Kasım Gülek
| Kasım Gülek | |
|---|---|
| |
| Türkiye Ulaştırma Bakanı | |
| Görev süresi 10 Haziran 1948 - 16 Ocak 1949 | |
| Başbakan | Hasan Saka |
| Yerine geldiği | Şükrü Koçak |
| Yerine gelen | Kemal Satır |
| Türkiye Bayındırlık Bakanı | |
| Görev süresi 10 Eylül 1947 - 10 Haziran 1948 | |
| Başbakan | Hasan Saka |
| Yerine geldiği | Cevdet Kerim İncedayı |
| Yerine gelen | Nihat Erim |
| Cumhuriyet Halk Partisi Genel Sekreteri | |
| Görev süresi 29 Haziran 1950 - 28 Eylül 1959 | |
| Genel Başkan | İsmet İnönü |
| Yerine geldiği | Tevfik Fikret Sılay |
| Yerine gelen | İsmail Rüştü Aksal |
| Türkiye Büyük Millet Meclisi 6., 7., 8., 11., 12., 13. Dönem Milletvekili | |
| Görev süresi 27 Ekim 1957 - 12 Ekim 1969 | |
| Seçim bölgesi | 1957 – Adana 1961 – Adana 1965 – Adana |
| Görev süresi 26 Mart 1939 - 14 Mayıs 1950 | |
| Seçim bölgesi | 1939 – Bilecik 1943 – Bilecik 1946 – Adana |
| Cumhuriyet Senatörü | |
| Görev süresi 13 Kasım 1969 - 10 Ekim 1971 | |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1905 Adana, Adana Vilayeti, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 19 Ocak 1996 (90-91 yaşlarında) Washington, ABD |
| Defin yeri | Asri Mezarlığı, Adana |
| Milliyeti | Türk |
| Partisi | Cumhuriyet Halk Partisi |
| Evlilik(ler) | Nilüfer Şakire Devrimel [1][2][3]
(e. 1967; ö. 1996) |
| İlişkiler | Kardeşler: Mehmet Gülek (d.? ö.?)[4] Hüseyin Rifat Gülek (d.? ö.1994)[5] |
| Çocuk(lar) | Tayyibe Gülek (d. 20 Haziran 1969)[2][3][6] Mehmet Mustafa Rıfat Gülek[3] (d. 5 Mart 1971)[3][7] |
| Bitirdiği okul | Columbia Üniversitesi Londra Üniversitesi Cambridge Üniversitesi |
| Mesleği | Ekonomist, siyasetçi |
| Dini | İslam |
Kasım Gülek (13 Aralık 1905, Adana - 19 Ocak 1996, Washington, DC), Türk ekonomist, siyasetçi, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Sekreteri (1950-59).
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Gülekzade Mustafa Rıfat Bey ve Tayyibe Hanım'ın oğludur.[3] Küçük yaştan itibaren memleket meselelerinin tartışıldığı ortamda büyüdü. İlkokulu Adana Turan Mektebinde başladı, daha sonra gittiği Galatasaray Lisesinden (o zamanki adıyla Mektebi Sultani), Robert Koleje geçti ve buradan mezun oldu. 1928'de Paris’teki Institut d'études politiques de Paris'i bitirdikten sonra Columbia Üniversitesi'nde iktisat dalında doktorasını tamamladı. Rockefeller Vakfı kursiyeri olarak daha sonra Londra Üniversitesinde ve Keynes’in öğrencisi olduğu Cambridge Üniversitesi'nde İktisat ve Maliye bölümlerinde öğrenim gördü. Daha sonra Almanya’da Berlin ve Hamburg Üniversitelerinde doktora sonrası çalışmalar yaparak hukuk eğitimini tamamladı.
Mustafa Kemal Atatürk'ün talimatıyla siyasete giren Kasım Gülek, Bilecik’ten milletvekili seçilerek Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne girdi, iki dönem Bilecik Millekvekilliğinden sonra 1946 yılında Adana’dan Milletvekili seçildi. TBMM Ticaret Komisyonu Başkanlığı yapan Gülek, 1947’de Hasan Saka Kabinesi'nin en genç bakanı olarak Bayındırlık Bakanlığı'na, 1948’de de Ulaştırma Bakanlığı'na getirildi. 1949 yılında Kore’ye giderek orada yeni göreve başlamış olan Birleşmiş Milletler Kore Komisyonu’nun Başkanlığına seçildi. 1950 seçimlerinde büyük yenilgiye uğrayan CHP’nin Genel Sekreteri seçme yetkisinin Parti Meclisi'nden alınarak delegelere verildiği ilk kurultay olan VIII. Kurultay’ında Genel Sekreter seçildi. Bundan sonra XV’inci Kurultay’a kadar yapılan tüm Kurultay’larda da Genel Sekreter seçilen Gülek, 1950 ile 1959 yılları arası aralıksız olarak CHP Genel Sekreterliği görevini sürdürdü. Gülek, yoğun memleket gezileri sayesinde siyaseti halkla iç içe yapan ve ‘çarıklı politikacı’ lakabı ile anılan siyasetçi olarak tanındı. 1959 yılında görevinden istifa etti. 1961 yılında Adana İli temsilcisi olarak Temsilciler Meclisine seçildi. Aynı yıl Lütfü Akdoğan ile Tanin gazetesini çıkarttı.[8] 1961 ve 1965 yıllarında Adana'dan Milletvekili seçilen Gülek, 1968 yılında NATO Parlamenter Asamblesi Başkanlığına seçildi. 1969 yılından 1971'e kadar Cumhuriyet Senatosu üyeliği yaptı.
Uluslararası kariyerinde ise, Birleşmiş Milletler Kore Komisyonu Başkanlığı, Kuzey Atlantik Asamblesi Başkanlığı, Avrupa Konseyi Kurucu Üyeliği, Avrupa Konseyi Parlamenter Asamblesi Başkan Yardımcılığı, NATO Parlamenterler Konferansı Başkan Yardımcılığı, Atlantik Enstitüsü Başkanlığı, Doğu Akdeniz Kalkınma Enstitüsü İkinci Başkanı görevlerinde bulundu.
Kasım Gülek, 19 Ocak 1996'da nefes darlığı tedavisi gördüğü Washington'daki Walter Reed Askeri Hastanesi'nde 91 yaşında öldü. Cenazesi Türkiye'ye getirilen Gülek, Ankara'da Kocatepe Camii'nde kılınan cenaze namazından sonra Adana'da defnedildi. Cenaze namazını Fethullah Gülen kıldırmıştır.[9]
Nilüfer Şakire H. (1932) ile evli olup XXI. Dönem Adana Milletvekili Tayyibe (1969), Mehmet Mustafa Rıfat'ın (1971) babasıdır.
Ardından
[değiştir | kaynağı değiştir]Anısına Adana şehir merkezinde bir viyadüğe, bir camiye, bir bulvara, bir köprüye ve bir çocuk parkına Kasım Gülek adı verilmiştir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Milliyet - 1 Temmuz 1967 - MİLLİYET GAZETE ARŞİVİ". gazetearsivi.milliyet.com.tr. 18 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b "Fethullah Gülen'in hayranı olduğu CHP'linin bilinmeyen sırları". OdaTV. 17 Nisan 2018. 27 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2021.
- ^ a b c d e "Türk Parlamento Tarihi II. Cilt" (PDF). 12 Kasım 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Dergisi, Altınşehir Adana Kent Kültürü ve Sanat. "Adananın İlk Türk Eczanesi". www.altinsehiradana.com. 6 Eylül 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2025-11-17.
- ^ "Robert College Alumni Magazine" (PDF), 13. İstanbul. 1995. s. 4517 Kasım 2025.
- ^ "Milliyet - 21 Haziran 1969 - MİLLİYET GAZETE ARŞİVİ". gazetearsivi.milliyet.com.tr. 30 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Milliyet - 6 Mart 1971 - MİLLİYET GAZETE ARŞİVİ". gazetearsivi.milliyet.com.tr. 18 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Lütfü Akdoğan Kimdir?". lutfuakdogan.com. 10 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2024.
- ^ "Gülen'in cenazesini kıldırdığı Gülek'le nasıl bir ilişkisi vardı?". Haber Vakti. 12 Haziran 2019. 3 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Şükrü Koçak |
Türkiye Ulaştırma Bakanı 10 Haziran 1948 - 16 Ocak 1949 |
Sonra gelen: Kemal Satır |
| Önce gelen: Cevdet Kerim İncedayı |
Türkiye Bayındırlık Bakanı 10 Eylül 1947 - 10 Haziran 1948 |
Sonra gelen: Nihat Erim |
| Parti siyasi görevi | ||
| Önce gelen: Tevfik Fikret Sılay |
Cumhuriyet Halk Partisi Genel Sekreteri 29 Haziran 1950 - 28 Eylül 1959 |
Sonra gelen: İsmail Rüştü Aksal |
| .svg){kind=logo} | |
- 1905 doğumlular
- 1996'da ölenler
- Adana ili doğumlu siyasetçiler
- Robert Lisesinde öğrenim görenler
- TBMM 6. dönem Bilecik milletvekilleri
- TBMM 7. dönem Bilecik milletvekilleri
- TBMM 8. dönem Adana milletvekilleri
- TBMM 11. dönem Adana milletvekilleri
- TBMM 12. dönem Adana milletvekilleri
- TBMM 13. dönem Adana milletvekilleri
- Cevdet Sunay tarafından seçilen cumhuriyet senatörleri
- TBMM 1961 Kurucu Meclis Adana il temsilcisi
- TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu Başkanları
- TBMM Dışişleri Komisyonu
- Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi Türk Grubu
- NATO Parlamenterler Asamblesi Türk Grubu
- NATO Parlamenterler Asamblesi Başkanları
- Cumhuriyet Halk Partisi genel sekreterleri
- Adana Asri Mezarlığı'na defnedilenler
- Türkiye çevre, şehircilik ve iklim değişikliği bakanları
- Türkiye ulaştırma ve altyapı bakanları
- 16. Türkiye Hükûmeti
- 17. Türkiye Hükûmeti