Limonlu Çayı
| Limonlu Çayı (Lamos, Lamus) | |
|---|---|
 | |
| Genel bilgiler | |
| Kaynak | Yüğlük Dağı |
| Ağız | Limonlu, Akdeniz |
| Ağız rakımı | 0 m |
| Uzunluk | 130 km |
| Havza alanı | 1500 km² |
| Debi | 6,01 m³/sn (Kızılgeçit)[1] |
Limonlu Çayı (antik grek:Lamos, Latin: Lamus), Toroslardan kaynağını alan, Mersin ili sınırlarında bulunan çay. Karaaydin yöresinde Yüğlük Dağından kaynağını alır, Aksıfat Deresi ile birleşir Limonlu'da Akdenizi dökülür. Halk arasındaki adı Lamas Çayı'dır.
Akarsu 1500 km² büyüklüğündeki karstik alanın sularını toplar, uzunluğu 130 km'dir. Evdirek, Susma ve Akçay önemli kollarıdır. Kar erimelerinin yanında karstik kaynaklarda akarsuyu besler.
Akarsu üzerinde Roma dönemine ait üç su iletim sistemi tespit edilmiştir. Çay Limonlu beldesi yakınlarında antik Lamas kenti yanından geçer.[1]
Çayda; Dere kayası, Siraz balığı, Karabalık, Çöpcü balığı ve Bıyıklı balık türlerinin yaşadığı tespit edilmiştir.[2]
Limonlu Çayı üzerinde, Mersin Ili, Erdemli Ilçesi, Yeniyurt Köyü sınırlarında nehir tipi üretim yapacak olan Lamas III-IV HES kurulmuştur. 36 MW kurulu güce sahip santralde, yıllık 98,98 GWh elektrik üretilir.[3]
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Nehrin eski adı Lamos (Grekçe: Λάμος, Latince Lamus, Arapça: اللامس, al-Lāmis) idi. Nehir, batıda Dağlık Kilikya (Kilikia Tracheia) ile doğuda Düz Kilikya (Kilikia Pedias) arasındaki sınırı oluşturuyordu. Ağzında, daha önce çevre bölge Lamotis'un başkenti olan Lamos olan Antiochia Lamotis, şehri vardı.[4] Daha önce Kleisura olarak bilinen imparatorluğun sınır bölgesinin bir parçası olan Seleukia'nın (Silifke) Bizans themasının doğu ucunu oluşturdu. Böylece nehir, imparatorluğun Arap Halifeliği ile olan sınırının bir bölümünü oluşturdu. 9. ve 10. yüzyıllar boyunca nehir, birkaç Arap-Bizans esir değişimi yapıldığı yer oldu. Bu değişimlerin ilki 797 veya 805'te Halife Harun Reşid ve Bizans İmparatoru I. Nikiforos döneminde meydana geldi.[5] On iki gün içinde 3.700 Arap tutuklu serbest bırakıldı. Son tutuklu değişimi 946'da VII. Konstantinos ve Mutî yönetiminde gerçekleşti. 2.482 Müslüman erkek ve kadın serbest bırakıldı, 230'u esaret altında tutuldu. Daha sonra, burası Bizanslılara ait olduğu için başka yerlerde mübadele yapıldı.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b BENZEDEN, Prof. Dr. Ertuğrul ve ark. "Mersin-Limonlu Havzası Lamas Hidroelektrik Santralları" (PDF). imo.org.tr. 8 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Ekim 2016.
- ^ "Faaliyet Alani ve Çevre Faunasi" (PDF). gama.com.tr. 8 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2016.
- ^ "Lamas Çayı". enerjiatlasi.com. 3 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2016.
- ^ Alexander Cornelius Polyhistor, Stephanos Byzantinos tarafından alıntılandı; Batlamyus 5.8.6; Strabon, Coğrafya, 14.5.6-7)
- ^ Huart, Cl. (1986). "Lamas-Ṣū". Bosworth, C. E.; van Donzel, E.; Lewis, B.; Pellat, Ch. (Ed.). The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume V: Khe–Mahi (İngilizce). Leiden: E. J. Brill. s. 647. ISBN 978-90-04-07819-2.
