Cavahiler
| [[Dosya:Javakhetians . ჯავახები . Джавахи (1896).jpg Ahalkalakili bir Cavahi aile, 1896|frameless]] | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
| Diller | |
| Din | |
Cavahiler (Gürcüce: ჯავახები), çoğunlukla Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde yaşayan Gürcülerin etnik boylarından biridir. Cavahiler, Cavaheti'nin yerli halkıdır. Terminolojide Cavaheti adı, geleneksel Gürcüce –eti eki ile "Cavah" kökünden gelmektedir ve Cavahilerin yurdu anlamına gelir. Cavahiler, Gürcü dilinin Cavaheti lehçesini konuşurlar.[1]
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Cavahiler, eski zamanlardan beri güney Gürcistan'da yaşayan en eski Gürcü boylarından biridir. Cavahilerden en erken Urartu kaynaklarında, MÖ 785 yılında Urartu Kralı I. Argişti'nin notlarında “Zabakha” veya “Zabakhian” olarak bahsedilmektedir.[2] Bu, MÖ 8. yüzyılın başlarına kadar Cavahilerin kendi kendini yöneten bir boy olduğu anlamına gelebilir. Cyril Toumanoff'a göre Cavaheti, MÖ 4. veya 3. yüzyıldan itibaren İberya Krallığı'nın Tsunda Dükalığı'nın bir parçasıydı. Azize Nino, İberya'ya Cavaheti üzerinden girdi ve Kura Nehri'ni izleyerek krallığın başkenti Mtsheta'ya ulaştı ve burada Hristiyanlığı vaaz ederek İberya Krallığı'nın Hristiyanlaşmasını sağladı.
Ermeni tarihçi Sebastialı Uhtanes (935-1000), Gürcistan Katolikosu Kyrion'un soy ağacından bahseder. Bu metnin birebir çevirisi şöyledir: Kyrion " ülke ve soy bakımından Gürcülerden, Cavahların bölgesinden geldi." Uhtanes'in, Cavaheti'nin Gürcistan'ın (İberya) bir parçası olduğuna ve Cavahilerin Gürcü olduğuna inandığına şüphe yoktur.
1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı'ndan sonra, Cavaheti bölgesinin nüfusu keskin bir şekilde azaldı. 1829'dan itibaren Rus General İvan Paskeviç'in emriyle Osmanlı İmparatorluğu'ndan 7.300 Ermeni aile (yaklaşık 58.000 kişi) Cavaheti'ye yerleştirildi. Cavaheti halkı evlerini terk etmek ve Gürcistan'ın başka bölgelerine göç etmek zorunda kaldı.[3][4]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Мартиросов, Арам Георгиевич. Джавахский диалект грузинского языка. Тбилиси. Мецниереба, 1984
- ^ Javakhk in the 19th century and the 1st quarter of the 20th century : a historical research. Erevan: National Academy of Sciences of the Republic of Armenia, Institute of History. 2007. s. 36. ISBN 9994173073.
- ^ Джавахети[ölü/kırık bağlantı], Кукури Метревели. Ред.: Вахтанг Гурули; Перевод: Кетеван Джакели; Тб., 2001. ISBN 978-9941-0-3008-6, ст. 38 и сл.
- ^ Л. Загурский. Поездка в Ахалкалакский уезд в 1872 г. (Из VIII книги записок Кавказского отдела Императорского русского Географического общества). Тифлис, 1873, с. 65-66