Hucul midillisi
Hucul veya Karpat, Karpat Dağları’ndan köken alan bir midilli veya küçük at cinsidir. Ağır bir yapıya sahiptir ve büyük dayanıklılık ile sağlamlık gösterir. Bu cins aynı zamanda Karpat ponisi, Huculska, Hutsul, Huțul, Huțan veya Huzul olarak da adlandırılır. Cins, adını çoğunlukla Ukrayna ve Romanya’daki Karpatlar’da yaşayan, ayrıca Doğu Karpat Dağları’nda Bistritz nehrinin kuzeyinde resmi olarak “Huzelei” adıyla bilinen bir bölgede bulunan Hutsul halkından alır.
Özellikler
[değiştir | kaynağı değiştir]Hucul atları genellikle sakin bir mizaç ve iyi bir huy ile bilinir; hem patika biniciliği hem de erişilmesi zor ormanlık alanlarda kereste çekimi için kullanılır. Genellikle defne, siyah, kestane veya grullo varyasyonu olan kumral renktedir ve cinsin karakteristik özelliği olan sırt şeridi ve bacaklardaki zebra çizgileri taşır.[1] Yapısal özellikleri arasında kısa bir kafa, nispeten kısa boyun, kompakt gövde, kısa bacaklar ve sağlam ayaklar bulunur.[2]

Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Hucul, artık nesli tükenmiş olan Tarpan’a bir miktar benzerlik gösterir. Günümüzde Ukrayna, Polonya, Slovakya ve Romanya’yı kapsayan Doğu Avrupa’daki Karpat Dağları bölgesinden geldiği [1] ve adını Hutsullar etnik grubundan aldığı söylenir. Ancak bu at cinsi, Hutsul halkından çok daha eskidir. Hutsullar, muhtemelen Roma İmparatorları Domitianus ve Trajan tarafından dikilen anıtlarda Daçyan yük atları olarak tasvir edilmiştir. Cins, yazılı kaynaklarda ilk kez yaklaşık 400 yıl önce ("Dağ Tarpanı" olarak) anılmıştır. Polonya’daki Konik’ten farklı olarak, Hucul nadiren evcil atlarla melezlenmiştir.

19. yüzyılda, Hucullar Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Ordusu tarafından kullanılmıştır.

1856’da, ilk damızlık çiftliği Rădăuţi, Romanya’da kurulmuştur. Goral, Hroby, Ouşor, Pietrousu ve Prislop gibi temel aygırlarla birkaç soy hattı oluşturulmuş ve bu soy hatlarının saflığını korumak için atlar dikkatle yetiştirilmiştir. 1922’de, otuz üç at Çekoslovakya’ya gönderilerek orada Gurgul soyunu oluşturacak bir sürü kurulmuştur. İkinci Dünya Savaşı, Çekoslovakya’daki Hucul atlarının sayısında ciddi bir düşüşe neden olmuştur. Savaşın sona ermesinden sonra orada sadece 300 Hucul atı kalmıştır. Polonya süvari subayı Michal Holländer’in teşvikiyle 1924’te Huzelei’de bir damızlık kayıt defteri oluşturulmuş olsa da, 1970’lerin başına kadar yetiştiriciler, azalan sayıların neden olduğu yok oluşu önlemek için Hucul Kulübü adlı bir organizasyon kurmamıştır. 1982’de, elli safkan hayvanla bir damızlık defteri oluşturulmuş ve bu bölgedeki sayıları artırma hedefi belirlenmiştir.
2004’te Polonya At Yetiştiricileri Birliği, Avrupa Birliği tarafından cinsin Köken Damızlık Defteri’nin koruyucusu olarak tanınmıştır.[3]
Yetiştiricilerin çabaları sayesinde, bu atların dünya nüfusu artık birkaç bini aşmaktadır. Çoğu Batı Avrupa’da yaşamaktadır. Polonya’da 2019’da Hucul cinsinin Köken Damızlık Defteri’nde 1446 kısrak ve 167 aygır kayıtlıydı.[4] Ayrıca Slovakya, Romanya, Çekya ve Ukrayna’da da yetiştirme çiftlikleri bulunmaktadır. Avrupa’daki birçok midilli de Hucul kanı taşımaktadır. Son yıllarda bu cinsin popülaritesi İngiltere’ye kadar yayılmıştır.
Vinnytsia bölgesi’nde, Ukrayna’da, 2016’da Gennady Romanenko tarafından bir Hucul damızlık çiftliği kurulmuştur.[5]
Yetiştirme Merkezleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Romanya: Lucina, Moldova-Sulița komününde
- Polonya: Gładyszów, Odrzechowa, Bieszczady Ulusal Parkı (Wołosate’de Muhafazakâr Hucul atı yetiştiriciliği)[6]
- Slovakya: Topoľčianky
- Macaristan: Aggtelek
- Çekya: Prag, Janova hora (Krkonose)
- Ukrayna: Steblivka, Polonyns'ke Gospodarstvo
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Hucul veya Karpat Ponisi". 23 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2025.
- ^ "At Cinsleri - Hucul Ponisi". 11 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2005.
- ^ "Hucul Atlarının Köken Damızlık Defteri". 20 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Yetiştirme İstatistikleri". 14 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Ponomarenko, Oleksander (24 Ekim 2016). "Гуцулики повертаються (Hucul'un Dönüşü)" (Ukraynaca). Gazeta.Ua. 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2017.
- ^ "Muhafazakâr Hucul Atı Yetiştiriciliği Davet Ediyor" [Conservative Hucul Horse Breeding invites] (Lehçe). Bieszczadzki Ulusal Park İnternet Servisi. 2 Temmuz 2015. 3 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2021.