Robert Cannon
| Behram Paşa Robert Cannon | |
|---|---|
| |
| Cannon'un Antoine Claudet tarafından çekilmiş resmi | |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 12 Ocak 1811 Murroes, Angus, Birleşik Krallık |
| Ölüm | 5 Nisan 1882 (71 yaşında) Folkestone, Birleşik Krallık |
| Evlilik(ler) | Isabella Langford (e. 1846; ö. 1854) Emma Beevor Ronald (e. 1858–1882)
|
| Çocuk(lar) | 6 |
| Askerî hizmeti | |
| Bağlılığı | |
| Rütbesi | Korgeneral |
| Çatışma/savaşları | |
Robert Cannon (12 Ocak 1811 – 5 Nisan 1882) veya Behram Paşa, İskoç kökenli Britanyalı asker ve Osmanlı paşası. Askerî kariyerine Doğu Hindistan Şirketi kontrolündeki Hindistan'da başlamış, bu süreçte İspanya'ya, ardından da Osmanlı İmparatorluğu'na giderek Osmanlı hizmetine girmiştir. En dikkat çekiçi başarısını Kırım Savaşı sırasında Osmanlı ordusunda Korgeneral rütbesiyle görev yaparken elde etmiştir. Özellikle Silistre Eyaleti'ndeki askerî stratejileriyle, Rus kuvvetlerine karşı "tüm savaş boyunca yaşadıkları en aşağılayıcı yenilgilerden birini" yaşattığı söylenmektedir.[1] Savaşın sona ermesinin ardından Osmanlı ordusunda birkaç yıl daha görev yapan Cannon, nihayetinde Britanya'ya dönerek hayatının geri kalanını burada geçirmiştir.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Gençliği ve kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Robert Cannon, 12 Ocak 1811'de Murroes, Angus, Birleşik Krallık'ta İskoç bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Genç yaşta askerî kariyerine başlamak üzere Doğu Hindistan Şirketi kontrolündeki Hindistan'a taşındı ve burada Madras Ordusu'na katıldı. İlk askerî deneyimini, 1834'te patlak veren ve Kodagu Krallığı'nın hükümdarı Chikka Virarajendra'nın Britanya yönetimine karşı başlattığı ayaklanmanın bastırılmasında rol alarak edindi. Bu süreçte, saygın 40. Madras Yerli Piyade Taburu'nun bir üyesi olarak, isyanın bastırılmasında kritik bir görev üstlendi.[1]
Birinci Karlist Savaşı
[değiştir | kaynağı değiştir]Cannon, Coorg Savaşı'ndan kısa bir süre sonra Britanya'ya döndü. Bu dönemde İspanya'da sürmekte olan Birinci Karlist Savaşı'nı öğrenen Cannon, Devon'da 500 kişilik bir birlik toplayarak 1835 yazında İspanya'ya hareket etti. Bir binbaşı olarak küçük kuvvetiyle, Britanya Yardımcı Lejyonu liderliğindeki George de Lacy Evans'ın komutası altında, II. Isabel'i desteklemek için oluşturulan birliklere katıldı. Cannon, İspanya'da bulunduğu süre boyunca birçok çatışmada aktif rol aldı. İlk önemli muharebesi, Mayıs 1836'da bir alayı komuta ettiği ve Karlist hatlarını ele geçirerek kasabayı başarıyla kontrol altına aldığı Lugariz Muharebesi sırasında gerçekleşti. Ancak bu çatışmada ağır şekilde yaralandı. Sonraki haftalarda alayları yönetmeye devam etse de, tedavi için Britanya'ya dönerek onurlandırılmış bir şekilde görevinden ayrıldı.[1]
Cannon'un geçici yokluğunda önemli bir askerî faaliyet yaşanmadı. 23 Eylül 1836'da 9. alayın komutasını üstlenmek üzere İspanya'ya geri döndü. Bir sonraki kritik mücadelesi, 15 Mart 1837'de San Sebastián yakınlarındaki stratejik öneme sahip Oriamendi kalesinin ele geçirilmesiydi. General Evans'ın defalarca başarısız olduğu bu kalenin fethi için Cannon'dan yardım istemesi üzerine, Cannon ateş kullanmadan kaleyi alacağını taahhüt etti. Sözünü tutarak askerlerini yalnızca süngü hücumuyla yönlendirdi ve 10 dakika içinde kaleyi kontrol altına aldı. Ancak bu zafer kısa sürdü; bir gün sonra Oriamendi Muharebesi'nde kale Karlistler tarafından geri alındı.[2]
Bu gelişmelerin ardından Cannon, Yardımcı Lejyon'un İrlanda alayını komuta etti. 18 Mayıs'ta Hondarribia'nın teslim alınması ve 29 Mayıs'ta Andorra'nın ele geçirilmesi gibi iki önemli operasyonda başarı gösterdi. Savaştaki üstün hizmetleri nedeniyle kendisine 1. ve 2. sınıf Aziz Ferdinand'ın Ödüllü Haçı verildi; ayrıca altın ve gümüş madalyalarla ödüllendirildi. Bunun yanı sıra Charles III Nişanı ile şövalye ilan edildi. Savaşın sona ermesinin ardından Britanya'ya dönen Cannon, uzun süre kalmayarak Hindistan Genel Valisi tarafından Mysore bölgesinin yönetiminde komiser olarak atandı. Birkaç yıl bu görevi sürdürdükten sonra evlenerek istifa etti ve Britanya'ya döndü. 6 Mayıs 1853'te Royal West Middlesex Militia'nın yarbay yardımcılığına getirildi. Aynı yıl Kırım Savaşı patlak verdi. Osmanlı hükûmeti, Birleşik Krallık elçisi Kostaki Musurus Paşa aracılığıyla Cannon'dan Osmanlı ordusunda komutanlık yapmasını talep etti. Cannon teklifi kabul ederek Osmanlı İmparatorluğu'na doğru yola çıktı. Ancak yolculuk sırasında eşi Isabella Langford ve kızını kaybetti; Britanya'ya dönüp ikisini defnettikten sonra Osmanlı ordusuna katılmak için yeniden hareket etti.[3]
Osmanlı İmparatorluğu’ndaki askerî hizmeti
[değiştir | kaynağı değiştir]Varış ve Kırım Savaşı
[değiştir | kaynağı değiştir]1854'ün başlarında, Doğu Hindistan Şirketi hizmetinde daha önce görev yapmış iki Britanyalı ile birlikte Osmanlı İmparatorluğu'na ulaşan Cannon, Osmanlı ordusunda Asya cephesinde Tümgeneral rütbesiyle görevlendirildi. Ancak atandığı cepheye gitmeden önce, Şumnu'da Ömer Lütfi Paşa ile görüşme fırsatı buldu.[a] Ömer Paşa, Cannon'un savaşın Avrupa cephesinde kalmasını tercih etti. Sultan'ın onayı üzerine Cannon'a Paşa unvanı verilerek Behram adı takıldı ve Tuna bölgesindeki Osmanlı ordusuna Tuğgeneral rütbesiyle atandı.[5] Cannon, savaş boyunca başta İskoçlar ve Doğu Hindistan Şirketi Ordusu mensubu subaylar olmak üzere pek çok generali Osmanlı ordusuna katılmaya davet etti. Bu isimler arasında en dikkat çekeni, Başıbozuk birliklerinin Kırım Savaşı'nda geçici komutasını üstlenen ve Beatson's Horse birliğinin kurucusu olan William Ferguson Beatson (1804–1872) idi.[6]
Silistre Kuşatması
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı ordusuna katıldıktan birkaç ay sonra Cannon, müttefik generalleri karşılamak ve savaş stratejilerini koordine etmek amacıyla Varna'da Osmanlı, Fransız ve Britanyalı generaller arasında bir toplantı düzenlemekle görevlendirildi. 1854 yılının ortalarında komutasındaki 5.000 asker, Leh-Kazak kökenli Sadık Paşa'nın başarısız girişiminin ardından Silistre Kuşatması'ndaki garnizonu kurtarmak için bölgeye sevk edildi.[7] Ancak bu birlikler, şehri kuşatan Rus kuvvetleriyle baş edecek kapasiteden yoksundu. Durumu değerlendiren Cannon, stratejik bir manipülasyona başvurdu: Silistre Eyaleti valisine, elinde 25.000 asker bulunduğunu ve 10.000 takviyenin yakında geleceğini belirten asılsız bir mektup yazdı. Mektubu bilinçli olarak Rusların ele geçirmesi için iki Başıbozuk askerine teslim etti. Rus ordusu, belirtilen noktada 35.000 kişilik bir kuvvetin geleceğine inanarak birliklerini o bölgeye yığdı.[5]
Rusların bu taktik hatasından faydalanan Cannon, kampında birkaç yüz asker bırakarak uzun ancak güvenli bir rotadan ilerledi ve Silistre kalesinin batı kısmına gizlice sızdı. Garnizonda, teslim olma eşiğine gelmiş bir birliğin moralini yükseltti. Kuşatma savunması sırasında, aralarında James Butler ve Teğmen Charles Nasmyth'in de bulunduğu altı Britanyalı subayla temas kurdu.[b] Cannon'un birlikleri; 4 piyade taburu, 1 Chasseur birliği, 400 Arap süvari ve katırlarla taşınan 6 dağ topundan oluşuyordu.[9] Savunmayı uzatmakta zorlanan Prens Mihail Dmitriyeviç Gorçakov, kuşatmayı kaldırarak geri çekilmek zorunda kaldı. Bu zaferin ardından Cannon, Ömer Lütfi Paşa tarafından "Silistre'nin kurtarıcısı" ilan edildi.[5]
Rusçuk, Yergöğü ve Slobodzeya Muharebeleri
[değiştir | kaynağı değiştir]6 Temmuz 1854'te Hüseyin Paşa, Cannon'a Rusçuk ile Yergöğü arasındaki bölgede Rus faaliyetlerini gözlemlemek üzere keşif görevi verdi. Kısa süre içinde bu cepheye yedi genç Britanyalı subay katıldı. Bunlar arasında İngiliz Kraliyet Mühendisleri mensubu Teğmen Burke ve Kaptan Bent, Hindistan'daki askerî deneyimi olan Hinde, Arnold, Ballard, eski 75. (Stirlingshire) Piyade Alayı subayı Teğmen Meynell ve Cannon'un yardımcılığını üstlenen Albay Ogilvy yer alıyordu.[10] Cannon, 300 kişilik Osmanlı piyade taburuyla Tuna'yı geçerek direnişle karşılaşmadan mevzilendi. Ancak 7 Temmuz'da Rus kuvvetleri ani bir saldırı başlattı; Cannon, Ali Paşa'nın takviye birlikleri yetişene kadar bu saldırıyı savuşturmayı başardı.[11]
Diğer Britanyalı subaylar, Cannon'un birliklerini desteklemek amacıyla iki Osmanlı piyade taburundan oluşan bir kuvvetle Tuna'yı geçmeye hazırlandı. Ancak Teğmenler Arnold, Meynell ve Burke, Ömer Lütfi Paşa ve Cannon'un komutasındaki 40.000 kişilik Osmanlı ordusunun katıldığı Yergöğü Muharebesi'nde hayatlarını kaybettiler. Bu sırada Ruslar, Rusçuk ve Yergöğü'den dört ayrı taarruz başlattı; ancak hem nehirdeki teknelerde hem de karada konuşlanmış sayıca az Osmanlı kuvvetleri tarafından püskürtüldüler. Rus ordusu ağır kayıplar vererek bölgedeki mevcudu 16.000 asker ve 16 topa geriledi. Bu gelişme üzerine Prens Mihail Dmitriyeviç Gorçakov, 60.000 askerle Osmanlıların üzerine yürüdü. O esnada Osmanlı tarafının yalnızca 5.000 askeri bulunuyordu. Tam bu kritik anda, James Whitley Deans Dundas komutasındaki iki gambot, 200 millik bir seyrin ardından Rus ve Osmanlı hatları arasına girerek Tuna'ya ulaştı. Her birinde 30 denizci ve 30 istihkâm eri bulunan gambotlar, Rus mevzilerine ateş açtı. Aynı anda Gorçakov'a, 100.000 Türk askerinin takviye olarak yaklaştığı haberi iletildi. Bu durum komutanı Bükreş'e aceleyle geri çekilmek zorunda bıraktı.[12]
Bu olayların ardından Korgeneral rütbesine yükselen Cannon, 40.000 askerle Slobodzeya'ya ilerleyerek şehirdeki Rus garnizonunu Slobodzeya Muharebesi'nde büyük ölçüde imha etti. Ardından Ömer Lütfi Paşa ile birlikte Bükreş'i Rus işgalinden kurtardı. Yaşanan bu yenilgiler o denli ağır ve prestij kırıcıydı ki, Ruslar Tuna nehrini ve Osmanlı himayesindeki Tuna Prenslikleri'ni tamamen terk etti.[13] İngiliz tarihçi Peter Gibbs'in de vurguladığı gibi: "Türkiye, birkaç Britanyalı subay ve gambotun gayriresmî desteği dışında müttefik yardımı almadan Rus işgal tehdidini bertaraf etmiş; İngiltere ve Fransa'nın savaşa girmesine neden olan Boğazlar üzerindeki Rus hâkimiyet riskini fiilen ortadan kaldırmıştır".[14] Bu zaferlerle Osmanlı İmparatorluğu'nun odak noktası savaşın Kırım ve Kafkasya cephelerine kaydı.
Gözleve Muharebesi ve Sivastopol Kuşatması
[değiştir | kaynağı değiştir]1854'ün sonlarında Ömer Lütfi Paşa, uzun süren Sivastopol Kuşatması'na destek sağlamak üzere Cannon'u görevlendirdi. Cannon, 1855 Ocak'ında şiddetli çatışmaların patlak vermesinden birkaç hafta önce Gözleve'ye askerî bir çıkarma gerçekleştirdi. Şehre Osmanlı birliğiyle ayak basan ilk general oldu. Kaleyi savunan Fransız askerî mühendisler, Albay d'Osmont komutasında konuşlanmıştı. Cannon, Fransızların inşa ettiği savunma hatlarının şehre fazla yakın olduğunu ve Rusların tahkimatları aşması durumunda şehri kolayca top ateşine tutabileceklerinden endişe duydu. Mühendisleri, mümkün olduğunca çok topun yerleştirilebileceği tabyalar inşa etmeye ve şehrin etrafını hendeklerle çevrili uzun bir toprak duvarla korumaya ikna etmeyi başardı. Bu savunma düzeni, Cannon'un önerdiği tahkimatların test edildiği Gözleve Muharebesi'nde kritik öneme sahip oldu. Rus komutanlar, tabyaları ele geçiremedikleri için orduları ağır kayıplar verdi ve 16 Şubat 1855'te başlattıkları taarruzu geri çekilmek zorunda kaldı. Cannon, Nisan 1855'te Sivastopol'a vardı ve kuşatması'na katılarak şehrin bombardımanında aktif rol aldı.[15]
Kafkas Cephesi
[değiştir | kaynağı değiştir]1855 sonbaharında Korgeneral Cannon, kuşatma altındaki Kars garnizonunu kurtarmak üzere Ömer Lütfi Paşa'nın konuşlandığı Kafkasya cephesine gönderildi. Sohumkale'ye ulaştığında, Ömer Paşa'nın Rusların Kars'tan çekilerek Gürcistan'ın kuzeyine ilerlemesini sağlamak amacıyla Megrelya'dan Tiflis'e bir sefer planladığını öğrendi. Cannon bu planın stratejik açıdan riskli olduğunu düşünerek, doğrudan Trabzon ve Erzurum üzerinden Kars'a ilerlemeyi öngören orijinal stratejiye bağlı kalınmasını tavsiye etti. Ancak Ömer Paşa bu görüşü benimsemeyip kendi planını uyguladı. Her ne kadar İngur Muharebesi'nde taktiksel başarı elde etse de, Kars'ın Ruslarca alınması sonucunda operasyonu sonlandırmak zorunda kaldı. İngiliz tarihçi Edward Henry Nolan, eğer Cannon'un önerisi kabul edilip Ömer Lütfi Paşa'nın 40.000 askerle şehre destek gitmesi sağlansaydı, Nikolay Muravyov-Karsky'nin Kars'tan çekilmesinin büyük olasılıkla gerçekleşeceğini ve böylece şehrin kurtarılacağını savunmaktadır.[15]
Son yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Kırım Savaşı'nın kazanılmasının ardından Cannon'un faaliyetleri kesin olarak bilinmemektedir. Ancak Osmanlı İmparatorluğu hizmetinde birkaç yıl daha kaldığı anlaşılmaktadır; zira Ekim 1858'de 2. sınıf Mecidiye Nişanı ile onurlandırılmış ve hizmetleri karşılığında dört madalya daha almıştır. Osmanlı ordusunda general rütbesiyle bir süre daha görev yaptıktan sonra Britanya'ya döndü.[15]
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Cannon, 5 Nisan 1882'de Folkestone'da zatürre nedeniyle 71 yaşında vefat etti. Ölümünün ardından The Illustrated London News'ta yayımlanan haberde, Britanya halkı tarafından "derin bir saygı ve sevgi gördüğü" belirtilmiştir.[16]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Nolan 1855, s. 588.
- ^ Nolan 1857, s. 589.
- ^ Nolan 1857, s. 590.
- ^ Čuvalo, Ante (2010). The A to Z of Bosnia and Herzegovina. Reference, Information and Interdisciplinary Subjects Series. Scarecrow Press. s. 138. ISBN 9780810876477.
- ^ a b c Nolan 1857, s. 591.
- ^ Stuart, Vivian (1972). Victors and Lords. New York City: Pinnacle Books. s. 35.
- ^ Badem, Candan (2010). The Ottoman Crimean War (1853-1856). Leiden: Brill. s. 185. ISBN 9789004190962. JSTOR 10.1163/j.ctt1w8h1kf. 9 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2025.
- ^ Reid, James J. (2000). Crisis of the Ottoman Empire: Prelude to Collapse 1839-1878. Quellen und Studien zur Geschichte des östlichen Europa. Franz Steiner Verlag. ss. 254-256. ISBN 9783515076876.
- ^ Köremezli, İbrahim (December 2013). Ottoman War on the Danube: State, Subject, and Soldier (1853-1856) (PhD tez). Ankara: Bilkent Üniversitesi. s. 230.
- ^ Kinglake, Alexander W. (1863). The Invasion of the Crimea: Its Origin, and an Account of Its Progress Down to the Death of Lord Raglan. 3. Leipzig: Christian Bernhard Tauchnitz. ss. 59-63. ISBN 9783385539259.
- ^ Kinross, Lord (1977). The Ottoman Centuries: The Rise and Fall of the Turkish Empire. New York City: William Morrow and Company. s. 496. ISBN 9780688030933.
- ^ Gibbs 1960, ss. 82–84.
- ^ Nolan 1857, s. 592.
- ^ Gibbs 1960, s. 84.
- ^ a b c Nolan 1857, s. 593.
- ^ Staff writer(s). (15 Nisan 1882). "DEATHS". The Illustrated London News. 80 (2241). Londra. s. 350.
Bibliyografya
[değiştir | kaynağı değiştir]- Gibbs, Peter (1960). Crimean Blunder: The Story of the War with Russia a Hundred Years Ago. New York City: Rinehart & Company. ISBN 9781787202702.
- Nolan, Edward Henry (1855). The History of the War Against Russia. 7. Londra: George Virtue.
- Nolan, Edward Henry (1857). The Illustrated History of the War Against Russia. 2. Londra: George Virtue.
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Ömer Lütfi Paşa (doğum adıyla Mihajlo Latas; Sırpça: Михајло Латас), Hırvatistan'da doğan ancak aslen Sırp Ortodoks Hristiyan olan bir Avusturya askeriydi. Osmanlı İmparatorluğu'na sığınarak askerî rütbelerde hızla yükseldi ve Müşîr unvanını kazandı.[4]
- ^ Charles Nasmyth, 28 Mart 1854'te Rus kuşatması başlamadan önce Silistre'ye ulaşmıştı. Kendisi ve Seylon Tüfek Alayı'ndan Butler, garnizona hizmet teklif eden ve her ikisi de Doğu Hindistan Şirketi Ordusu'nda deneyimli olan subaylardı. Nasmyth aynı zamanda The Times gazetesi için muhabirlik yapıyordu. Nisan-Haziran 1854 arasında (yaralanıp hayatını kaybedene kadar) gazeteye yazdığı mektuplarda kuşatma sürecini ayrıntılı bir şekilde aktardı.[8]