Şevket Raşit Hatipoğlu
| Şevket Raşit Hatipoğlu | |
|---|---|
| |
| Türkiye Millî Eğitim Bakanı | |
| Görev süresi 26 Haziran 1962 - 8 Haziran 1963 | |
| Başbakan | İsmet İnönü |
| Yerine geldiği | Mehmet Hilmi İncesulu |
| Yerine gelen | İbrahim Öktem |
| Türkiye Tarım Bakanı | |
| Görev süresi 10 Temmuz 1942 - 7 Ağustos 1946 | |
| Başbakan | Şükrü Saracoğlu |
| Yerine geldiği | Reşat Muhlis Erkmen |
| Yerine gelen | Faik Kurdoğlu |
| Türkiye Büyük Millet Meclisi 6., 7., 8., 12. ve 13. Dönem Milletvekili | |
| Görev süresi 25 Ekim 1961 - 12 Ekim 1969 | |
| Seçim bölgesi | 1961 – Manisa 1965 – Manisa |
| Görev süresi 3 Nisan 1939 - 24 Mart 1950 | |
| Seçim bölgesi | 1939 – Afyonkarahisar 1943 – Manisa 1946 – Manisa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1898 Menemen, İzmir, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 12 Kasım 1973 (75 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Partisi | Cumhuriyet Halk Partisi |
| Bitirdiği okul | Leipzig Üniversitesi |
Mustafa Şevket Hatipoğlu[1] (10 Ağustos 1898, Menemen, İzmir - 12 Kasım 1973), Türk devlet adamı, akademisyen.
VI. dönem (ara seçim) Afyonkarahisar, VII., VIII., XII., XIII. dönem Manisa milletvekili olarak TBMM'de yer almış; 13., 14. ve 15. Türkiye Cumhuriyeti Hükûmetlerinde Ziraat Vekili (Tarım Bakanı), 27. hükûmette Millî Eğitim Bakanı olarak görev yapmış bir siyasetçidir.
"Türkiye'de Çay İktisadiyatı" başlıklı kitabı ile çayın Türkiye'de üretiminin ekonomik şartlarını araştırdı. Türk çaycılığının kurucularından birisi kabul edilir.[2]
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]10 Ağustos 1898 tarihinde İzmir'in Menemen ilçesi, Helvacı Köyü'nde doğdu. 1916 yılında Bursa Ziraat Okulu'nu bitirdi. Aynı yıl I. Dünya Savaşı'na subay olarak katıldı; 1920 yılında terhis oldu.
1920 yılında girdiği İstanbul Halkalı Yüksek Ziraat Okulu'ndan 1923 yılında Ziraat Mühendisi olarak mezun oldu.
1923-1925 yılları arasında İzmir Ziraat Okulu'nda öğretmenlik yaptı. 1925-1926 yıllarında Paris'te Ulusal Angronik Enstitüsü'nde, 1927-1929 yılları arasında Berlin Yüksek Ziraat Okulu'nda Genel Ekonomi ve Ziraî Ekonomi alanında ihtisas yaptıktan sonra 1929-1931 Leipzig Üniversitesi'nde felsefe doktorası yaptı.
Doktorasını tamamladıktan sonra yurda dönerek 1932 - 1940 yılları arasında Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi ve Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde doçent ve profesör olarak görev yaptı.
Çay İktisadiyatı
[değiştir | kaynağı değiştir]1936 yılında devrin Ziraat Vekili Muhlis Erkmen'le Rize'ye yaptığı tetkik gezisinden sonra çay konusunu araştırmakla görevlendirildi. Bu görev, onun Rize köylüsüne ithaf ettiği “Türkiye'de Çay İktisadiyatı” adlı kitabını yazması ve Tarım Bakanlığı'na sunması ile sonuçlandı. Kitaptaki önerilerin uygulanmaya konması, Türkiye'de çay üretiminin yerleşmesinde önemli rol oynadı.[3] Hatipoğlu bu araştırmayı yapmakla yetinmeyerek Tarım Bakanlığı ve hükûmet nezdinde de ısrarlı çalışmalarla çay işinin yeniden ele alınmasında baş rolü oynamıştır.[2]
Siyasi yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ara seçimde Afyonkarahisar milletvekili seçilerek VI. Yasama döneminde TBMM'ye girdi. VII. ve VIII. dönemlerde Manisa milletvekili olarak mecliste yer aldı. 1942-1946 yılları arasında Tarım Bakanı olarak görev yaptı. Bakanlığı sırasında 1943 yılında 4481 sayılı “Ziraat Vekâleti Teşkilatının Nakil ve Teknik İşletme Vasıtaları ile Teçhizi Kanunu”nun çıkarılmasını sağlayarak, tarım hizmetlerinin görülmesi için Tarım Bakanlığı teşkilatının teknik araçlar ve imkânlarla donatılmasını mümkün kıldı;[2] 4486sayılı kanunla Teknik Tarım ve Teknik Bahçıvanlık Okulları açılmasını sağladı. 4604 sayılı kanunu çıkartarak, Türkiye Ziraî Donatım Kurumu'nu kurdu. 4753 sayılı Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu ile 5000 dönümden fazla toprak sahiplerinin topraklarını kamulaştırarak topraksız çiftçiye dağıtmayı sağlamak istedi ancak kanun uygulamaya geçmedi.
Temsilciler Meclisi'nde Manisa İli temsilcisi olarak yer aldı (6 Ocak 1961 - 15 Ekim 1961).
1961 yılı seçimlerinde yeniden Manisa milletvekili seçildi. 1962-1963 yıllarında Millî Eğitim Bakanı olarak görev yaptı. Manisa milletvekilliği görevine XIII. yasama döneminde de devam etti.
Evli ve 4 çocuk babası olup, 12 Kasım 1973 tarihinde hayatını kaybetti.
Başlıca basılı eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Türkiye Ekonomisinin Temeli, Ziraat (1932)
- Türkiye Dış Ticareti'nde Ziraatın Payı (1936)
- Türkiye Ziraatında Hububatın Yeri ve Önemi (1937)
- Türkiye'de Çay Ekonomisi (1939)
- Ziraat Aleminden Vakıalar ve Düşünceler (1939)
- Ormancılıktan Vakıalar ve Düşünceler (1965)
Başlıca diğer eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Prof. Dr. Şevket Raşit Hatipoğlu 1942-1946 tarihleri arasındaki Tarım Bakanlığı sırasında Türkiye'de Tarım Reformu'nun temel taşları olan yasaları hazırlamış ve kurumları kurmuştur. Özetle bunlar,
- Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu
- Türkiye Zirai Donatım Kurumu
- Devlet Üretme Çiftlikleri: Bunların en büyüğü 1,700,000,000 m² (1,700,000 dekar) olan Ceylanpınar Devlet Üretme Çiftliğidir.
- Ormanların Korunması Kanunu ve Devlet Orman İşletmeleri Kurulması
- Teknik Ziraat ve Bahçıvanlık Okulları
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ "TBMM Albümü 4. Cilt (1960-1983)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 21 Ocak 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2022.
- ^ a b c "Çaya Gönül Verenler - Prof. D. Raşit Hatipoğlu, Biriz.biz sitesi, Erişim tarihi:18.07.2012". 9 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2012.
- ^ "Dr. Ali Rıza Saklı, Çayda Ziraatçi ve İktisatçı Yaklaşımları, Cayhaber.net, Erişim tarihi:18.07.2012". 13 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2012.
- Genel
- KARAKAŞ, Y. (2014). Manisa Milletvekillerinden Şevket Raşit Hatipoğlu (1898-1973)16 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi; 12(3): 122-139.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Mehmet Hilmi İncesulu |
Türkiye Millî Eğitim Bakanı 26 Haziran 1962 - 8 Haziran 1963 |
Sonra gelen: İbrahim Öktem |
| Önce gelen: Muhlis Erkmen |
Türkiye Tarım Bakanı 10 Temmuz 1942 - 7 Ağustos 1946 |
Sonra gelen: Faik Kurdoğlu |
| Maarif vekilleri (1920-1923) |  | |
|---|---|---|
| Millî eğitim bakanları (1923-1983) |
| |
| Millî eğitim, gençlik ve spor bakanları (1983-1989) | ||
| Millî eğitim bakanları (1989-günümüz) | ||
| Tarım Bakanları (1923-1974) |
|  |
|---|---|---|
| Orman Bakanları (1969-1980) | ||
| Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanları (1974-1980) | ||
| Tarım ve Orman Bakanları (1980-1983) | ||
| Tarım, Orman ve Köyişleri Bakanları (1983-1991) | ||
| Tarım ve Köyişleri Bakanları (1991-2011) | ||
| Orman Bakanları (1991-2003) | ||
| Çevre ve Orman Bakanları (2003-2011) | ||
| Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanları (2011-2018) | ||
| Orman ve Su İşleri Bakanları (2011-2018) | ||
| Tarım ve Orman Bakanları (2018-günümüz) | ||
- 27. Hükûmet - 9. İnönü Hükûmeti
- 1898 doğumlular
- 1973'te ölenler
- İstanbul Halkalı Yüksek Ziraat Okulunda öğrenim görenler
- Menemen doğumlular
- Türk profesörler
- Türk ekonomi akademisyenleri
- Türkiye devlet bakanları
- TBMM 6. dönem Afyonkarahisar milletvekilleri
- TBMM 7. dönem Manisa milletvekilleri
- TBMM 8. dönem Manisa milletvekilleri
- TBMM 12. dönem Manisa milletvekilleri
- TBMM 13. dönem Manisa milletvekilleri
- TBMM 1961 Kurucu Meclis Manisa il temsilcisi
- Cumhuriyet Halk Partisi Parti Meclisi üyeleri
- TBMM Anayasa Komisyonu
- TBMM Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu
- TBMM Dışişleri Komisyonu Başkanları
- Çay
- İzmir ili doğumlu akademisyenler
- Türkiye millî eğitim bakanları
- Türkiye tarım ve orman bakanları
- 13. Türkiye Hükûmeti
- 14. Türkiye Hükûmeti
- 1948 Türkiye İktisat Kongresi'ne katılanlar