Özgürlük
| Bir makale serisidir |
| Özgürlük |
|---|
| Konseptler |
| Tiplerine göre |
| Haklarına göre |
| Makale serilerinden |
| Liberalizm |
|---|
 |
Özgürlük, hürriyet ya da erkinlik, birinin engellenmeden ya da sınırlandırılmadan istediğini seçebilmesi, yapabilmesi ve hareket edebilmesi durumudur.[1][2] Felsefede, determinizm karşıtı özgür irade fikrini içerir.[3] Politikada özgürlük, hükûmet baskısından bağımsızlıktır.[4]
Çoğunlukla hakların diliyle ifade edilen özgürlük,[5] kişinin diğer bireylerin haklarına saygı duyduğu sürece dilediği şekilde davranmasını, kimse tarafından zorla engellenmemesi ya da durdurulmamasını belirtir. Bu durum, Locke'un doğal haklar geleneğinden kaynaklanır.[5] Özgürlük üstüne yazılan tarihsel kitaplar arasında John Stuart Mill'in 1859 yılından basılan Hürriyet Üstüne isimli denemesi bulunmaktadır.[6][7] Mill, Hürriyet Üstüne adlı çalışmasında çoğunluk adı altında, azınlıkta kalan düşüncelerin bastırılmaya çalışılmasından duyduğu kaygıyı dillendirmekte ve mutlak müdahalesizlik anlayışını ortaya koymaktadır.[7] 20. yüzyılın filozoflarından Isaiah Berlin İki Özgürlük adlı eserinde özgürlüğün birbirine zıt yorumları olarak iki bakış açısı arasındaki farklılıkları anlatır, bunlar negatif özgürlük ve pozitif özgürlüktür.[8]
Dipnotlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "The condition of being able to act or function without hindrance or restraint; faculty or power to do as one likes." Oxford English Dictionary.[1] 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ liberty, 26 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi29 Eylül 2014,
•the state or condition of people who are able to act and speak freely• the power to do or choose what you want to• a political right
- ^ "The fact of not being controlled by or subject to fate; freedom of will." Oxford English Dictionary.[2] 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Each of those social and political freedoms which are considered to be the entitlement of all members of a community; a civil liberty." Oxford English Dictionary.[3] 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ a b Özgürlük (PDF), 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)29 Eylül 2014,
Özgürlük çoğunlukla hakların diliyle ifade edilir. Nerede yaşayacağıma, nerede çalışacağıma ya da hayatımı kiminle birlikte geçireceğime karar verme hakkı benimdir. Diğer kişilerin haklarına saygılı olduğum sürece, dilediğim şeyi yapmamı kimse zorla engelleyemez ya da durduramaz. Bu durum, Locke’un doğal haklar geleneğinden kaynaklanır. Serbestlik, kişinin hakları dahilinde hareket etmesi demektir. Oysa diğer kişilerin haklarına tecavüz etmek özgürlük demek değildir. Böyle bir durum özgürlüğün ya da “yetkilerin” kötüye kullanılması anlamına gelir.
- ^ liberty, 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi29 Eylül 2014
- ^ a b Hürriyet Üstüne (PDF), 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)29 Eylül 2014,
•....Hürriyet Üstüne adlı çalışması düşünce, ifade ve tartışma özgürlüğü konusunda felsefe literatüründe yazılmış olan bir şaheser olarak dikkat çekmektedir. • Örneğin, Hürriyet Üstüne adlı eserinde ortaya koyduğu mutlak müdahalesizlik anlayışını, Politik Ekonominin İlkeleri adlı eserinde önemli ölçüde terk ettiğini rahatlıkla görebilmekteyiz.
- ^ Isaiah Berlin, İki Özgürlük (PDF), 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)29 Eylül 2014
