Çarşı (taraftar grubu)
| Çarşı | |
|---|---|
 | |
| Kuruluş | 1982 |
| Kulüp | Beşiktaş JK |
| Slogan | Çarşı Her Şeye Karşı |
| Merkez | Büyük Beşiktaş Çarşısı |
| Stadyum | BJK İnönü Stadyumu, Beşiktaş Park |
| Önemli kişiler | Mehmet Işıklar (kurucu) Alen Markaryan tanınmış liderlerinden |
| Renkler | Siyah-Beyaz |
| Resmî site | forzabesiktas.com |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Çarşı veya tam adıyla Beşiktaş Çarşı Grubu, Beşiktaş Jimnastik Kulübü'nün siyah-beyaz renklerine gönül vermiş tutkulu taraftar grubunun ismidir. 1982 yılında kurulan grup, futbol takımının maçlarını ağırlıklı olarak Tüpraş Stadyumu'nun Kapalı Tribünü'nden izlemektedir. En bilinen sloganları arasında "Çarşı her şeye karşı" ve "Evdeki hesap Çarşı’ya uymaz" yer alır. Grubun en tanınan amigosu Alen Markaryan’dır. İsmini, Beşiktaş’taki Büyük Beşiktaş Çarşısı’ndan almaktadır. Çarşı, birçok kitaba ve yüksek lisans tezine konu olmuştur.
27 Mayıs 2008 tarihinde Çarşı Grubu'nun varlığını sona erdirme kararı alınmış; ancak 21 Ağustos 2008 tarihinde yaklaşık 200 kişilik bir taraftar grubu, “Alem biter, ortam biter, Çarşı bitmez” diyerek Maçka Parkı'nda bir araya gelmiş ve grubun tezahüratlarıyla birlikte varlığını sürdüreceğini duyurmuştur.
Grubun özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Beşiktaş Çarşı Grubu, 1980'li yılların ortalarından itibaren ortaya çıkan ve 1990'lı yıllarda geniş kitlelerce tanınır hale gelen bir taraftar topluluğudur. Homojen bir yapıya sahip olmayan grup, belirli bireylerle sınırlı kalmamakta; farklı sosyal sınıflardan, kültürel çevrelerden, etnik kimliklerden ve zaman zaman birbiriyle çelişen politik ya da ideolojik görüşlerden gelen bireyleri bünyesinde barındırmaktadır. Bu çeşitliliğe karşın, grubun en belirgin özelliği, genel bir muhalif duruş ve söylem etrafında şekillenen ortak bir kimlik geliştirmiş olmasıdır.
Grup içerisinde Beşiktaş Jimnastik Kulübü ile doğrudan bağlantılı bireyler bulunabildiği gibi, özerk ve bağımsız bir taraftar kimliğiyle hareket eden kişiler de yer almaktadır. Üyelik yapısı zamanla değişkenlik gösterse de grup, belirli bir yönelim ve duruşu sürdürmektedir. Çarşı Grubu, zaman zaman şiddet olayları ve taraftarlar arası çatışmalarla da anılmakta; grup adını kullanan çeşitli alt oluşumlar bulunmakta ve bu oluşumlar arasında sağ ve sol siyasi eğilimler arasında gerilimler yaşandığı gözlemlenmektedir.[1]
Bununla birlikte Çarşı Grubu tribünde muhalif söylemlere yer verir, sol politik söyleme ait kavramları ve sembolleri benimsemesi, güncel politik konulara ilişkin çoğu zaman tavır takınması olmaktadır.[2] Örneğin Çarşı yazarken A'yı anarşizmin sembolü olan yuvarlak içindeki a şeklinde yazmaları, genelde milliyetçi ve ülkücülerin egemen olduğu kabul edilen tribünlerde rastlanmaz. Grubun çıkışlarında belirgin bir özellik olarak anti-faşist bir söylem görülmektedir. Ayrıca grup içinde kendilerini demokrat, sosyal demokrat, sosyalist, ekolojist vb. şeklinde de ifade edenlerin varlığı da söz konusudur.
Türkiye'de yaşanan terör olaylarını protesto amaçlı biri 2007 yılında Liverpool FC ile oynanan Şampiyonlar Ligi maçı ve 2008 yılındaki Galatasaray maçında kapalı tribünü kaplayacak şekilde "Şehitler ölmez vatan bölünmez" yazılı bayrak açmışlardır. Bu bayrak ulusal basın olmak üzere genel olarak olumlu karşılanırken, bazı çevreler tarafından ise bu pankartın Çarşı'nın klasik tavrına ters düştüğü ve bayrağın içeriğinin şovenizm taşıdığı savunulmuştur.[3]
Eylemleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Çarşı Grubu medyada pek çok kere özel programlar ve haberlerde yer almıştır. Mehmet Ali Birand'ın sunduğu haber programı 32. Gün'de Çarşı için özel bir program yapılmıştır.[4] Ayrıca, pek çok dergi ve gazetedeki yazı dizisine konu olan Çarşı Grubu, Haber Dergisi Nokta'nın 4 Ocak 2007 sayılı nüshasına kapak olmuştur.[5] 19 Aralık 2006 günü ise İletişim Yayınları "Çarşı Neye Karşı" adıyla bir konferans düzenlemiştir.[6] Çarşı Grubu, popülerliği ve söylemleri ile TV dizilerinde de yer bulmuştur.[7][8]
Gazetelerde Fatih Terim'in Mehmet Ağar ile birlikte resimleri yayımlanıp ''İmparator'' diye tanımlandığı sırada Çarşı Grubu, "İmparatorluk değil tam demokrasi" diye pankart açarak tavır sergilemiştir. Ayrıca "Çarşı Alayına karşı" sloganı da söz konusu grubun hem öteki takımlara hem politik kimliklere karşı duruşunu ifade etmektedir. Bülent Ecevit'in ölümü üzerine resmi sitelerine koydukları "Kara Kartal seni unutmayacak Karaoğlan" sloganıyla ilgi çekmiştir.
Eylemleri arasında Barcelona'nın Kamerunlu siyahi oyuncusu Samuel Eto'o'ya La Liga'da hemen her maçta yapılan ırkçı tezahüratlar nedeniyle "çArşı ırkçılığa karşı -hepimiz Eto'yuz!" pankartları ile destek vermeleri gelmektedir.[9]
Grup, 1995-1997 yıllarında "Forza Beşiktaş" adında hiçbir yayın grubuna bağlı olmadan bir fanzin tarzında haftalık dergi çıkarmıştır. Bu dergi sadece bir spor kulübünün taraftarları tarafından hazırlanıp yayınlanan ilk süreli yayın olmuştur.
Çarşı Grubu'nun bir diğer tavrı nükleer enerji santrallerine karşı duruşudur. 2005/06 sezonunda bazı maçlardan önce açtıkları "Çarşı Nükleer Santrallere Karşı" yazılı pankartlarla ve Sinop'ta düzenlenen nükleer karşıtı gösterilere katılmışlardır.[10][11] 2006/07 sezonunda BJK İnönü Stadyumu'nda oynanan Galatasaray derbisinde ise Greenpeace örgütü ile birlikte "Nükleersiz Türkiye" yazılı bir pankartla gösteri yapmışlardır.
2007 yılında kuruluşunun 25. yılını kutlayan Çarşı, bu sebeple düzenleyeceği etkinliklere Kızılay'a topluca kan bağışında bulunarak başlamıştır.[12][13] 21 Nisan 2007 günü oynanan lig maçı öncesi Beşiktaş'ta kurulan çadırlarda 250'den fazla kişi kan vermiştir. 25. yılın anısına düzenlenen bir başka sosyal etkinlik ise "Hediyeni kap, Miniatürk'e gel" sloganı ile 25 Nisan 2007'de kimsesiz çocuklara oyuncak ve kırtasiye dağıtılan organizasyon olmuştur. Sosyal konularda yaptıkları eylemlerden biri de 2008 yılında Almanya'da Neonaziler tarafından kundaklanan Türk ailenin evinin önündeki eylemleri olmuştur.[14]
Grubun ulusal basında yer alan tavırlarından biri de Mart 2008'de oynanan Galatasaray maçı öncesi resmi sitelerinde alkol karşıtı bir slogan yerleştirip, maç günleri alkol alınmaması kararıdır.[15][16]
Grubun öncülüğünde Beşiktaş taraftarı, 27 Ekim 2011 tarihindeki Beşiktaş-Fenerbahçe maçının bitiminde atkılarını sahaya atarak Van'daki depremzedelere yardımda bulunmuşlardır.[17]
Beşiktaş Çarşı Taraftar Grubu, il trafik kodu 65 olan Van için 20 Kasım 2011 tarihindeki Beşiktaş-Galatasaray maçının 65. dakikasında üstlerini çıkararak soğukla mücadele eden depremzedelerin durumuna dikkat çekmiştir.[18]
Gezi Parkı olayları kapsamında Beşiktaş İnönü Stadı yıkımında kullanılan ekskavatörü kullanarak TOMA'ları geri püskürtmüşlerdir. Ekskavatöre "POMA, (Polis Olaylarına Müdahale Aracı)" adını vermişlerdir.[19]
Çarşı, 26 Şubat tarihinde Antalyaspor ile oynanan maçta, 6 Şubat depreminden etkilenen depremzedelere yardım etmek amacıyla anlamlı bir hareket gerçekleştirdi. Sahaya peluş oyuncaklar atan grup, aynı zamanda depremden etkilenen 11 il için skor tablosunda isimlerini paylaştı. Beşiktaş takımı da depremden etkilenen şehirler için sahaya arka üst sponsor ismi olan "Beko" yerine depremden etkilenen şehirlerin adlarıyla maça çıktı. Bu hareketler, depremzedelere destek olmak ve farkındalık yaratmak amacıyla gerçekleştirildi. Bu haber dünya basınında yayınlandı ve bu hareket ile tebrik edildi.[20] Toplumsal duyarlılık gösteren bu tür hareketlerin önemi, insanların birbirlerine olan yardımseverliğini ve dayanışmasını arttırarak ülkemizdeki kardeşlik ve birlik duygusunu güçlendirdi.[20][21]
Asi Ruh belgeseli
[değiştir | kaynağı değiştir]2007 yılında kuruluşun 25. yılını kutlayan Çarşı Grubu hakkında Pancard Film adlı prodüksiyon şirketi bir belgesel hazırlamıştır. Ön hazırlıkları bir yıldan fazla süren ve taraftarlardan toplanan video ve fotoğraflarla desteklenen belgesel 2008 yılında tamamlanmıştır. Genel olarak tribün içinden çıkan kişilerin anılarının, dış saha maçlarındaki yolculukların ve BJK İnönü Stadyumu ve Beşiktaş semtindeki maç günündeki olayların anlatıldığı belgeselde ayrıca Beşiktaşlı ve diğer takımın sporcularının da röportajları yer almaktadır.[22][23][24][25]
Ayrıca Lig TV adlı televizyon kanalı "Çarşı’nın Yürüyüşü" adlı bir belgesel hazırlayarak televizyonda yayınlamıştır.[26]
Grubun kendini feshetmesi ve tekrar geri dönmesi
[değiştir | kaynağı değiştir]27 Mayıs 2008 Tarihinde Çarşı Grubu, çeşitli nedenlerden dolayı varlığını sona erdirme kararı aldıklarını açıkladılar.[27] Çarşı ile ilgili "Asi Ruh" belgeselinin Beşiktaş Kültür Merkezi'ndeki galasında konuşan tribün lideri Alen Markaryan, Çarşı'nın Beşiktaş'ın önüne geçtiği yönündeki eleştiriler ve çeşitli spekülasyonlar sebebiyle "Çarşı kendini feshetmiştir" dedi ve ekledi: "Çarşı artık yok!.."[28][29]
Çarşı grubunun resmi sitesi forzabesiktas.com'da, Alen Markaryan adına açıldığı belirtilen başlıkta da haberin doğru olduğu teyit edildi ve "Kanallarda ve internet sitelerinde geçen haber doğrudur. Çarşı ismi bitmiştir." ifadesi yer aldı.[30]
22 Ağustos 2008 tarihinde Çarşı Grubu yeniden tribünlere dönme kararı aldı. Çarşı grubunun resmi sitesi forzabesiktas.com'da haber teyit edildi ve "dosta düşmana ilan ediyoruz. Yeni dönemde Çarşı Grubu olarak yeniden tribünlerde olacağız" denildi.[31] Çarşı, 1 Şubat 2022 tarihinde tekrar tribünlere döndü.[32]
Aldığı ödüller
[değiştir | kaynağı değiştir]ABD spor taraftarları tarafından yapılan oylamada, Çarşı grubu Beşiktaş'ın 2007 yılında Liverpool'u 2-1 yendiği mücadelede yaptığı gösteriyle tüm zamanların en iyi taraftar grubu seçildi.[33]
Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği'nin 2012 Yılı Empati Ödülü, Van Üşüyor sloganıyla depremzedelere destek veren Beşiktaş Çarşı Taraftar Grubu'na verildi.[34]
Gezi Parkı protestolarında aktif rol oynayan Çarşı grubuna 2013 yılında Uluslararası İşçi Filmleri Festivali tarafından "Gezi ödülü" adı altında festival ödülü takdim edilmiştir.[35][36][37]
Ses rekoru
[değiştir | kaynağı değiştir]Beşiktaş 24 Ekim 2007 tarihinde UEFA Şampiyonlar Ligi grup maçında 132 desibel ile dünya rekoruna ulaşmış ve Eurosport ile UEFA'nın internet sitesinde de bu rekora yer verilmişti. Ancak bu maçta Guinness hakem heyetinin olmaması nedeniyle siyah beyazlı taraftarların rekoru resmiyet kazanmamıştır. Son olarak 13 Nisan 2016 tarihli gazete ve sosyal medya haberlerinde, 11 Nisan 2016 günü Bursaspor ile oynanan Vodafone Arena açılış maçında yeni desibel rekorunu gerçekleştirdikleri ve rekoru 135 desibele çıkardıkları dile getirilmiştir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Radikal İsmet Berkan yazısı "Çarşı Savaşa Karşı". 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2008.
- ^ "[[Milliyet]], [[Ece Temelkuran]] yazısı "Dosta düşmana karşı Şampiyon Çarşı!"". 22 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2008.
- ^ "Şehitler Ölmez bayrağına bir eleştiri". 4 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2008.
- ^ "32.Gün - Çarşı Nedir?". 9 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2008.
- ^ "Çarşı, Türk futbolunun en ilginç tribün örgütlenmesi". 11 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2008.
- ^ "Çarşı Neye Karşı? (İletişim Yayınları)". 7 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2008.
- ^ "Çarşı nezarete karşı ve köprü dizisi". 17 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2008.
- ^ "Avrupa Yakası". 3 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2010.
- ^ "Hepimiz Eto'yuz". 14 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2010.
- ^ "Hürriyet 25.03.2006". 15 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2008.
- ^ "Sabah Ekonomi - Sinoplu nükleer santrale 'hayır' dedi, Çarşı da oradaydı alt başlığı". 25 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2008.
- ^ "Ajansspor.net - Çarşıdan örnek davranış". 28 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2008.
- ^ kizilay.org.tr / Çarşı Grubundan Örnek Davranış[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Haber3.com - Çarşı'dan örnek davranış !". 26 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2013.
- ^ "Milliyet Gazetesi - Bravo Çarşı'ya". 23 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2008.
- ^ "haber7.com - Çarşı derbi günü alkole de karşı!". 5 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2008.
- ^ Van için 30 bin atkı!
- ^ "Van için soyundular". 3 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2012.
- ^ POMA-TOMA KOVALAMACASI[ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b ""Bu oyuncak sana arkadaşım" kampanyası dünya basınında". NTV. 27 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2023.
- ^ "Beşiktaş taraftarları sahaya peluş oyuncak atıyor". YouTube videosu. 20 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Asi Ruh - 1. fragman". 5 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2008.
- ^ "Asi Ruh - 2. fragman". 3 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2010.
- ^ "Asi Ruh - 3. fragman". 3 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2010.
- ^ "Asi Ruh - 4. fragman". 13 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2008.
- ^ "Lig TV - Çarşı'nın yürüyüşü". 31 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2008.
- ^ "NVSMSNBC - Taraftar grubu Çarşı kendini feshetti". 28 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2008.
- ^ "Hürriyet Gazetesi - Çarşı Grubu kendini feshetti". 30 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2008.
- ^ "Sabah Gazetesi - Çarşı kendine de karşı". 31 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2008.
- ^ "Forzabesiktas.com açıklaması". 1 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2008.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2008.
- ^ "Çarşı Kapalı'ya dönüyor". 2 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Hürriyet (Ekim 2010). "ABD 'En İyi Taraftar' Olarak Çarşı'yı Seçti". Hürriyet. 7 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2011.
- ^ Haber1903 (Kasım 2012). "Yılın 'empati ödülü'nü Çarşı aldı!". AA. 29 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2012.
- ^ "Çarşı Grubu'na 'Gezi' ödülü İhlas Haber Ajansı". IHA. 17 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "İşçi Filmleri Festivali'nde 'Çarşı'ya 'Gezi' ödülü". www.cumhuriyet.com.tr. 12 Eki 2013. 17 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2024.
- ^ "İşçi Filmleri Festivali'nde 'Çarşı'ya 'Gezi' ödülü". Odatv. 10 Ara 2013. 17 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2024.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Çarşı Grubu resmi sitesi 2 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Twitter'da Çarşı
- Instagram'da Çarşı
- Facebook'ta Çarşı
- YouTube'da Çarşı
- ASİ RUH - Beşiktaş Çarşı Belgeseli