Mustafa Vasıf Karakol

Mustafa Vasıf Karakol
Doğum	1880; Asir, Osmanlı Devleti
Ölüm	5 Aralık 1931 (50-51 yaşında); Kadıköy, İstanbul, Türkiye Cumhuriyeti
Defin yeri	Zühtüpaşa Cami
Bağlılığı	Osmanlı İmparatorluğu
Hizmet yılları	1901-1916
Rütbesi	Miralay
Çatışma/savaşları	Balkan Savaşları; I. Dünya Savaşı
Ailesi
Eşi	Mediha Karakol
Sonraki işi	Büyük Millet Meclisi Sivas mebusu

Mustafa Vasıf Karakol (Kara Vasıf), (1872 - 9 Aralık 1931, İstanbul), Türk asker ve siyaset adamı.

İttihat ve Terakki içinde faal bir çizgi izlemiş, İstanbul'un işgali üzerine ilk gizli direniş örgütü olan Karakol Cemiyeti'ni kurmuş, Son Osmanlı Meclisi Mebusanı (1920) ve TBMM 1. Dönem'de milletvekilliği yapmıştır.

Türkiye'nin ilk muhalefet partisi olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'na girmiş, İzmir suikastı sanığı olarak yargılanıp aklanmıştır.

Yaşamı

1872'de Yemen'de doğdu. 1903'te kurmay yüzbaşı olarak Harbiye'yi bitirdi. İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne üye oldu. 31 Mart Olayı (1909) sırasında Hareket Ordusu'nun kurmay karargahında bulundu. Daha sonra askerlikten ayrıldı.

Karakol Cemiyeti

I. Dünya Savaşı'nın yenilgiyle sonuçlanmasından sonra, İttihat ve Terakki yönetiminin emri üzerine, Baha Sait Bey'le birlikte İstanbul'daki ilk direniş örgütü olan Karakol Cemiyeti'ni kurdu. Karakol Cemiyeti'nin "ittihatçı" yapısı Mustafa Kemal'i kaygılandırıyordu. Bu Cemiyet sonunda Heyet-i Temsiliye kararıyla kapatıldı. Kara Vasıf, faaliyetleri nedeniyle İngilizlerin hakkında idam kararı çıkardığı ilk 6 kişi arasında yer aldı. Mustafa Kemal'le iletişime geçerek, Erzurum Kongresi Gaziantep Delegeliği, 4 Eylül-11 Eylül 1919'da toplanan Sivas Kongresi'ne katıldı ve Heyet-i Temsiliye üyeliğine getirildi. Sivas Kongresi sırasında manda fikrini savunanlar arasındaydı.

Malta Sürgünü

12 Ocak 1920'de yeniden toplanan son Osmanlı Meclisi Mebusanı'na katıldı. Rauf Bey ile Felah-ı Vatan adlı en güçlü meclis grubununun önderlerinden biriydi. Misak-ı Milli'nin Meclis-i Mebusan'da kabul edilmesi için çaba gösterdi.^[1] ve İstanbul'un 16 Mart 1920'de işgalinden sonra Malta sürgünleri arasında yer aldı. Bir buçuk yıllık sürgün hayatının ardından Mustafa Kemal Ankara'da rehin tuttuğu İngilizlere karşılık Rauf Bey, Vasıf ve birkaç Malta sürgününün serbest bırakılmasını istedi ve böylece Ekim 1921'de serbest bırakıldı.

Milletvekilliği

23 Kasım 1921'de Sivas Mebusu olarak Türkiye Büyük Millet Meclisine girdi. Mecliste 2. Grup içinde yer aldı. Mustafa Kemal'e yönelttiği eleştirilerle dikkati çekti. 1923'te yenilenen TBMM'nin 2. Dönem'ine aday olmadı. 1925'te muhalefetin siyasal örgütü olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasına girdi ve genel sekreterliğe getirildi. 1926'da Mustafa Kemal'e düzenlenmesi planlanan İzmir Suikastı olayıyla ilgili olarak, birçok eski ittihatçı ve Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası yöneticisiyle birlikte tutuklandı. İstiklal Mahkemesindeki yargılama sonunda Küçük Talât ile aklandı.^[2]

Ticaret yaşamı

Terakkiperver Fırka'nın kapatılmasından sonra siyaset yaşamından çekilen Kara Vasıf, ömrünün geri kalanında ticaretle uğraştı. Afyonkarahisar'ın ünlü maden suları ve Madra zeytinyağı, Kara Vasıf'ın kurduğu işletmelerdir. Maden sularını Kızılay'a bağışladı. Zeytinyağı fabrikası ise ortağı Sezai Ömer Madra tarafından alındı. Bir kaza sonucu Kızıltoprak tren istasyonunda bir trenin altında kalarak 9 Aralık 1931 günü hayatını kaybetti. Zühtüpaşa Camiinde kılınan namazın ardından Karacaahmet Mezarlığına defnedildi.

Ölümünden 3 yıl sonra çıkan Soyadı Kanunu üzerine eşi Mediha Hanım, Karakol soyadını almıştır.

Kaynakça

^ Savran, Sungur (2023). Bir İhtilal Olarak Millî Mücadele. Yordam Kitap. s. 113.
^ Ertan, Temuçin Faik (13 Nisan 2021). "Atatürk'e Düzenlenen Suikastler". Atatürk Ansiklopedisi. Atatürk Araştırma Merkezi.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Mustafa Vasıf Karakol ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

[1] Savran, Sungur (2023). Bir İhtilal Olarak Millî Mücadele. Yordam Kitap. s. 113.

[2] Ertan, Temuçin Faik (13 Nisan 2021). "Atatürk'e Düzenlenen Suikastler". Atatürk Ansiklopedisi. Atatürk Araştırma Merkezi.

[1]

[2]