Sakroileit
| Sakroileit | |
|---|---|
| Diğer adlar | Sakroiliak eklem disfonksiyonu |
 | |
| Sakroiliak eklemlerin manyetik rezonans görüntüleri. (a) İntravenöz kontrast enjeksiyonundan önce ve (b) sonra T1 ağırlıklı yarı koronal kesitler. Sağ sakroiliak eklemde (ok işareti) aktif sakroileit izlenmektedir. Hasta psoriatik artrit tanılıdır. | |
| Olağan başlangıcı | Akut veya kronik |
| Uzmanlık | Romatoloji, Fiziksel tıp ve rehabilitasyon |
| Belirtiler | Bel, kalça ve gluteal bölgede ağrı, tutukluk |
| Komplikasyon | Hareket kısıtlılığı, radiküler ağrı |
| Nedenleri | Spondiloartropatiler (örn. Ankilozan spondilit), osteoartrit, travma, gebelik, enfeksiyon (örn. Bruselloz) |
| Tanı | Fizik muayene, Röntgen, MRG |
| Ayırıcı tanı | Bel fıtığı, mekanik bel ağrısı |
| Tedavi | Fizik tedavi, NSAİİ'ler, istirahat, eklem içi steroid enjeksiyonları |
| İlaç | İbuprofen, lidokain, kortikosteroidler |
| Prognoz | Altta yatan nedene bağlı |
Sakroileit, omurganın tabanı (sakrum) ile leğen kemiğinin (ilium) birleştiği yer olan sakroiliak eklemde (SİE) meydana gelen enflamasyondur.[1][2] "Sakroileit" terimi, sakrum, ilium ve enflamasyonu ifade eden Latince -itis ekinin birleşiminden türetilmiştir.
SİE'deki enflamasyon birkaç farklı süreçle gelişebilir. Sakroileit; Ankilozan spondilit, psoriatik artrit, reaktif artrit veya ülseratif kolit ve Crohn hastalığı gibi inflamatuar bağırsak hastalıkları ile ilişkili artritleri içeren spondiloartropati grubunun temel bir özelliğidir. Ayrıca bruselloz kaynaklı artritin en yaygın prezentasyonudur. Bazı durumlarda ise sakroiliak eklem sorunları doğum sırasındaki travmalar, diğer yaralanmalar, doğumsal durumlar veya viral/bakteriyel enfeksiyonlardan kaynaklanabilir.[3]
Belirtiler ve bulgular
[değiştir | kaynağı değiştir]Sakroileitli hastalar semptomları çeşitli şekillerde deneyimleyebilir, ancak bu genellikle SİE üzerine binen yük miktarı ile ilişkilidir. Semptomlar yaygın olarak belin alt bölgesinde, kalçalarda veya gluteal bölgede (kaba et) uzun süreli, enflamatuar karakterde ağrıyı içerir.[4] Ağrı tipik olarak radiküler (yayılan) değil, aksiyeldir; yani patolojinin olduğu bölge ile ağrının hissedildiği bölge aynıdır. Ancak daha şiddetli vakalarda ağrı radiküler hale gelebilir ve bacaklar, kasık ve ayaklar gibi vücudun ilgisiz görünen bölgelerinde hissedilebilir.
Semptomlar genellikle aşağıdaki durumlarda şiddetlenir:
- Oturur pozisyondan ayağa kalkarken
- Uzun süre yürümek veya ayakta durmak
- Koşmak
- Merdiven çıkmak
- Uzun adımlar atmak
- Yatakta dönmek
- Tek bacak üzerine daha fazla ağırlık vermek[5]
Nedenler
[değiştir | kaynağı değiştir]Sakroileit, SİE içindeki her türlü enflamasyonu tanımlayabildiğinden, buna neden olan çeşitli faktörler olabilir. Bunlar şunları içerir:
- Dejeneratif artrit: Omurganın osteoartriti, eklemlerde dejenerasyona neden olarak enflamasyona ve eklem ağrısına yol açabilir.
- Spondiloartropatiler: Ankilozan spondilit, psoriatik artrit, reaktif artrit veya ülseratif kolit ve Crohn hastalığı gibi inflamatuar bağırsak hastalıkları ile ilişkili artritler bu grupta yer alır. Özellikle Ankilozan Spondilitte sakroileit, hastalığın erken ve belirleyici bir bulgusudur.
- Gebelik: Doğuma hazırlık sürecinde SİE'lerin genişlemesi ve esnemesi sonucu enflamasyon oluşabilir. Ayrıca gebelik sırasında taşınan ek ağırlık, eklemlere fazladan stres bindirerek anormal aşınmaya neden olabilir.
- Travmatik yaralanmalar: Düşme veya trafik kazası gibi bel, kalça veya bacakları etkileyen travmalar.
- Enfeksiyon: Nadir de olsa, SİE içinde veya idrar yolu enfeksiyonu gibi vücudun başka bir bölgesindeki enfeksiyon eklemde enflamasyona neden olabilir (Septik sakroileit).[6]
Tanı
[değiştir | kaynağı değiştir]Sakroileit tanısı koymak bazen zor olabilir çünkü semptomları diğer daha yaygın bel problemlerine (örneğin bel fıtığı) benzeyebilir. Bir hekim sakroileitten şüphelendiğinde genellikle fizik muayene ile başlar. Durum aksiyel olduğundan, hekim bacaklara, kalçalara, omurgaya ve gluteal bölgeye baskı uygulayarak veya provokatif testler (örneğin FABER testi, Gaenslen testi) yaparak etkilenen eklemi tespit etmeye çalışır.[2]
Röntgen, MRG ve diğer tıbbi görüntüleme testleri, SİE içindeki enflamasyon ve hasar belirtilerini göstermek için kullanılır. Özellikle Ankilozan spondilit şüphesinde, direkt grafilerde henüz bulgu yokken (radyografik olmayan dönem), MRG erken dönem aktif enflamasyonu (kemik iliği ödemi) göstermede altın standarttır.
Tedavi
[değiştir | kaynağı değiştir]Tedavi; durumun şiddetine, nedenine ve hastanın mevcut ağrı düzeyine göre değişir. Genellikle cerrahi olmayan ve cerrahi olmak üzere iki kategoriye ayrılır.
Cerrahi olmayan tedavi
[değiştir | kaynağı değiştir]Çoğu durumda sakroileit ameliyatsız tedavi edilebilir. Hastalar genellikle istirahat, sıcak/soğuk uygulaması, fizik tedavi ve ibuprofen veya indometasin gibi NSAİİ'lerin kombinasyonu ile rahatlama sağlarlar. Bu tedaviler etkilenen eklemdeki enflamasyonu azaltmaya yardımcı olur.[2] Eğer neden Ankilozan spondilit gibi bir spondiloartropati ise, tedavi hastalığın ilerlemesini durdurmayı amaçlayan biyolojik ajanları (örneğin TNF inhibitörleri) veya diğer hastalık modifiye edici ilaçları içerebilir.[7]
Daha şiddetli sakroileit formlarında, semptomlarla mücadele etmek için SİE enjeksiyonları önerilebilir. Bu işlemde hekim, genellikle floroskopi eşliğinde eklem içine uyuşturucu bir madde (genellikle lidokain) ve güçlü bir anti-enflamatuar olan steroid enjekte eder.
Cerrahi tedavi
[değiştir | kaynağı değiştir]Cerrahi, sakroileit tedavisinde genellikle son çaredir ve nadiren gerekir. Ancak, cerrahi olmayan tedavilere yanıt vermeyen ve yaşam kalitesi ciddi şekilde etkilenen hastalarda bir seçenek olabilir. Bu durumlarda, eklemi stabilize etmek ve yük taşıma kapasitesini artırmak için eklemin kaynaştırıldığı (füzyon) minimal invaziv prosedürler uygulanabilir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Slobodin, Gleb; Rimar, Doron; Boulman, Nina; Kaly, Lisa; Rozenbaum, Michael; Rosner, Itzhak; Odeh, Majed (4 Şubat 2016). "Acute sacroiliitis". Clinical Rheumatology (İngilizce). 35 (4). ss. 851-856. doi:10.1007/s10067-016-3200-6. ISSN 0770-3198. PMID 26847855.
- ^ a b c "Sacroiliitis". Mayo Clinic. 9 Ocak 2013.
- ^ "Sacroiliitis - Overview". Mayo Clinic (İngilizce).
- ^ Slobodin, Gleb; Rimar, Doron; Boulman, Nina; Kaly, Lisa; Rozenbaum, Michael; Rosner, Itzhak; Odeh, Majed (4 Şubat 2016). "Acute sacroiliitis". Clinical Rheumatology (İngilizce). 35 (4). ss. 851-856. doi:10.1007/s10067-016-3200-6. ISSN 0770-3198. PMID 26847855.
- ^ "Sacroiliitis - Symptoms and causes". Mayo Clinic (İngilizce).
- ^ Scott, Kevin R.; Rising, Kristin L.; Conlon, Lauren Weinberger (2014). "Infectious Sacroiliitis". The Journal of Emergency Medicine. 47 (3). ss. e83-e84. doi:10.1016/j.jemermed.2014.05.001. PMID 24950942.
- ^ Akkoc, Nurullah; van der Linden, Sjef; Khan, Muhammad Asim (Haziran 2006). "Ankylosing spondylitis and symptom-modifying vs disease-modifying therapy". Best Practice & Research. Clinical Rheumatology. 20 (3). ss. 539-557. doi:10.1016/j.berh.2006.03.003. ISSN 1521-6942. PMID 16777581.