Adalimumab
 Adalimumab'ın kimyasal yapısı | |
| Monoklonal antikor | |
|---|---|
| Tür | ? |
| Klinik verisi | |
| Ticari adlar | Humira, Amgevita, Hyrimoz, Simlandi, Hulio, Idacio, Yuflyma |
| AHFS/Drugs.com | Monografi |
| Lisans veri |
|
| Gebelik kategorisi |
|
| Uygulama yolu | Subkütan (SC) |
| İlaç sınıfı | TNF inhibitörü |
| ATC kodu | |
| Hukuki durum | |
| Hukuki durum |
|
| Farmakokinetik veri | |
| Biyoyararlanım | %64 (Subkütan) |
| Metabolizma | Retiküloendotelyal sistem |
| Eliminasyon yarı ömrü | 10-20 gün |
| Tanımlayıcılar | |
| CAS Numarası | |
| DrugBank | |
| UNII | |
| KEGG | |
| ChEMBL | |
| ECHA Bilgi Kartı | 100.224.376 |
| Kimyasal ve fiziksel veriler | |
| Formül | C6428H9912N1694O1987S46 |
| Mol kütlesi | ~144.190 g/mol |
Adalimumab, (ticari adlarıyla Humira, Amgevita, Hulio vb.), Tümör Nekroz Faktörü-alfayı (TNF-α) hedef alan ve onu nötralize eden, tamamen insan kaynaklı bir rekombinant monoklonal antikordur. Romatoid artrit, ankilozan spondilit, Crohn hastalığı, ülseratif kolit, sedef hastalığı (psoriasis) ve hidradenitis süpürativa gibi otoimmün hastalıkların tedavisinde kullanılır.[3]
Adalimumab, infliksimab ve etanercept'ten sonra FDA onayı alan üçüncü TNF inhibitörüdür. İnfliksimab kimerik (fare-insan) bir antikor iken, adalimumab tamamen insan proteinlerinden türetilmiştir, bu da antikor oluşumu riskini teorik olarak azaltır.[4] İlaç, Dünya Sağlık Örgütü'nün Temel İlaçlar Listesi'nde yer almaktadır.[5]
Tıbbi kullanımlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Adalimumab, aşağıdaki durumların tedavisinde endikedir:
Romatoid Artrit
[değiştir | kaynağı değiştir]Orta ila şiddetli romatoid artrit (RA) tedavisinde, metotreksat gibi hastalık modifiye edici antiromatizmal ilaçlara (DMARD) yanıt vermeyen yetişkin hastalarda kullanılır. Tek başına veya metotreksat ile kombine edilebilir.
Ankilozan Spondilit
[değiştir | kaynağı değiştir]Ankilozan spondilit (AS) hastalarında, non-steroid anti-inflamatuar ilaçlara (NSAİİ) yetersiz yanıt durumunda ağrı ve inflamasyonu azaltmak için kullanılır.[6]
Crohn Hastalığı ve Ülseratif Kolit
[değiştir | kaynağı değiştir]Kortikosteroidlere veya immünosüpresanlara yanıt vermeyen orta ila şiddetli aktif Crohn hastalığı ve ülseratif kolit tedavisinde kullanılır. Hem indüksiyon (remisyonu sağlama) hem de idame (remisyonu koruma) tedavisinde etkilidir.[7]
Diğer Kullanımlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Psöriatik Artrit: Eklem hasarını yavaşlatmak ve fiziksel fonksiyonu iyileştirmek için kullanılır.
- Plak Psoriasis (Sedef): Sistemik tedaviye veya fototerapiye aday olan orta ila şiddetli kronik plak psoriazis tedavisinde kullanılır.
- Hidradenitis Süpürativa: Geleneksel tedavilere dirençli orta ila şiddetli vakalarda kullanılır.[8]
- Üveit: Kortikosteroidlere yanıt vermeyen veya kortikosteroidlerin uygun olmadığı enfeksiyöz olmayan üveit tedavisinde kullanılır.
- Jüvenil İdiyopatik Artrit (JIA): 2 yaş ve üzeri çocuklarda poliatiküler JIA tedavisinde onaylıdır.
Yan etkiler
[değiştir | kaynağı değiştir]En sık görülen yan etkiler enjeksiyon yeri reaksiyonları (kızarıklık, ağrı), üst solunum yolu enfeksiyonları ve baş ağrısıdır.
Tüm TNF inhibitörleri gibi adalimumab da bağışıklık sistemini baskıladığı için ciddi enfeksiyon riskini artırabilir. Tüberküloz (TB) reaktivasyonu, Hepatit B reaktivasyonu ve fırsatçı enfeksiyonlar açısından hastalar tedavi öncesinde taranmalıdır. Ayrıca nadiren lenfoma ve diğer malignitelerle ilişkilendirilmiştir.[3]
Türkiye'de yasal durum ve geri ödeme
[değiştir | kaynağı değiştir]Adalimumab, Türkiye'de "L04AB04" ATC kodu ile kayıtlıdır. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) kuralları çerçevesinde ilacın bedelini karşılamaktadır (Madde 4.2.1.C).[9]
SUT'a göre genel kullanım ilkeleri şunlardır:
- Rapor Zorunluluğu: İlaç, üniversite veya eğitim ve araştırma hastanelerinde ilgili uzman hekimlerin yer aldığı sağlık kurulu raporuna dayanılarak reçete edilebilir.
- Romatoid Artrit: En az 3 farklı DMARD (biri metotreksat olmak üzere) kullanılmasına rağmen Hastalık Aktivite Skoru (DAS 28) > 5,1 olan hastalarda başlanır.
- Ankilozan Spondilit: Maksimum doz NSAİİ tedavisine rağmen BASDAI skorunun > 5 olması gerekmektedir.
- Crohn Hastalığı: SUT kurallarına göre adalimumabın flakon formunun Crohn hastalığında kullanılması halinde bedeli kurumca karşılanmaz. Sadece uygun formları (enjektör/kalem) geri ödeme kapsamındadır.[9]
- Jüvenil İdiyopatik Artrit: Metotreksat ile 3 aylık tedavi sonunda yeterli yanıt alınamayan (ACR pediatrik 30 yanıtı olmayan) hastalarda kullanılabilir. Adalimumabın flakon formu yalnızca üveit eşlik eden aktif poliartiküler JIA hastalarında belirli şartlarda ödenir.[9]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Adalimumab ATC Sınıflaması ve Kısıtlamalar". ilacabak.com. Erişim tarihi: 22 Aralık 2025.
- ^ "SUT 4.2.1.C Anti-TNF İlaçların Kullanım İlkeleri". ilacdata.com. Erişim tarihi: 22 Aralık 2025.
- ^ a b "Adalimumab Monograph for Professionals". Drugs.com. American Society of Health-System Pharmacists. Erişim tarihi: 18 Mart 2019.
- ^ Frenzel A, Schirrmann T, Hust M (Ekim 2016). "Phage display-derived human antibodies in clinical development and therapy". mAbs. 8 (7): 1177-1194. doi:10.1080/19420862.2016.1212149. PMC 5058633
. PMID 27416017.
- ^ World Health Organization (2023). The selection and use of essential medicines 2023: web annex A: World Health Organization model list of essential medicines: 23rd list (2023). Cenevre: World Health Organization. hdl:10665/371090.
- ^ Maxwell LJ, ve diğerleri. (Nisan 2015). "TNF-alpha inhibitors for ankylosing spondylitis". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2015 (4). PMID 25887212.
- ^ Podolsky DK (Ağustos 2002). "Inflammatory bowel disease". The New England Journal of Medicine. 347 (6): 417-429. doi:10.1056/NEJMra020831. PMID 12167685.
- ^ "FDA Clears Adalimumab (Humira) for Hidradenitis Suppurativa". Medscape. 11 Eylül 2015.
- ^ a b c "SUT 4.2.1.C Anti-TNF İlaçların Kullanım İlkeleri". ilacdata.com. Erişim tarihi: 22 Aralık 2025.
