Tarpan
Tarpan (Equus ferus ferus), 18. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar Avrasya bozkırlarında serbest dolaşan bir at popülasyonuydu.[2] Bir tarpan olarak nitelendirilen şeyin ne olduğu tartışmaya açıktır; tarpanların gerçek vahşi atlar, yabani evcil atlar mı yoksa melezler mi olduğu belirsizdir.[2][3] Tarpan olduğuna inanılan son birey, 1909'da Rus İmparatorluğu'nda esaret altında öldü.[4]
1930'lu yıllardan başlayarak, savunucuları tarafından "geri üreme" olarak adlandırılan seçici üreme yoluyla tarpanlara benzeyen atlar geliştirmek için çeşitli girişimlerde bulunuldu. Ortaya çıkan ırklar arasında Heck atı, Hegardt veya Stroebel atı ve Konik ırkının bir türevi yer alır; bunların hepsi, özellikle grullo kürk rengine sahip olmaları bakımından ilkel bir görünüme sahiptir. Bu atların bir kısmı artık ticari olarak "tarpan" olarak tanıtılıyor, ancak bu hayvanlar yalnızca evcil türler olup, kendileri vahşi hayvan değiller.
İsim ve etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]"Tarpan" veya "tarpani" ismi, "vahşi at" anlamına gelen bir Türk dilinden (Kazak veya Kırgız) türemiştir.[5][6] Tatarlar ve Kazaklar vahşi atı yabani attan ayırmışlardır; ikincisine Takja veya Muzin adı verilmiştir.[7][8]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Bennett, 1998
- ^ a b Tadeusz Jezierski, Zbigniew Jaworski: Das Polnische Konik. Die Neue Brehm-Bücherei Bd. 658, Westarp Wissenschaften, Hohenwarsleben 2008, 3-89432-913-0
- ^ Lovász, Lilla; Fages, Antoine; Amrhein, Valentin (December 2021). "Konik, Tarpan, European wild horse: An origin story with conservation implications". Global Ecology and Conservation (İngilizce). 32: e01911. Bibcode:2021GEcoC..3201911L. doi:10.1016/j.gecco.2021.e01911
.
- ^ Bunzel-Drüke, Finck, Kämmer, Luick, Reisinger, Riecken, Riedl, Scharf & Zimball: "Wilde Weiden: Praxisleitfaden für Ganzjahresbeweidung in Naturschutz und Landschaftsentwicklung
- ^ "Tarpan". Merriam-Webster Unabridged.
- ^ "Tarpan". Vasmer's Etymological Dictionary. 8 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2025.
- ^ Boyd, Lee; Houpt, Katherine A. (1994). Przewalski's Horse: The History and Biology of an Endangered Species. SUNY Series in Endangered Species. Albany State University of New York Press. ISBN 0-7914-1890-1.
- ^ Smith, Charles Hamilton (1866). The Natural History of Horses, with Memoir of Gesner.
