanmışlardır. Bu keşif, ani rahatlama sağlasa da uzun vadeli yan etkileri daha sonra anlaşılmıştır.
• Cerrahi İlerlemeler: 1960'larda Sir John Charnley, modern total kalça protezi (artroplasti) ameliyatını geliştirerek şiddetli artrit hastalarının tekrar yürüyebilmesini sağlamıştır.
• Biyolojik Ajanlar (1990'lar ve sonrası): Hastalığın kök nedenine, yani bağışıklık sistemi hücrelerine (TNF-alfa, interlökinler) doğrudan saldıran biyolojik ilaçların keşfi, inflamatuar artrit tedavisinde "hedefe yönelik tedavi" dönemini başlatmıştır.

Ayrıca bakınız

• Romatoloji
• Osteoimmünoloji
• Diz artriti