Bartın
| Bartın | |
|---|---|
Şehir | |
 | |
 | |
| Ülke | Türkiye |
| Bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İl | Bartın |
| İdare | |
| • Belediye başkanı | Muhammet Rıza Yalçınkaya (CHP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 2.120 km² |
| Rakım | 27 m |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 74100 |
| Alan kodu | 0378 |
| Plaka kodu | 74 |
Resmî site http://www.bartin.bel.tr | |
Bartın, Karadeniz Bölgesi'nin batı bölümünde yer alan Bartın ilinin merkezi olan şehirdir. Şehirden geçen Bartın Çayı'ndan denize gemiyle gidilebilir. Bu özelliğiyle Türkiye'de deniz trafiğine uygun tek akarsudur.
İl merkezinin rakımı 25 m'dir.[1] İl merkezinin yüzölçümü 1.091 km²’dir.[2]
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Adını, kenarında kurulduğu Bartın Çayı'nın antik çağdaki isminden (Parthenios) alır. Parthenios, Yunan mitolojisinde tüm okyanusların kişileşmiş hâli olan Okeanos'un çocuğu olan yüzlerce tanrıdan birisi idi ve Sular Tanrısı idi. Romalılar devrinde Bartın Çayına Parthenius denilirdi. Çayın kıyısında kurulan şehre ise Parthenia adı verildi. Bu isim zamanla Bartın'a dönüşmüştür.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Antik Çağ ve Helenistik dönem
[değiştir | kaynağı değiştir]Bartın, tarihî Paflagonya antik kentlerinden Sesamos (Amasra), Kromna (Kurucaşile) ve Erythinoi (Çakraz)'ı sınırları içerisinde bulunduran bir yerleşimdir. Bartın'ın ilk sahiplerinin, M.Ö. 14. yüzyılda Gaskalar ve M.Ö. 13.yüzyılda Hititler olduğu kabul edilir. Daha sonra Bolu çevresine yerleşen Bitinyalılar ile Kastamonu çevresinde hüküm süren Paflagonyalılar arasında kalan Bartın, bu iki gücün egemenliğine girdi. M.Ö. 12. yüzyıla M.Ö. 12. yüzyıl sonlarında Bartın Friglerin eline geçti.[3]
Bartın ve çevresi, M.Ö. 7. yüzyıl sonlarında Kimmerlerin, M.Ö. 6. yüzyılda Lidyalıların, M.Ö. 547 yılında Perslerin hâkimiyetine girdi. Pers hâkimiyetine M.Ö. 334 yılında, Makedonya Kralı Büyük İskender son verdi. Bartın'ın yönetimi İskender'in komutanlarından Eumenes'e verildi. M.Ö. 279'da yöre Pontus Krallığı'nın hâkimiyetine girdi.
Roma dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Pontus Krallığının egemenliğine, M.Ö. 70'te Anadolu'ya giren Romalılar son verdi. Bartın, M.S. 395'te, imparatorluğun Doğu ve Batı olarak ikiye bölünmesinden sonra Doğu Roma İmparatorluğu'nun bir parçası oldu.
Ortaçağ
[değiştir | kaynağı değiştir]Bartın ve çevresi M.Ö. 390 yıllarında Peçenek ve Kumanların, M.S. 798'de Emevi halifesi Abdülmelik komutasındaki Arapların, 800 yıllarında Selçukluların ve 865 yılında Rusların akınlarına hedef oldu.1084'te Anadolu Selçuklu hükümdarı Kutalmışoğlu Süleyman Bey'in komutanlarından biri olan Emir Karatigin yörede bir Türk emirliği kurdu. Bartın, bu emirliğin bir parçası idi.
Haçlı Seferleri sırasında İstanbul'dan Samsun'a kadar Karadeniz sahilinin tamamı yeniden Doğu Roma'nın egemenliğine girdi. Bartın ve çevresi 11. yüzyıl sonlarında Anadolu Selçuklularının yönetimine girdi. 1326'da Candaroğulları Beyliği ve 1392'den itibaren Osmanlı Devleti yönetimine girdi.
Osmanlı
[değiştir | kaynağı değiştir]1392'den itibaren Osmanlı Devleti sınırları içinde yer alan kent, 1402'de gerçekleşen Ankara Savaşı sonunda bir süre için İsfendiyaroğlu Beyliği’nin eline geçti. 1460'ta Kuzey Anadolu seferine çıkan Fatih Sultan Mehmet Bolu'ya geldiğinde, İsfendiyaroğulları Beyi İsmail Bey kendisine bağlılığını bildirdi. Fatih, Ekim ayında Bartın’a geldi ve bugünkü Orduyeri’ne ordugahını kurdu.
Yeniden bir Osmanlı kenti olan Bartın, 1460-1692 arasında Anadolu Beylerbeyliği’ne bağlı Bolu Sancağı'nın sınırları içinde idi. 1692-1811 yılları arasında voyvodalıkla yönetildi. 1811 yılında yeniden kurulan Bolu Sancağına bağlandı ve Oniki Divan adını aldı. 1867'de ilçe oldu. 1876 'da ise Belediye teşkilatı kuruldu.
Cumhuriyet
[değiştir | kaynağı değiştir]Bartın, 1924 yılında Zonguldak'ın bir ilçesi oldu 7 Eylül 1991 tarihinde il statüsüne kavuştu. Bartın'ın dört ilçesi (Merkez, Amasra, Ulus ve Kurucaşile), Kozcağız, Hasankadı, Arıt, Abdipaşa ve Kumluca beldeleriyle birlikte 260 köyü vardır.
Bartın’ın siyasal, ekonomik ve sosyo-kültürel tarihini yansıtan eşya, fotoğraf ve belgelerin Hükûmet Caddesi’ndeki tarihî bir binada 2019'de açılan Özel Bartın Kent Müzesi'nde sergilenmektedir.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]Merkez ilçe; 2 belde, 137 köy ve 28 mahalleden oluşmaktadır.
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| Bartın ilçesi (Zonguldak) | |||
| 1927[4] | 64.130 | 8.681 | 55.449 |
| 1935[5] | 72.327 | 8.825 | 63.502 |
| 1940[6] | 72.027 | 8.226 | 63.801 |
| 1945[7] | 66.622 | 8.740 | 57.882 |
| 1950[8] | 76.757 | 8.789 | 67.968 |
| 1955[9] | 82.998 | 9.922 | 73.076 |
| 1960[10][a] | 84.572 | 11.506 | 73.066 |
| 1965[11] | 92.152 | 14.259 | 77.893 |
| 1970[12] | 100.465 | 15.926 | 84.539 |
| 1975[13] | 112.728 | 18.409 | 94.319 |
| 1980[14] | 128.132 | 20.786 | 107.346 |
| 1985[15] | 147.212 | 25.117 | 122.095 |
| 1990[16][b] | 133.942 | 30.142 | 103.800 |
| Bartın merkez ilçesi | |||
| 2000[17] | 130.492 | 35.992 | 94.500 |
| 2007[18] | 135.051 | 47.082 | 87.969 |
| 2008[19] | 137.612 | 47.999 | 89.613 |
| 2009[20] | 140.981 | 51.640 | 89.341 |
| 2010[21] | 141.193 | 52.470 | 88.723 |
| 2011[22] | 141.802 | 54.555 | 87.247 |
| 2012[23] | 143.262 | 56.557 | 86.705 |
| 2013[24] | 144.273 | 61.289 | 82.984 |
| 2014[25] | 145.230 | 63.253 | 81.977 |
| 2015[26] | 147.472 | 66.091 | 81.381 |
| 2016[26] | 149.613 | 68.881 | 80.372 |
| 2017[26] | 151.289 | 71.485 | 79.804 |
| 2018[26] | 155.016 | 71.703 | 83.313 |
| 2019[26] | 155.765 | 74.609 | 81.156 |
| 2020[26] | 156.551 | 77.809 | 78.742 |
Belediye başkanları
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]| № | Şehremini | Görev Başlangıcı | Görev Bitişi |
|---|---|---|---|
| 1 | Amasralı Hacı İbrahim Efendi | 1876 | 1880 |
| 2 | Fırıncı Hacı Ahmet Ağa | 1880 | 1884 |
| 3 | Hacı Bekiroğlu Damadı Hurşit Efendi | 1884 | 1888 |
| 4 | Kürt Hacı Oğlu Hasan Bey | 1888 | 1902 |
| 5 | Molla Hüseyinoğlu Hüseyin Hüsnü Efendi | 1902 | 1902 |
| 6 | Tosunoğlu Hüseyin Sabri Efendi | 1902 | 1906 |
| 7 | Karakaşoğlu İbrahim Rahmi Bey | 1906 | 1913 |
| 8 | Mollaoğlu Hüseyin Rahmi Efendi | 1913 | 1914 |
| 9 | Cemil Şiret Bey | 1914 | 1917 |
| (7) | Karakaşoğlu İbrahim Rahmi Bey | 1917 | 1918 |
| 10 | İzmirlioğlu Mustafa Nejat Bey | 1918 | 1918 |
| 11 | Dervişoğlu Ahmet Ziya Bey | 1918 | 1920 |
| 12 | Nüfusçu Mustafa Hulusi Efendi | 1920 | 1922 |
| (6) | Tosunoğlu Hüseyin Sabri Efendi | 1922 | 1923 |
Cumhuriyet dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]| № | Belediye Başkanı | Görev Başlangıcı | Görev Bitişi | Parti | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Tosunoğlu Hüseyin Sabri Efendi | 1923 | 1929 | Cumhuriyet Halk Partisi | |
| 2 | Kemal Samancıoğlu | 1929 | 1933 | ||
| 3 | Ahmet Kadri Giresunlu | 1933 | 1934 | ||
| 4 | İbrahim Gökbayrak | 1934 | 1938 | ||
| 5 | Faik Alemdar | 1938 | 1938 | ||
| 6 | Cemal Aliş | 1938 | 1939 | ||
| 7 | Ali Galip Torlak | 1939 | 1941 | ||
| 8 | Cemal Çağlayan | 1941 | 1946 | ||
| (2) | Kemal Samancıoğlu | 1946 | 1955 | ||
| 9 | Mehmet Ersöz | 1955 | 1960 | Demokrat Parti | |
| 10 | Celal Eyiceoğlu | 3 Haziran 1960 | 31 Temmuz 1960 | Askerî | |
| 11 | İbrahim Ethem Kılıçoğlu | 1 Ağustos 1960 | 1 Şubat 1961 | ||
| 12 | Mustafa Aşkın | 1961 | 1963 | ||
| (2) | Kemal Samancıoğlu | 1963 | 1973 | Bağımsız | |
| 13 | Davut Fırıncıoğlu | 1973 | 1980 | Cumhuriyet Halk Partisi | |
| 14 | Mahmut Akcan | 12 Ekim 1980 | 14 Nisan 1983 | Askerî | |
| 15 | Turgut Giresunlu | 15 Nisan 1983 | 2 Şubat 1984 | ||
| 16 | Ergün Doğanay | 3 Şubat 1984 | 31 Temmuz 1984 | ||
| (13) | Davut Fırıncıoğlu | 25 Mart 1984 | 12 Nisan 1991 | Anavatan Partisi | |
| 17 | Mehmet Oğuz Pir | 4 Ağustos 1991 | 11 Ocak 1999 | ||
| 18 | Cemal Abanalı | 15 Ocak 1999 | 18 Nisan 1999 | ||
| 19 | Muhammed Rıza Yalçınkaya | 18 Nisan 1999 | 8 Mayıs 2007 | Demokratik Sol Parti | |
| 20 | Ahmet Altınel | 14 Mayıs 2007 | 29 Mart 2009 | ||
| 21 | Cemal Akın | 30 Mart 2009 | 16 Mart 2023 | Milliyetçi Hareket Partisi | |
| 22 | Hüseyin Fahri Fırıncıoğlu | 24 Mart 2023 | 3 Nisan 2024 | ||
| (19) | Muhammed Rıza Yalçınkaya | 3 Nisan 2024 | Görevde | Cumhuriyet Halk Partisi | |
Kaynak:[27]
Bartın'da Yerel Medya
[değiştir | kaynağı değiştir]Bartın sonradan il olduğu için Türkiye'nin nüfus bakımından en küçük illerinden biridir. Şehirde 1 yerel televizyon kanalı ve 2 yerel radyo kanalı vardır.
Yerel Kanallar
- Bartın TV (BTV)
Yerel Radyolar
- Radyo74 (90.2)
- Bartın FM (106.0)
Yerel Gazeteler
- Bartın Halk Gazetesi
- Bartın Takip Haber
- Bartın Olay Gazetesi
- Bartın Her gün Gazetesi
- Bartın Pusula Gazetesi
- Bartın Gazetesi
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Kurucaşile ilçesinin kurulması ile kır nüfusu azalmıştır.
- ^ Amasra ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM)" (PDF). Erişim tarihi: 19 Kasım 2025.
- ^ "www.harita.gov.tr/il-ve-ilce-yuzolcumleri". Erişim tarihi: 24 Aralık 2025.
- ^ "Bartın Tarihi ve Coğrafi Yapısı". Bartın Valiliği. 19 Haziran 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2025.
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Merkez Nüfusu - Bartın". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Bartın Merkez Nüfusu". nufusune.com.
- ^ Eski Başkanlar
| Otorite kontrolü |
|
|---|
