Belga dili
| Antik Belgaca | |
|---|---|
| Belgaca | |
| Ana dili olanlar | Felemenk |
| Bölge | Nordwestblock |
| Etnisite | Belgalar |
| Ölü dil | Antik dönem |
| Dil ailesi | |
| Dil kodları | |
| ISO 639-3 | none |
| Glottolog | Yok |
Antik Belgaca, Antik Belga dili veya sadece Belgaca, geç tarih öncesi dönemde Belgica'da (Kuzey Galya) konuşulmuş soyu tükenmiş varsayımsal bir Hint-Avrupa dilidir. Genellikle varsayımsal Nordwestblock ile birlikte tanımlanır.[3] Dilin durumu hala tartışma konusu olarak kalsa da terimi SJ De Laet'e atfeden dilbilimci Maurits Gysseling, daha sonraki Kelt ve Cermen dillerinden ayrı olan bir Belgaca dili varsaymıştır.[4] Hans Kuhn ve diğerleri tarafından daha da ilerletilen teoriye göre Belgacanın izleri; Güney-Doğu-Flaman Bevere, Eine, Mater ve Melden gibi belirli yer adlarında bulunabilir.
Genel bakış
[değiştir | kaynağı değiştir]Belgacanın dil bölgesi sınırları güneybatıda Canche ve Authie nehirleri, doğuda Weser ve Aller nehirleriyle güneydoğuda Ardenler ve Alman Mittelgebirge sıradağlarından oluşmaktadır. Bölge, varsayımsal olarak Nordwestblock ile, spesifik olarak Hilversum kültürü ile, bağdaştırılır.
Dil için Belgaca adının kullanımı, Julius Caesar'ın Galya Savaşı kitabı tarafından bir miktar desteklenmektedir. Belgaların (Belgae) ve Galyalıların (Galli) farklı diller konuştuklarını belirtir. Günümüz Belçikasındaki yer adları da kanıt olarak gösterilmektedir; Kuhn'a göre bu isimler, Kelt ve Cermen dillerinden farklı olan bir Hint-Avrupa dilinin varlığına işaret etmektedir.[4] Hans Kuhn ayrıca bu dil ile Güney Avrupa'daki Hint-Avrupa dilleri -özellikle İtalik diller- arasında ekler, etnonimler, yer adları ve insan adları bakımından belirli bağlantılar olduğunu belirtmiştir. Cermenler ve Slavlarla aralarındaki ortak kelimelere bakılırsa güneye göçlerinden önce İtalikler; Orta Avrupa'da bu grupların yakınında kalmış olmalılar. Bazıları kuzeybatıya göç ederken diğerleri İtalya Yarımadasına gitmiş olabilir, Kuzey Denizi kıyılarındaki Ambronlar ile İtalya'daki Umbri arasındaki bağlantı da buradan kaynaklanıyor olabilir.[1][2]
Belgaca dili hipotezinin savunucuları ayrıca dilin Cermen dillerinden etkilendiğini söylemektedir, bu sürecin MS 5.-8. yüzyıllar arasındaki Frenk kolonizasyonundan önce MÖ 3. yy'daki Erken Cermenleşme sırasında yaşandığını ileri sürmektedirler. Örneğin Cermencedeki ses değişimleri (p → f, t → th, k → h, ŏ → ă ), Belgaca kökenli olduğu varsayılan yer adlarını etkilemiştir.
Ses değişimlerinden sonra p sesinin korunması Belgacanın özelliklerinden biridir, bu konuda Lusitanca ile ortaktırlar. Dender'deki gibi -ara, Matrŏnā'daki gibi (Marne ve Mater Nehri) -ănā veya -ŏnā şeklinde biten su kütlesi isimleri ve -iŏm şeklinde biten yerleşim yeri isimleri de varsayıldığı üzere genellikle Belgacadır.
Gysseling'e göre Belgacanın izleri hala görülebilir. Küçültme eki -ika, dişileştirme ekleri -agjōn ve -astrjō ve topluluk eki -itja Felemenkçeye bazen oldukça üretken olacak şekilde aktarılmıştır. apa, poel, broek, gaver, drecht, laar ve ham; yer adlarında Belgaca alıntılar olarak korunmaktadırlar.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b F. Ribezzo, Revue Internationale d'Onomastique, II, 1948 p. 43 sq. et III 1949, p. 45 sq., M.Almagro dans RSLig, XVI, 1950, p. 42 sq, P.Laviosa Zambotti, l.c.
- ^ a b Bernard, Sergent (1995). Les Indo-Européens: Histoire, langues, mythes [The Indo-Europeans: History, Languages, Myths] (Fransızca). Paris: Bibliothèques scientifiques Payot. ss. 84-85.
- ^ Lendering, Jona (30 Nisan 2005). "The Dutch Language". 24 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2020.
- ^ a b Hachmann, Rolf; Kossack, Georg; Kuhn, Hans (1986). Völker zwischen Germanen und Kelten [People between Germans and Celts] (Almanca). ss. 183-212.
Kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- M. Gysseling, "Enkele Belgische leenwoorden in de toponymie", in Naamkunde 7 (1975), pp. 1–6. (Felemenkçe)
- J. Molemans, "Profiel van de Kempische toponymie", in Naamkunde 9 (1977), pp. 1–50. (Felemenkçe)