Atmeydanı Vakası
| Atmeydanı Vakası | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Günümüzde ayaklanmanın gerçekleştiği meydan | |||||
| |||||
| Taraflar | |||||
.svg){kind=small} Sipahiler |
Yeniçeriler | ||||
| Komutanlar ve liderler | |||||
|
?? |
Kara Murad Ağa Koca Muslihuddin Ağa | ||||
| Kayıplar | |||||
| Ağır | Hafif | ||||
Atmeydanı Vakası veya Atmeydanı Olayı ya da Sultan Ahmed Camii Vak‘ası, 1648 yılında IV. Mehmed'in saltanatının ilk aylarında Osmanlı İmparatorluğu'nun başkenti İstanbul'da bulunan Sultanahmet Meydanı'nda gerçekleşen ayaklanma.
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]Sultan İbrahim, 12 Ağustos 1648'de tahttan indirildi. Birkaç gün sonra öldürüldü. 6 yaşındaki oğlu IV. Mehmet (1648-1687 yılları arasında hüküm sürdü) tahta çıktı. Osmanlı İmparatorluğu'nda yeni padişah, tahta çıktığında askerlere cülûs bahşişi verilmesi bir gelenekti. Ancak, devam eden maliyetli Girit Savaşı nedeniyle, padişahın naipleri gerekli bahşişi ödeyemediler. Osmanlı Ordusunun ana süvari birlikleri olan sipahi birlikleri, bahşiş almadıkları için özellikle şikayetçiydi.
Ayaklanma
[değiştir | kaynağı değiştir]İki ay sonra hükûmeti yöneten Bâb-ı Âli divanı, Girit'e sipahi birimleri gönderme kararı aldı. Öfkeli sipahiler, diğer bazı haklarını almak için İstanbul'a geldi. Bazı yerel halk da onlara katıldı. Topkapı Sarayı'nın önünde bulunan Bizans dönemi'nden kalma hipodrom olan Atmeydanı adlı meydanda toplandılar. Rumen tarihçi Nicolae Iorga'ya (1871–1940) göre, Sultan İbrahim'in annesi Valide Kösem Sultan, güruhu gizlice destekledi. Bazı devlet adamlarının idam edilmesi talepleri de dahil olmak üzere talepler daha da aşırı hale geldi, ancak hükûmet bunların çoğunu başlangıçta olumlu karşıladı. Olay yerine gönderilen müzakerecilerden biri, aslında yeniçeri birliği üyesi, güruh tarafından öldürüldü. Bu durum karşısında saraya sadık yeniçeriler ile sipahiler arasında gerginlik ortaya çıktı. Daha iyi organize olmuş yeniçeriler, kanlı geçen çatışma sonrası sipahileri yendi.[1][2]
Ayaklanma sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]Sipahilerin başlattığı ayaklanma bastırıldı. Ancak yeniçeriler daha fazla güç kazandı ve devlet yeniçeri ağalarının kontrolüne girdi.[3] Bu durum kısa süre sonra İstanbul'da huzursuzluk yaratmaya başladı. İmparatorluğun çalkantılı yılları, 1656'da Köprülüler Devri'nin başlangıcına kadar sürdü.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Niclolae Jorga: Geschiste des Osmanichen, (trans. Nilüfer Epçeli) volume 3, Yeditepe yayınları İstanbul, 2009, 975-6480-21-1 p 63
- ^ Halil İbrahim İnal: Osmanlı Padişahları, Nokta Kitap, İstanbul, 2007, 978-9944-1-7437-4 p 322
- ^ "İslam Ansiklopedisi, "Mehmed IV" maddesi, Abdülkadir Özcan, Türk Diyanet Vakfı, Ankara (2003), c.28, s.414". 20 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2024.
.svg){kind=small}