Kurt İsmail Hakkı Paşa

Başlığın diğer anlamları için İsmail Hakkı Paşa sayfasına bakınız.

Hatunoğlu Kurt İsmail Hakkı Paşa
Doğum	1818 Kars, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	22 Şubat 1897 (79 yaşında) İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Bağlılığı	Osmanlı İmparatorluğu
Branşı	Osmanlı ordusu
Hizmet yılları	1833-1897
Rütbesi	Müşir
Komutası	Diyarbekir Valisi, 3. Ordu, Erzurum Valisi, Anadolu Ordusu, 4. Ordu, Hassa Ordusu
Çatışma/savaşları	Kırım Savaşı, 93 Harbi

Hatunoğlu Kurt İsmail Hakkı Paşa (1818, Kars - 22 Şubat 1897, İstanbul), Osmanlı ordusuna hizmet etmiş asker ve dönemin Diyarbakır ve Erzurum Valisi.

Hayatı

Karslı Şerif Bey'in oğludur. İlk memuriyetini 1833 yılında Kars Sancağı'na bağlı Şüregel Kazâsı'nın âyânı olarak yaptı. 1841 yılında İran, 1853 yılında Kırım Savaşı'na katıldı. 1863'te aşiretlerin iskânı için kurulmuş olan Fırka-i Islahiyye'de görev yaptı. 1868 yılında atandığı Diyarbekir Valiliği görevini 1875 yılına kadar sürdürdü. Bu görevi sırasında bir matbaa kurarak, vilayetin resmi gazetesi olan Diyarbekir Gazetesi'ni çıkarmaya başladı. Ayrıca her yıl salname hazırlattı. Eğitim alanında önemli bir hizmet olarak ıslahhaneyi açtı ve bu ıslahhane sayesinde sahipsiz çocukların eğitilip meslek sahibi olmaları sağlandı. Ayrıca birçok yeni sıbyan ve rüşdiye mektepleri açarak, Diyarbekir'de eğitim görmüş insan sayısının artırılmasına hizmet etti. Diyarbekir'in altyapı çalışmalarına da çok büyük önem verdi, diğer vilayetlerle bağlantıyı sağlayan eski yolları tamir ettirdiği gibi, yeni yollar da yaptırdı. Yeni su kanalları, açtırarak zirai alanda fazla ürün alınmasını gerçekleştirdi. Güvenlik açısından Diyarbekir'de gösterdiği en büyük başarısı, göçebe halde bulunan aşiretlerin ıslah ve iskân edilmesidir. Devletin otoritesini tanımayan bu aşiretlerin iskânı ile Diyarbekir'i güvenli bir şehir haline getirdi.

Diyarbekir Valiliği görevinden sonra Ekim 1875 tarihinde 3. Ordu Komutanı olarak atandı. Mayıs 1876'da Mehmed Yaver Paşa'nın vefatıyla boşalan Erzurum Valiliği'ne atandı. 93 Harbi'ne katıldı. Savaş sırasında Aralık 1877-Şubat 1878 tarihleri arasında Anadolu Ordusu Komutanı olarak, Ocak-Haziran 1878 tarihleri Anadolu Ordusu Komutanlığı'nın yanı sıra ilaveten de 4. Ordu Komutanı olarak görev yaptı.

Savaştan sonra İstanbul'a çağrıldı. Temmuz 1880'de Hassa Ordusu Komutanı olarak atandı. Bu görevini Ocak 1881 tarihine kadar sürdürdü.

22 Şubat 1897 tarihinde Üsküdar'da öldü. Mezarı Yeni Valide Külliyesi'nde bulunmaktadır.

Diyarbakır'da kardeşi Medet Ali için yaptırdığı Kurt İsmail Paşa Camii ve kendi adını taşıyan Vali Kurt İsmail Paşa Ortaokulu bulunmaktadır.

Değerlendirme

Ziya Gökalp bir yazısında kendisi ile ilgili şöyle değerlendirme yapmıştır:

Memleketimizde, halk sevdiği kimselere birer lâkap takar. İsmail Paşa'ya da 'Kurt' lâkabını veren halktır. Diyarbekir'e gelip geçmiş valilerin ekserisini halk tanımaz. Yalnız çok sevdiği muhterem bir sima vardır ki onu pekiyi tanır ve aradan birçok batınlar geçtiği halde bir türlü unutamamışlardır. Bu şanlı sima Kurt İsmail Paşa'dır.