Yeni Rusya
 | Bu madde tümüyle ya da çoğunluğuyla tek kaynağa dayanıyor. (Mart 2024) |
Yeni Rusya (Rusça: Новоро́ссия Novorossiya), Rus İmparatorluğu'nun Karadeniz'in kuzeyindeki bir bölgeyi (günümüz Ukrayna'nın bir bölümü) belirten tarihi bir terimdir.[1] 1764 yılında Güney Hetmanlığı'nın bazı kısımlarıyla birlikte Rusya'nın yeni bir imparatorluk bölgesi (Novorossiya Guberniyası) olarak Osmanlılara karşı savaşa hazırlık amacıyla kuruldu.[2] Çeşitli zamanlarda Moldova, modern Ukrayna'nın Karadeniz kıyısındaki bölgeleri, Zaporojya, Tavriya, Azak Denizi kıyılarını, Kırım, Kuban Nehri ve Çerkesya'yı da kapsamıştır.
Demografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Etnisite
[değiştir | kaynağı değiştir]Novorossiya'nın etnik yapısı, 19. yüzyılın başlarında, kolonistlerin yoğun hareketiyle değişti. Bu dönemde hızla kasabalar, köyler ve tarım kolonileri kuruldu. Rus-Türk Savaşları sırasında Özi, Akkerman, Hacıbey, Kılburun ve diğer büyük Türk kaleleri fethedilip yok edildi. Yerlerine yeni şehirler ve yerleşimler kuruldu. Zamanla etnik yapı değişiklik gösterdi.[kaynak belirtilmeli]
Novorossiya şehirlerinin kuruluşunda birden fazla etnik grup yer aldı (bu şehirlerin çoğu eski yerleşimlerin genişletilmesiyle ortaya çıkmıştır[3]). Örneğin:
- Zaporijya, eskiden bir Kazak kalesinin bulunduğu yer olarak bilinir.
- Odesa, 1794 yılında Tatar köyünün bulunduğu yerde kuruldu (şimdiki Odesa'da bir yerleşim yerinin ilk kaydı 1415 yılına aittir). Şehir, Rus hizmetindeki İspanyol general José de Ribas tarafından kuruldu ve 1803-1814 yılları arasında Fransız belediye başkanı Richelieu tarafından yönetildi.
- Donetsk, 1869 yılında kuruldu ve başlangıçta Donbas kömür bölgesini geliştiren Galli sanayici John Hughes'un onuruna Yuzovka (Yuzivka) olarak adlandırıldı.
1851 yılında Herson Valiliği'nin (Odesa şehrini de içeren) valisi Aleksandr Shmidt'in raporuna göre bölgenin etnik yapısı şu şekildeydi.[4]
| Milliyet | Sayı | % |
|---|---|---|
| Ukraynalılar (Maloruslar[a]) | 703,699 | 69.14 |
| Rumenler (Moldavyalılar ve Ulahlar) | 75,000 | 7.37 |
| Yahudiler | 55,000 | 5.40 |
| Rus-Germenler | 40,000 | 3.93 |
| Ruslar | 30,000 | 2.95 |
| Bulgarlar | 18,435 | 1.81 |
| Belaruslular | 9,000 | 0.88 |
| Yunanlar | 3,500 | 0.34 |
| Çingeneler | 2,516 | 0.25 |
| Polonyalılar | 2,000 | 0.20 |
| Ermeniler | 1,990 | 0.20 |
| Karaylar | 446 | 0.04 |
| Sırplar | 436 | 0.04 |
| İsveçliler | 318 | 0.03 |
| Tatarlar | 76 | 0.01 |
| Eski Memurlar | 48,378 | 4.75 |
| Soylular | 16,603 | 1.63 |
| Yabancılar | 10,392 | 1.02 |
| Toplam Nüfus | 1,017,789 | 100 |
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Maloruslar, tarihsel olarak Ukrayna topraklarında yaşayan bir halktır ve genellikle "Küçük Ruslar" anlamına gelir. Bu terim, Rus İmparatorluğu döneminde Ukraynalılar için kullanılmıştır. Ancak günümüzde bu ifade, Ukraynalılar arasında genellikle olumsuz bir çağrışım taşır ve pek kullanılmaz. Nisan 2014’te Ukrayna’dan ayrıldıklarını ilan etmiş Rusya yanlısı ayrılıkçı Donetsk ile Luhansk vilayetleri 2017'de birleşerek tek taraflı olarak ‘devlet’ Malorusya'yı ilan etti.[5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Novorossiya | historical region, Ukraine | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 22 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2025.
Güneydeki seyrek yerleşimli topraklar (Novorossiya veya Yeni Rusya olarak adlandırılır) Ukrayna'nın diğer bölgelerinden gelen göçmenler tarafından, ayrıca daha az sayıda Rusya, Balkanlar ve Almanya'dan gelenler tarafından kolonize edildi. Bu kolonizasyon hareketi, Ukrayna etnik bölgesini büyük ölçüde genişletti.
- ^ Magocsi, Paul R. "A History of Ukraine: The Land and Its Peoples," p. 284.
- ^ Bachynska, Olena (18 Kasım 2014). "Odesa: Through Cossacks, Khans and Russian Emperors". The Ukrainian Week. 24 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Шмидт, А. (1863). Материалы для географии и статистики России, собранные офицерами Генерального штаба, собранные офицерами Генерального штаба (Ukraynaca). Санкт-Петербург: В Воен. Тип. s. 465-466. 27 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2025.
- ^ MOSKOVA, Nerdun HACIOĞLU / (18 Temmuz 2017). "Ukraynalı ayrılıkçılar 'devlet' ilan etti". hurriyet.com.tr. Hürriyet.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Map of Novorossiya (New Russia) 30 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
 | Rusya tarihi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Ukrayna ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
