Gömeç Kulesi

Gömeç Kulesi
Erdemli, Türkiye
Kulenin görünümü
Koordinatlar	36°29′25″K 34°8′8″D
Tip	Kule
Yapı tarihçesi
İnşa ettiren	Antik Roma

Gömeç Kulesi, Türkiye'nin Mersin ilinin Erdemli ilçesinde bulunan Roma döneminden kalma bir kuledir.

Konumu

Gözetleme kulesi, Mersin ilinin Erdemli ilçesinde, Kızkalesi'nin yaklaşık 3 kilometre kuzeyinde, Erdemli'nin 20 kilometre güneybatısında yer almaktadır. Kızkalesi'nin (antik Korikos) dağlık hinterlandında, sur kalıntılarıyla birlikte 240 metre yüksekliğindeki bir tepe üzerinde, buradan Şeytanderesi vadisinin doğu yakasına, oradan da kaya mezarlarına uzanan yol üzerinde yer alıyor. Adamkayalar, Hüseyinler üzerinden Cambazlı'ya geçerek Uzuncaburç'ta son bulmaktadır. Yaklaşık 200 metre uzaklıkta eski kule, iki kilometre güneydoğusunda Sarayın Kulesi ve üç kilometre güneybatıda Akkum Kulesi olmak üzere bölgede başka kuleler de bulunmaktadır.

Tanımı

Neredeyse tamamı sağlam olan kulenin yüksekliği 11,32 metredir. Zemin seviyesinde 4,7 x 4,7 metrelik bir taban alanına sahip olup üstte 4,2 x 4,2 metreye düşmektedir. Her katmandaki taşların aynı boyutta olduğu, ancak farklı katmanlardaki taşların boyutlarının farklı olabileceği, sözde izodomum tekniği kullanılarak harçsız taş bloklardan inşa edilmiştir. Blokların yüksekliği 80 ila 30 santimetre arasında değişmektedir. Kapı güney tarafta yer alır ve 1,9 x 0,96 metre boyutlarındadır. Üstünde, dış duvarda, bir sundurmayı desteklemek için inşaattan bir süre sonra eklenen bir dizi 13 kiriş deliği bulunmaktadır.

Dört kat var. Birinci katın güney tarafında tuğlayla örülmüş bir pencere bulunmaktadır. onun üstünde, ikinci katta bir yarık pencere, üçüncü katta ise her iki tarafta yaklaşık 85 santimetre büyüklüğünde kare bir pencere vardır. Üçüncü katın doğu ve batı duvarlarında da sonradan küçük bloklarla kapatılan pencereler vardı. Birinci katın batı duvarında halen bir yarık pencere bulunmaktadır. Kuzey duvarında herhangi bir katta açıklık bulunmamaktadır.

Kapı içeriye ve sağa doğru açılıyordu. Ankraj plakası ve kapı menteşeleri için delikler görülebilir. İçten bir kiriş ve iki çubukla, dıştan ise tek bir kirişle cıvatalanmıştır. Kulenin iç duvarlarında, dört seviyedeki döşeme kirişleri için kiriş delikleri bulunmaktadır; en alttakiler doğrudan kapı pervazının üzerindedir. Birinci, üçüncü ve dördüncü katlarda kirişler kuzey-güney yönünde, ikinci katta ise doğu-batı yönünde uzanıyordu. En üst kat, iki kat taş blok ve mazgallarla çevrelenen izleme platformuydu. Bunlar neredeyse tamamen sağlam, merlonların eyer şeklindeki üst kısımları bazı durumlarda hala korunuyor.

Kulenin çevresinde zeytinyağı presi de dahil olmak üzere çeşitli binaların yıkık duvarları bulunmaktadır.

Galeri

• 
  Kirişler için delikli kapı
• 
  Kiriş delikli batı duvarı içi
• 
  İçeriden kapı
• 
  Kapı kenarı

Kilikya kuleleri

Kilikya'da, özellikle Göksu Nehri ve Limonlu Çayı arasındaki bölgede çok sayıda Geç Helenistik ve Roma kulesi bulunmaktadır. Bunlardan bazıları bağımsızdı, bazıları yerleşim yerlerinin veya kalelerin parçalarıydı, ancak hepsinin gözetleme kulesi olarak hizmet ettiği görülür. MÖ 2. yüzyılda Selefkî'den Roma kontrolüne geçiş sırasında bölgeye yerleşen korsanların saldırılarına karşı koruma sağladılar. Farklı zamanlarda bölgenin ana kenti olan Korykos ve Elaiussa Sebaste'nin etrafında izodomik tarzda beş müstakil kule (Akkum, Boyan, Gömeç, Sarayın ve Yalama) kümeleniyor. Aynı zamanda ev ve depo olarak da hizmet verdikleri görülür. Alt katlar karanlıktı ve bu nedenle tahıl gibi gıda maddelerinin depolanması için kullanılabilirken, aynı zamanda çevrede yaşayanlar için bir sığınak yeri olarak da hizmet verebilirdi. Üst platformun mazgalları okçulara karşı koruma sağlıyordu. Farklı kulelerin benzer tarzı ve birbirlerinden üç ila beş kilometre uzakta olmaları nedeniyle, bunların bir grup olarak inşa edildiği, belki de birbirleriyle sinyaller aracılığıyla iletişim kurma amacı taşıdığı sonucuna varılabilir. Muhtemelen MÖ 133'te Seleukos egemenliğinin sonu, MÖ 65'te korsanların Pompey tarafından yenilgiye uğratılması ve (en geç) MS 74'te bölgenin bir Roma eyaletine dönüştürülmesi arasında inşa edilmişlerdir.

Konuyla ilgili yayınlar

• Josef Keil, Adolf Wilhelm: Denkmäler aus dem rauhen Kilikien, (= MAMA 3), Manchester 1931, ss. 119-120 Tab. 45 Fig. 146
• Serra Durugönül: Türme und Siedlungen im Rauhen Kilikien. Asia Minor Studien Band 28. Rudolf Habelt, Bonn 1998 3-7749-2840-1 ss. 66-74