Ahmet Tevfik İleri
| Ahmet Tevfik İleri | |
|---|---|
| |
| Türkiye Bayındırlık Bakanı | |
| Görev süresi 19 Ocak 1958 - 27 Mayıs 1960 | |
| Başbakan | Adnan Menderes |
| Yerine geldiği | İbrahim Ethem Menderes |
| Yerine gelen | Daniş Koper |
| 7. Türkiye Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı | |
| Görev süresi 25 Kasım 1957 - 19 Ocak 1958 | |
| Başbakan | Adnan Menderes |
| Yerine geldiği | Mehmet Fuad Köprülü |
| Yerine gelen | Medeni Berk |
| Türkiye Millî Eğitim Bakanı | |
| Görev süresi 13 Nisan 1957 - 25 Kasım 1957 | |
| Başbakan | Adnan Menderes |
| Yerine geldiği | Ahmet Özel |
| Yerine gelen | Hüseyin Celal Yardımcı |
| Görev süresi 11 Ağustos 1950 - 5 Nisan 1953 | |
| Başbakan | Adnan Menderes |
| Yerine geldiği | Nuri Özsan |
| Yerine gelen | Rıfkı Salim Burçak |
| Türkiye Ulaştırma Bakanı | |
| Görev süresi 22 Mayıs 1950 - 11 Ağustos 1950 | |
| Başbakan | Adnan Menderes |
| Yerine geldiği | Kemal Satır |
| Yerine gelen | Seyfi Kurtbek |
| Türkiye Büyük Millet Meclisi 9., 10. ve 11. Dönem Milletvekili | |
| Görev süresi 22 Mayıs 1950 - 25 Mayıs 1960 | |
| Seçim bölgesi | 1950 – Samsun 1954 – Samsun 1957 – Samsun |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1911 Hemşin, Rize |
| Ölüm | 31 Aralık 1961 (50 yaşında) Ankara |
| Defin yeri | Cebeci Asri Mezarlığı, Ankara |
| Partisi | Demokrat Parti |
| Bitirdiği okul | İstanbul Teknik Üniversitesi |
| Mesleği | Mühendis |
| Dini | İslam |
Ahmet Tevfik İleri (1911, Hemşin, Rize - 31 Aralık 1961), Türk siyasetçi.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Babası Hafız Celal Efendi, annesi Fatma Hanım'dır. "İmamoğulları" adıyla bilinen bir aileye mensuptur. Ailesi, doğumdan birkaç yıl sonra İstanbul'a göçmüştü. İlk ve orta öğrenimini İstanbul'da Gelenbevi Ortaokulu'nda yaptıktan sonra 1933 yılında İTÜ Yüksek Mühendislik Okulu'nu bitirdi. Aynı yıl Vasfiye Hanım ile evlendi. Çiftin Cahide, Cahit, Ayşe adlarında üç çocukları oldu.
Öğrenciliğinin son yılında Millî Türk Talebe Birliği başkanlığını yaptı. Tevfik İleri, öğrencilik yıllarından itibaren hareketli bir hayat sürmüştü; öğrenciliğinde Bulgar gençleri tarafından Razgrad Türk mezarlığının tahribinin protestosu, Türkçenin daha yaygın bir şekilde kullanılması, yerli malına gerekli önemin verilmesi gibi amaçlarla miting ve gösterilerin yapılmasına öncülük etti. İstiklâl Marşı çalınırken ayağa kalkılması, 18 Mart günleri Çanakkale Şehitleri'nin anılması gibi gelenekler onun bu dönemdeki öncülüğünde başladı.
Mezuniyetten sonra 1933-1937 yılları arasında Erzurum'da karayolları mühendisliği, 1937- 1942 yıllarında Çanakkale'de, 1942- 1950 yılları arasında Samsun'da bayındırlık müdürlüğü yaptı. Samsun Karayolları 7. Bölge'nin ilk müdürüdür. 1950 seçimlerinde Demokrat Parti milletvekili olarak TBMM'ye girdi.
IX., X., XI. Dönem Samsun Milletvekilliği yapan İleri, meclise girişinin hemen ardından bakan olmuş ve uzun süre bakanlık yapmıştır. Ulaştırma (1950'de çok kısa bir süre), Millî Eğitim (1950-1953 ve 1957), Devlet Bakanlığı ve Başbakan Yardımcılığı (1957-1958) ve Bayındırlık Bakanlığı (1958-1960) görevlerinde bulunmuştur; 1953-1955 yılları arasında TBMM başkanvekilliği yapmıştır.
Bakanlıkları döneminde gerçekleştirdiği icraatların bazıları şunlardır: Din derslerini ilkokul programlarına soktu; din derslerinin okutulup okutulmama kararını velilerin seçimine bıraktı; 1930 yılında kapatılan İmam Hatip Liseleri'nin yirmi yıl sonra yeniden açılmasına öncülük etti. İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü'nü kurdu. Köy Enstitüleri'ni yeniden düzenleyerek öğretmen okullarıyla birleştirdi. Atatürk ve Orta Doğu Teknik üniversitelerinin açılışını gerçekleştirdi. İlk Boğaz Köprüsü projesi onun zamanında ihale seviyesine kadar geldi, ancak 60 ihtilali nedeniyle proje 10 yıl sonra gerçekleşebildi.
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]
27 Mayıs 1960 darbesinin ardından Yassıada mahkemelerinde ömür boyu hapis cezasına mahkûm edilmiştir. Yargılamanın ardından Kayseri bölge cezaevine yollanan İleri, hastalanması üzerine Ankara Hastanesine kaldırıldı ve 31 Aralık 1961 günü öldü.
Anısına isminin verildiği birçok okul ve cadde bulunmaktadır. Pursaklar'daki bir mahalle de adını Tevfik İleri'den almıştır.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Yavuz Donat'ın bir yazısı
- Tevfik İleri Hakkında Röportaj 6 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: İbrahim Ethem Menderes |
Türkiye Bayındırlık Bakanı 19 Ocak 1958 - 27 Mayıs 1960 |
Sonra gelen: Daniş Koper |
| Önce gelen: Mehmet Fuad Köprülü |
Türkiye Başbakan Yardımcısı 25 Kasım 1957 - 19 Ocak 1958 |
Sonra gelen: Medeni Berk |
| Önce gelen: Hüseyin Celal Yardımcı |
Türkiye Millî Eğitim Bakanı (vekil) 22 Mayıs 1959 - 8 Aralık 1959 |
Sonra gelen: Mehmet Atıf Benderlioğlu |
| Önce gelen: Ahmet Özel |
Türkiye Millî Eğitim Bakanı 13 Nisan 1957 - 25 Kasım 1957 |
Sonra gelen: Hüseyin Celal Yardımcı |
| Önce gelen: Nuri Özsan |
Türkiye Millî Eğitim Bakanı 11 Ağustos 1950 - 5 Nisan 1953 |
Sonra gelen: Rıfkı Salim Burçak |
| Önce gelen: Kemal Satır |
Türkiye Ulaştırma Bakanı 22 Mayıs 1950 - 11 Ağustos 1950 |
Sonra gelen: Seyfi Kurtbek |
| Maarif vekilleri (1920-1923) |  | |
|---|---|---|
| Millî eğitim bakanları (1923-1983) |
| |
| Millî eğitim, gençlik ve spor bakanları (1983-1989) | ||
| Millî eğitim bakanları (1989-günümüz) | ||
| Otorite kontrolü |
|
|---|
- 22. Hükûmet - 4. Menderes Hükûmeti
- 23. Hükûmet - 5. Menderes Hükûmeti
- Cebeci Asri Mezarlığı'na defnedilenler
- 1912 doğumlular
- 1961'de ölenler
- Hemşin doğumlular
- İstanbul Teknik Üniversitesinde öğrenim görenler
- Millî Türk Talebe Birliği genel başkanları
- TBMM 9. dönem Samsun milletvekilleri
- TBMM 10. dönem Samsun milletvekilleri
- TBMM 11. dönem Samsun milletvekilleri
- Türkiye devlet bakanları
- TBMM 10. dönem başkanvekilleri
- Demokrat Parti (1946) mensubu siyasetçiler
- 20. yüzyıl Türk siyasetçileri
- TBMM 9. dönem başkanvekilleri
- Türkiye çevre, şehircilik ve iklim değişikliği bakanları
- Türkiye millî eğitim bakanları
- Türkiye başbakan yardımcıları
- Türkiye ulaştırma ve altyapı bakanları
- 19. Türkiye Hükûmeti
- 20. Türkiye Hükûmeti